زینب کبری (س) اسوه صبر، ایثار و ولایت‌پذیری/ چرا «کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب(س) نبود»؟

به گزارش خبرنگار حوزه دین و آیین گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، حضرت زینب(س) دختر امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) است. معروف‌ترین نام ایشان زینب است که در لغت، به معنای درخت نیکو منظر و خوشبو آمده و معنای دیگر آن زینت پدر است. کنیه گرامی‌شان ام الحسن و ام کلثوم و القاب فراوانی همانند عقیله بنی هاشم، عالمه غیر معلَّمه، عارفه، موثّقه، فاضله، کامله، عابده آل علی، معصومه صغری، امینةاللّه، نائبةالزهرا، نائبةالحسین، عقیلة النساء، شریکة الشهداء، بلیغه، فصیحه و شریکةالحسین، برای ایشان نقل شده است.

ولادت و ازدواج حضرت زینب(س)

حضرت زینب(س) در ۵ جمادی‌الاول سال پنجم در مدینه متولد شد، اما ولادت ایشان در سال ۶ هجری نیز گزارش شده است. این روز در ایران به‌نام روز پرستار نامگذاری شده است. نام این بانوی بزرگوار از طرف ملک الهی به قلب پیامبر (ص) نازل شد و این نام بر این دختر بزرگوار نهاده شد. در کتاب «الخصائص الزینبیة» آمده است پیامبر(ص) او را بوسیدند و فرمودند: «حاضران امّتم، غایبان را از کرامت این دخترم زینب آگاه کنند؛ همانا او مانند جده‌اش خدیجه است.»

حضرت زینب(س) سال ۱۷ق در سن ۱۱ یا ۱۲ سالگی با پسرعموی خود عبدالله بن جعفر، ازدواج کرد. در برخی منابع از چهار پسر به نام‌های: علی، عون، عباس، محمد و یک دختر به نام ام کلثوم به عنوان فرزندان زینب و عبدالله نام برده شده است. مشهور است که دو تن از شهدای کربلا عون و محمد از فرزندان حضرت زینب بوده‌اند. شاخه‌ای از فرزندان علی «زینبیون» خوانده شده‌اند.

استقامت و حماسه‌آفرینی در وقایع تلخ زندگی

حضرت زینب(س) در بحران‌های بزرگی حضور داشتند، ایشان در زمان حیاتشان توفیق داشتند که پنج معصوم همچون امام علی(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام سجاد(ع) و امام باقر(ع) را درک کنند، به همین دلیل ایشان شخصیت بی‌نظیری داشتند. حضرت زینب(س) را به سبب سختی‌های بسیاری که در زندگی دیدند، ام‌المصائب نیز لقب داده‌اند. درگذشت جدش پیامبر(ص)، بیماری و به شهادت رسیدن مادرش، شهادت پدرش امیرالمؤمنین(ع)، شهادت برادرش امام مجتبی(ع)، حضور در واقعه کربلا و به اسارت رفتن در کوفه و شام از جمله وقایع سخت و تلخ زندگی وی به شمار می‌آید.

حضور حضرت زینب (س) از کودکی در بحران‌های مختلف ایشان را برای انجام رسالت بزرگ‌تر مهیا ساخت. این بانوی بزرگوار در جهادهای پیامبر (ص)، در زمان حضرت علی (ع) و ثقیفه، در جریان خطبه حضرت زهرا (س) و کوران‌های بعد از آن و در نهایت در کربلا و جریانات شام و کوفه حضور داشته است. حضرت زینب(س) در جریان کربلا دو مشخصه نیابت و وصایت از طرف امام داشتند. استقامت و حماسه‌آفرینی در برابر هجمه‌های دشمن، کم‌ترین درس سیره حضرت زینب (س) است. بزرگ‌ترین درس آن حضرت این است که هرکس در هر شغل و جایگاهی سعی کند به لحاظ شجاعت، فهم و بصیرت در حدی باشد که بتواند در برابر دشمن مقاوم و حماسه‌ساز باشد.

کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب(س) نبود

حضرت زینب (س) را در فصاحت و بلاغت با حضرت علی(ع) مقایسه می‌کنند و این نشانه عظمت علمی ایشان است. این بانوی بزرگوار در تمام سال‌های حکومت حضرت علی در کوفه و قبل از آن هم در مدینه به آموزش‌ تفسیر قرآن می‌پرداختند و در تمام مراحل زندگی خود همراه با ولایت بودند. این امر آموزش از سوی ایشان همیشگی بوده، مگر اینکه محدودیت‌هایی از جانب حاکمان ایجاد شده باشد. در دوران حکومت حضرت علی (ع) این امر علنی و قطعی بوده است. بعد از شهادت امام علی(ع) و صلح امام حسن مجتبی(ع) و هجرت آن حضرت از کوفه به مدینه، دوباره این شخصیت والای همراه با ولایت به مدینه بازگشتند و هرگز از ولایت جدا نشدند.

حضرت زینب(س) پس از قیام حضرت سیدالشهدا(ع) همراه با نهضت آن حضرت به‌سوی کربلا رفتند و وجود مقدس آن حضرت را همراهی کردند. حضرت زینب(س) افزون بر همراهی حضرت سیدالشهدا(س) در فاجعه کربلا، در ادامه نیز به همراه اسیران می‌روند و همیشه در کنار ولایت باقی می‌مانند و اینکه می‌گویند، اگر حضرت زینب(س) نبود، کربلا در کربلا می‌ماند، حقیقتی بزرگی است.

