حمایت نکردن از طرح‌های تحقیقاتی عامل اصل فرار مغزها/ عرق ملی به کالای ایرانی در صنعت وجود ندارد

به گزارش گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، محققان در سال‌های اخیر به دستاوردهای زیادی دست یافته اند.دستاوردهایی که ضمن فراهم آوردن زندگی سالم، امن و پایدار، وضعیت اقتصادی جوامع را دگرگون کرده‌اند و ارزآوری بیشماری به همراه داشته‌اند. علم شیمی نیز از این امر مستثنی نیست. در این علم پایه نیز پژوهشگران می‌توانند با خلق ایده‌های نوین و تبدیل آن ایده‌ها به طرح‌های نوآورانه و در نهایت تجاری‌سازی آن محصول‌ها، ضمن رفع نیازهای جامعه، ثروت تولید کنند. در این بین برخی از این طرح‌ها نیاز به حمایت مادی و معنوی دارند که ثمره کارشان به بار بنشیند؛ گاهی امکان دارد برخی از طرح‌ها در مرحله تحقیقاتی خاتمه پیدا کنند اما در مقابل برخی دیگر به مرحله تجاری‌سازی برسند.

تولید سنسورهای الکتروشیمیایی و نوری از جمله ابزارهایی هستند که امروزه برای محاسبه برخی از پارامترهای فیزیکی مانند فشار، شدت نور، دما و… استفاده می‌شوند. سنسورهایی که نقش کلیدی در صنایع مختلف دارند و می‌توانند ارزآوری زیادی به دنبال داشته باشند.

پروفسورعلی اصغر انصافی، استاد شیمی تجزیه دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشمند بین المللی ISI از جمله پژوهشگرانی است که اقدام به ساخت سنسورهای شیمیایی و نوری کرده است. او در این خصوص به آنا می‌گوید: اندازه‌گیری دقیق و سریع هر نمونه در محل از نظر زمان آزادی و اندازه‌گیری و همچنین نحوه سادگی استفاده از این ابزارها و برآوردهزینه‌ها نقش حیاتی و مهمی دارد به همین دلیل دانشمندان در تلاشند به جای اینکه آزمایشگاه مرکزی داشته باشند تا نمونه‌های مورد نظر اعم از نمونه‌های انسانی مانند خون، مایعات بیولوژیکی یا نمونه‌های طبیعی مانند آب، چای یا مواد خوراکی را به آن مرکز ارسال کنند، خودشان ابزاری داشته باشند تا بتوانند در همان محل کار آنالیز و اندازه‌گیری نمونه‌ها را انجام دهند تا علاوه بر کاهش هزینه‌ها، کار اندازه‌گیری‌شان از دقت و سرعت بالاتری برخوردار باشد زیرا بخشی از مواد نمونه‌ها تا رسیدن به آزمایشگاه مرکزی تخریب شده یا جذب دیواره‌ها می‌شود بنابراین اندازه‌گیری این نمونه‌ها با محور واقعی‌شان فاصله پیدا می‌کند و خطایی ایجاد می‌شود.

پژوهشگر برتر علوم پایه کشور می‌گوید: یک سنسور از یک سری ابزارهای تشخیصی کوچک تشکیل شده‌ است. این سنسورها در ابزارهای کوچک‌تری تعبیه شده‌اند. ساده‌ترین مثال آن دماسنج است که افراد برای اندازه‌گیری تب‌شان استفاده می‌کنند. گلوکومتر(دستگاه تعیین قند خون) نیز از دیگر سنسورهایی است که اکنون برای اندازه‌گیری قند خون مورد استفاده قرار می‌گیرد و در دسترس مردم قرار دارد و بیمار به جای اینکه به بیمارستان مراجعه کند در منزل خودش می‌تواند قند خون یا میزان چربی خونش را اندازه گیری کند.

تمام کارهای تحقیقاتی نباید به نتیجه برسد

پژوهشگر نمونه جشنواره‌های خوارزمی، منطقه‌ای شیخ بهایی و رازی به چالش‌های پژوهشگران این حوزه اشاره می‌کند و می‌گوید: اکنون ایران از نظر پایه علمی، یکی از کشورهای پیشرو در زمینه سنسورهای الکتروشیمیایی و نوری محسوب می‌شود اما متاسفانه به علت اینکه پشتیبانی لازم از پژوهشگران صورت نمی‌گیرد، تولید این سنسورها به مرحله تجاری سازی نمی‌رسند و تنها در مرحله آزمایشگاهی باقی می‌مانند.من سال 2010 در آزمایشگاه سنسور تشخیص سرطان خون ساختم. مقاله آن را نیز در دنیا چاپ کردم. سخنرانی نیز در ایتالیا داشتم. یکی از شرکت‌های ایتالیایی از من درخواست کرد در شرکت آنها کار کنم اما من گفتم دوست دارم این محصول را در کشور خودم به مرحله تجاری‌سازی برسانم. متاسفانه این محصول پشتیبانی نشد و به مرحله تجاری‌سازی نرسید. گاهی اوقات مسوولان و تصمیم‌گیران نظری راجع به کارشان می‌دهند که حتی اطلاع کافی نسبت به آن کار ندارند. آنها فکر نمی‌کنند که تمام کارهای تحقیقاتی به نتیجه نمی‌رسد. در دنیا اگر 17 درصد یک کار تحقیقاتی در آزمایشگاه به نتیجه برسد، یک کار موفق قلمداد می‌شود اما در ایران هر پروژه تحقیقاتی باید در انتها به نتیجه کاربردی برسد. اگر بدانیم نتیجه یک پروژه به کجا ختم می‌شود، دیگر پروژه تحقیقاتی نیست. در صورتی که کشورهای پیشرو خیلی سریع برای تحقیقات بودجه تزریق می‌کنند و هیچ وقت هم انتظار ندارند که 100 درصد آن کار به نتیجه برسد. در نتیجه یک پژوهشگر برای به سرانجام رساندن طرحش از ایران مهاجرت می‌کند و این امر منجر به فرار مغزها می‌شود.

