یک خط خبر، خروار خروار اندوه

ما یک خط خبر می‌خوانیم و تمام. یک خطی که می‌گوید که یک جوان 17 ساله به دلیل انتشار گازهای مونوکسیدکربن صبح امروز در مغازه خشکشویی فوت شده است.

بیشتر از یک خطش هم گزارش سازمان‌ آتش‌نشانی می‌شود که جسد جوانک را پیدا کرده‌اند و علت هم استفاده از بخاری بدون دودکش و نگهداری مواد شیمیایی شست‌وشوی البسه در این مغازه بوده است.

اما همه این‌ها که نوشتیم، گزارش حادثه است، پشت حادثه می‌توانیم داستان‌ها تصور کنیم. جوان 17 ساله باید دانش‌آموز سال سوم دبیرستان باشد، امروزی‌اش می‌شود سال دوم متوسطه دوم که صبح امروز باید مثل 13 میلیون دانش‌آموز ایرانی سرکلاس درس می‌بود.

حالا گیریم جوان‌ِ کار بوده، مثل همین کودکانِ کار پشت چهارراه‌های شهر. پس دست‌کم باید شب را خانه بوده باشد، نه در مغازه خشکشویی.

همین پازل‌ها را کنار هم بگذاریم، می‌شود یک داستان فرضی نزدیک به حقیقت ساخت. جوانک شهرستانی آمده تهران، شده کارگر خشکشویی، خیلی هم خوشحال بوده که کاری پیدا کرده با جای خواب و پول بیشتری پس‌انداز کرده تا چرخ زندگی خودش و خانواده‌اش بچرخد.

کلید واژه‌های این داستان این‌ها می‌شود: فقر، مهاجرت، ترک تحصیل، بی‌توجهی به امنیت و حقوق کارگر و از همه مهم‌تر نبود نظارت و حمایت.

بحث کار در سنین کودکی و نوجوانی یک معضل جهانی است، با این تفاوت که در کشورهای توسعه‌یافته این موضوع با نظارت و کنترل بیشتری صورت می‌گیرد، کارفرمایی که از کودک یا نوجوان برای کار استفاده کند، مجازات‌های شدیدی را متحمل خواهد شد.

اتفاقا در پیمان جهانی حقوق کودک که یک پیمان‌نامه بین المللی است که برای دفاع و حمایت ازحقوق کودکان تهیه شده، به طور کلی چهار محور بقا، رشد، حمایت و مشارکت را در ارتباط با کودکان مورد توجه قرار می‌دهد.

ماده 32 پیمان جهانی حقوق کودک می‌گوید: کودک باید در برابر هر کاری که رشد و سلامت او را تهدید می‌کند، حمایت شود و دولت‌ها باید حداقل سن کار و شرایط کار کودکان را مشخص کنند.

در ایران ماد‏ه‏‌ 79 قانون کار، اشتغال به کار کودکان زیر 15 سال را ممنوع دانسته است البته کارگران شاغل در کارگاه‌های خانوادگی که کارفرمای آن‌ها، همسر یا بستگان و خویشاوندان نسبی درجه‏ یک باشند، مشمول قانون کار نیستند، در نتیجه حداقل سن کار در مورد چنین کارگرانی رعایت نمی‏‌شود؛ بر اساس قانون کار اگر یک کارفرما کودک زیر 15سال را به کار بگیرد، متخلف خواهد بود و برای نخستین بار مجازات نقدی، بار دوم مجازات نقدی و حبس و بار سوم علاوه بر این موارد، کارخانه یا کارگاه پلمپ و پروانه کار فرد متخلف ابطال خواهد شد.

از سوی دیگر ماد‏ه‏‌ 84 قانون کار پیش‌بینی کرده است که در مشاغل و کارهایی که ماهیت آن برای سلامتی یا اخلاق کارآموزان و نوجوانان زیان‏‌آور است، حداقل سن کار 18 سال تمام خواهد بود که تشخیص این امر با وزارت کار و امور اجتماعی است.

البته برای خانواده جوانکی که امروز صبح با زندگی خداحافظی کرد، نه پیمان جهانی حقوق کودک معنی دارد و نه قوانین کار در ایران، برای من و شما یک خط خبر است و برای آن خانواده یک عمر اندوه.

*دبیر گروه اجتماعی آنا