قدرت و صلابت حضرت زینب(س) به حدی بود که سرپرستی و مدیریت کاروان کربلا پس از ظهر عاشورا به ایشان واگذار شد و توانستند نهضت امام حسین (ع) را ادامه داده و به نتیجه مطلوب برساند. وصایت و داعیه‌ امامت را هر امامی به امام بعد از خود می‌رساند ولی در زمانی که امام حسین(ع) به شهادت رسید این مسئولیت به حضرت زینب(س) محول شد تا این وصایت را به حضرت سجاد (ع) که مریض بودند، برساند.

بیشتر بخوانید:

• ارتباط علم و عصمت حضرت زینب(س) چیست؟


• مرجعیت علمی حضرت زینب به حدی بود که دشمن مجبور به تبعید ایشان شد/ شریک امام حسین(ع)، در دفاع از اسلام و جهاد در راه خدا


• حضرت زینب (س) در علم، فقه و تفسیر یگانه روزگار بودند/ گستره علمی ایشان لدنّی و افاضه‌ای است


• حضرت زینب(س) در حمایت از ولایت شخصیت بی‌نظیری داشتند/ درک ۷ معصوم

حضرت زینب(س) در کلام ائمه اطهار(ع)

امام حسن(ع) در مورد حضرت زینب(س) فرمودند: «خواهرم! حقّا که تو از درخت نبوّت و معدن رسالتی». امام حسین(ع) اسرار امامت و نیابت ولایت معصوم را به ایشان واگذارد. حضرت سجاد(ع) ایشان را عالمه غیر معلمه و فهمه غیر مفهمه خواندند. حضرت سجاد(ع) در وصف عبادات عمه بزرگوارشان فرمودند: «عمه جانم زینب در طول زندگی‌شان نماز شب را ترک نکردند؛ حتی شب یازدهم مُحرّم»؛ یعنی حتی در وضعیت غم بار یازدهم محرم، که شب شام غریبان است.»

سند افتخار حضرت زینب(س) این است که امام سجاد (ع) خطاب به ایشان فرمودند «یا عمّة أَنْتِ بِحَمْدِ اللَّهِ عَالِمَةٌ غَیْرُ مُعَلَّمَةٍ فَهِمَةٌ غَیْرُ مُفَهَّمَة» یعنی شما در واقع عالمه‌ای هستید که علم کلاسیک و رسمی مدرسه‌ای ندارید که کسی به شما تعلیم داده باشد. در سرزمین وجودی شما این علم را افاضه و به شما عنایت کردند.

مقام دختر حضرت علی(ع) در کلام بزرگان

شیر بن خزیم اسدی پس از عاشورا و در روزی که اهل بیت امام(ع) را به اسارت گرفته بودند در مورد سخنوری حضرت نقل می‌کند: «هنگامی که اسرا را به کوفه آوردند، به زینب دختر علی نگریستم. به خدا سوگند تا آن روز زنی چنین با حیا و بدین سخنوری ندیده بودم. چنان سخن می‌گفتند گویی کلمات از زبان امیرمؤمنان علی(ع) جاری می‌شود. ایشان در بین غوغای آن روز فقط اشاره‌ای به جمعیت کرد تا مردم ساکت شوند. به خدا قسم که پس از اشاره ایشان همه خاموش شدند و حتی در آن لحظه صدای بانگ شتران نیز خاموش شد و ایشان را دیدم که چون فاتحین سخن میراند. سوگند به خداوند که مردمان را در آن روز، جمله سرگشته و پریشان دیدم که می‌گریستند و همه دست در دهان داشتند. پیرمردی را دیدم که چندان بگریست که ریشش از اشکش تر شده بود و خطاب به حضرت زینب می‌گفت، به‌راستی پیران شما بهترین پیران و جوانان شما بهترین جوانان و زنان شما برترین زنان ونسل شما بهترین نسل‌ها هستند و هرگز در هیچ حال به ذلت و خواری نیفتید».

از پژوهشگران عصر حاضر هم محققان زیادی بودند که بیاناتشان در تاریخ ثبت شده از جمله، علاّمه اسد حیدر پژوهشگران و محققان شیعه در عراق ویژگی جهادی زینب کبری (س) را این‌گونه بیان می‌کند: «زینب دختر علی (ع) با ثبات قلب در میدان جهاد ظهور می‌کند. او نقش جهادی خود را قهرمانانه ایفا نمود. او برای رضای خدا و جهاد در راه او، مصایب و سختی‌ها را تحمّل کرد».

همچنین آیت‌اللّه سیّد أبوالقاسم خوئی (ره) جهاد حضرت را اینگونه وصف می‌کند: «به درستی که او شریک برادرش، حسین(ع)، در دفاع از اسلام و جهاد در راه خداست».

ارتحال جانسوز حضرت زینب(س)

عقیله بنی هاشم پس از گذشت حدود ۱۸ ماه از شهادت امام حسین (ع)، در دمشق شام چشم از جهان فرو بست. در تاریخ وفات حضرت زینب کبری (س) سومین فرزند امیرمومنان حضرت علی(ع) اختلاف نظر وجود دارد، اما مشهور این است که آن حضرت در ۱۵ رجب سال ۶۲ هجری پس از تحمل مصائب کربلا و رنج‌های اسارت در ۵۷ سالگی به دیدار معبود شتافتند و در جوار حضرت حق آرام گرفتند.

بحرالمصائب نوشته است: حضرت زینب (س) بعد از واقعه کربلا و رنج شام و محنت ایام، چندان گریست که قدش خمیده شده و گیسوانش سفید گردید و زندگی‌ای سراسر حزن واندوه داشت تا به سرای دیگر رخت بربستند.

انتهای پیام/۱۱۰/