آشنایی با روند بررسی بودجه‌های سالانه در ۸ مرحله

به گزارش خبرنگار گروه سیاست خبرگزاری آنا، ‌ریشه واژه بودجه کلمه فرانسوی (budget) به معنای کیف چرم است، اطلاعات دقیقی در مورد اینکه بودجه ابتدا در کدام کشور اروپایی مورد استفاده قرار می گرفت وجود ندارد، ‌ اما کارشناسان خاستگاه اولیه بودجه به شکل امروزی را عموماً در کشورهای فرانسه و انگلستان می‌دانند.

کارکرد بودجه در نظام های سیاسی دموکرات

بودجه امکان تخصیص منابع محدود را براساس اولویت‌های برنامه‌ریزی‌شده فراهم می‌سازد، به‌دلیل این‌که باید تمامی برنامه‌ها را در بر داشته باشد، فرصتی فراهم می‌سازد که تعارض‌ها کشف شده و بین برنامه‌ها، هماهنگی برقرار شود، در نظام مردم‌سالاری، راه نسبتا دقیق نظارت بر دولت، بودجه است. ارقام کلّی بودجه نشان می‌دهد، که دولت چقدر به وعده‌هایی که می‌دهد، پایبند است، اقتدار دولت با تدوین و اجرای بودجه آشکار می‌شود. سیاست‌گذاری عمومی در بودجه متجلّی است و مادامی که تعهدات، تبدیل به پول نگردد، برنامه‌ها آن‌طور که باید انجام نمی‌شود.

اهمیت و جایگاه بودجه در اقتصاد کشور

بودجه در سرنوشت اقتصادی هر کشوری نقش کلیدی ایفا می‌کند و صورت هزینه سالیانه دولت به حساب می‌آید، از همین رو دولت حساسیت بیشتری روی تنظیم بودجه دارد و در شاخه تامین منابع باید به‌طور دقیق مشخص سازد که از چه منابعی می‌خواهد بودجه را تامین کند.

در لایحه بودجه باید میزان هزینه‌ها، حجم سرمایه‌گذاری، چگونگی اشتغال‌زایی و اهداف توسعه مشخص باشد. همچنین دولت باید به آثار بودجه در همه حوزه‌ها اعم از دستگاه‌های دولتی، مصرف‌کنندگان، تولیدکنندگان، سیاست‌های اجرایی، نظام تامین، میزان هزینه و ... توجه داشته باشد و بداند که مجموعه آن سرنوشت اقتصادی کشور را مشخص می‌کند.

مراحل تصویب بودجه کشور

با مقدمه‌ای که از اهمیت بودجه مطرح شد به چگونگی روند تصویب بودجه در ایران می پردازیم.

مرحله اول: تصمیم‌گیری در باب بودجه کشور در ایران، مشابه بسیاری از کشورها با همکاری مجلس و دولت صورت می‌گیرد، ‌ بر این اساس، طبق ماده ۱۸۲ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی «دولت موظف است، نهایتاً تا ۱۵ آذر ماه هر سال لایحه بودجه را به مجلس تقدیم کند».

مرحله دوم: لایحه بودجه پس از ارسال به پارلمان و تقدیم ارائه آن به هیئت‌رئیسه از سوی رئیس‌جمهور و یا نماینده دولت، ابتدا پس از طی مهلت ۱۰ روزه نمایندگان برای بررسی لایحه بودجه، کلیات آن در صحن مجلس به رأی نمایندگان گذاشته می‌شود، در صورت تصویب کلیات با رأی اکثریت پارلمانی‌ها، بودجه در کمیسیون تلفیق مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مرحله سوم: ماده ۱۸۲ آیین‌نامه داخلی مجلس کمیسیون‌های تخصصی را مکلف کرده که حداکثر پس از پانزده روز از تصویب کلیات لایحه بودجه در صحن پارلمان، گزارش‌های خود را به کمیسیون تلفیق تقدیم‌ کنند و این کمیسیون نیز موظف است، گزارش نهایی خود درباره لایحه بودجه را تهیه و منتشر کند.

مرحله چهارم: کمیسیون تلفیق نیز موظف است ظرف مدت تعیین شده(حداکر پانزده روز)، در قانون آیین نامه داخلی مجلس، جزئیات بودجه را مورد بررسی قرار داده و پس از آن مدت در صورت تصویب، گزارش آن را به هیئت‌رئیسه و نمایندگان مجلس ارائه دهد.

مرحله پنجم: پس از نهایی شدن گزارش کمیسیون تلفیق بودجه درباره لایحه بودجه، با هماهنگی هیئت‌رئیسه مجلس، روند بررسی آن در صحن پارلمان آغاز می‌شود، به این ترتیب که پس از قرائت گزارش کمیسیون تلفیق، نمایندگان پیشنهادات‌شان درباره مواد و تبصره‌های لایحه بودجه را که از قبل به هیئت‌رئیسه ارائه کرده‌اند را، مطرح می‌کنند.

مرحله ششم: با ورود لایحه بودجه به جلسه علنی مجلس، نمایندگان به صورت دو و یا اغلب سه شیفت در مدت پانزده روز در مورد لایحه بودجه تصمیم‌گیری می‌کنند.

مرحله هفتم: در صورت تصویب لایحه بودجه در مجلس، هنوز این لایحه جنبه قانونی ندارد و نهاد صیانت‌کننده از قانون، یعنی شورای نگهبان، باید درباره آن اظهار نظر کرده و مصوبات مجلس درباره بودجه را با شرع و قانون اساسی تطبیق دهد، به عبارت بهتر، لایحه بودجه نیز مانند دیگر لوایح و طرح‌ها برای اینکه از وجاهت قانونی برخوردار باشد، باید از فیلتر شورای نگهبان عبور کند.

مرحله هشتم: و در مرحله آخر نیز، پس از تأیید لایحه بودجه توسط شورای نگهبان، این لایحه به قانون تبدیل شده و برای همه دستگاه‌های اجرایی لازم‌الاجرا است، ‌سپس رئیس مجلس شورای اسلامی نیز قانون بودجه سالانه را برای اجرا به رئیس‌جمهور ابلاغ؛ پس از آن رئیس‌جمهور نیز این قانون را برای اجرا به دستگاه‌های دولتی ابلاغ می‌کند.

انتهای پیام/۴۰۱۳/