به گفته وی«اگر من یک پروژه‌ای تعریف کنم که جواب ندهد، دیگر گرنت( بودجه‌ای که برای انجام طرح‌های پژوهشی در اختیار افراد یا گروه‌ها قرار می‌گیرد) به من تعلق نمی‌گیرد و دیگر من پژوهشگر نمی‌توانم در تمام عمرم پروژه‌ای تعریف کنم که پول دریافت کنم مگر اینکه از بودجه دانشجویان فوق لیسانس یا دکترا استفاده کنم و کار تحقیقاتی انجام دهم یا پروژه‌های کوچکی تعریف کنم که حتما به جواب برسد. اگر من سنسوری تهیه می‌کنم صرفا روی میز آزمایشگاه است. این نمونه آزمایشگاهی تا تبدیل شدن به نمونه صنعتی و کاربر پسند شدن(user friendly) بسیار زمان می‌برد، کلی بودجه نیاز دارد. متاسفانه اکنون این بخش در ایران به شدت ضعیف است و می‌لنگد.»

پیشی گرفتن مالزی و ترکیه از ایران

اکنون جدا از کشورهای پیشرو مانند امریکا، آلمان و انگلیس، کشورهای آسیایی مانند چین و مالزی به شدت از ایران پیشی گرفته‌اند. این مساله باعث اندوه ما پژوهشگران می‌شود. دو دهه گذشته دانشجویانی که در دانشگاه‌های ایران قبول نمی‌شدند، به مالزی می‌رفتند و کشور مالزی از جذب دانشجویان ایرانی بسیار خرسند بود زیرا میزان مقالات آنها افزایش پیدا می‌کرد و می‌توانست شرکت‌های این حوزه را توسعه دهد. اکنون با وجود اینکه ما در چاپ و نشر مقالات بسیار پیشرو هستیم اما کشور مالزی در زمینه کاربردی‌سازی این علم از ایران پیشی گرفته است. اکنون وضعیت اساتید این کشور از استادان ایرانی خیلی بهتر است. گرنت من سال گذشته جزو بالاترین گرنت‌های دانشگاه اصفهان بود اما میزان آن به هزار دلار هم نمی‌رسید در حالی که معادل من یک استاد ضعیف‌تر در مالزی گرنتش صد هزار دلار بود. پس بنابراین نمی‌توانیم انتظار بیشتری از استادان ایرانی داشته باشیم.

صنعت دولتی بیمار است

برنده جایزه کرسی علامه طباطبایی و پیشکسوت الکتروشیمی ایران معتقد است: ما اکنون در زمینه چاپ مقاله وضع مناسبی داریم زیرا ابزار فکری و استادان خیلی خوبی داریم اما باید بخش دیگر یعنی خروجی این مقالات مهندسی شود و به تولید برسد. متاسفانه در این قسمت اصلا برنامه مناسبی نداریم. هرچند اکنون ما از نظر مقاله از کشور ترکیه جلوتر هستیم اما این کشور در زمینه تجاری‌سازی و تولید این محصولات از ایران پیشی گرفته است. در حال حاضر برخی از محصولات و ابزارهای مورد نیاز کشورمان از ترکیه وارد می‌شود که تاسف بار است زیرا دولت ایران بهایی به انجام چنین کارهای تحقیقاتی نمی‌دهد و پشتیبانی لازم از پژوهشگران نمی‌کند. سال‌ها پیش ما شرکت دانش بنیانی در سپاهان تاسیس کردم. کار اصلی این شرکت ساخت سنسورهای پیشرفته برای فولاد و پالایشگاه بود. در دور نخست تحریم‌ها، بخش صنعت به ما مراجعه و این محصولات را خریداری کرد؛ محصولاتی که اکنون نیز در فولاد مبارکه کار می‌کنند اما به محض برداشته شدن تحریم‌ها، واردات سنسورهای خارجی بار دیگر از سر گرفته شد. در نتیجه نیروها تعدیل پیدا کردند و در نهایت شرکت تعطیل شد. این امر فاجعه است و این بلا سر بسیاری از شرکت‌ها آمده است.

متاسفانه صنعت از محصولات و تولیدات داخلی استقبال نمی‌کند زیرا دولتی است. صنعت دولتی بیمار است. صنعت دولتی برای واردات محصولات خارجی پورسانت می‌گیرد اما مدیرعامل بخش خصوصی حتی یک تومان سهامدارانش را حساب می‌کند. صنعت دولتی ما عرق ملی بسیار ضعیفی دارد. حاضر است به خاطر صد دلار جنس داخلی را تخریب کند. بر سر آن بزند تا محصول خارجی وارد کند.

انتهای پیام/