سیر تا پیاز اهمیت و وظایف انجمن‌های علمی/ از کشف معلومات جدید برای رفع مشکلات تا جهت‌دهی ایده‌ها به سمت بازار

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ انجمن‌های علمی دانشجویی متشکل از دانشجویان فعال، باانگیزه و با ظرفیت‌های بالا هستند که موجب تجمیع و متمرکزشدن دانشجویان مشتاق به فعالیت‌های پژوهشی و علمی می‌شوند.

بخش عمده این ظرفیت‌ها، ابتدای کار به‌صورت بالقوه هستند و اگر دانشگاه‌ها بستر مناسبی را برای فعالیت انجمن‌ها فراهم آورند؛ بالفعل‌شدن این ظرفیت‌ها دور از دسترس نخواهد بود؛ بنابراین در راستای ترویج روحیه علمی، توانمندسازی و ایجاد انگیزه در دانشجویان، دانشگاه باید انجمن‌های علمی دانشجویی را فعال و حمایت کند.

بیشتر بخوانید:

تسهیل تحقق اهداف انجمن‌های علمی با اختیارات خاص

۵ راهبرد کارآمد برای تقویت انجمن‌های علمی

مهارت‌افزایی دانشجویان در انجمن‌های علمی

خبرنگار خبرگزاری آنا در شصت و هفتمین شماره از پرونده «توسعه دانش‌های نو با انجمن‌های‌ علمی» درباره مأموریت‌ها، اهداف، برنامه‌ها، دستورکارها و دستاوردهای انجمن علمی دانشجویی شیمی کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز با آرش جوابی رئیس این انجمن گفت‌وگو کرده است.

جوابی دانشجوی نخبه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز مقام نخست انجمن‌های علمی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی کشور در سال ۱۳۹۸(برگزیده هفتمین جشنواره ملی فرهیختگان)، مقام نخست نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی کشور در سال ۱۴۰۰(برگزیده بخش نشریات علمی در چهارمین و پنجمین جشنواره سراسری قلم)، دانشجوی برتر علمی ـ پژوهشی و فرهنگی ـ اجتماعی بین دانشجویان دانشگاه‌های سراسری، دولتی و آزاد اسلامی و سایر مؤسسات آموزش عالی استان فارس در سال ۱۴۰۰(برگزیده استانداری فارس و تجلیل ویژه از سوی استاندار فارس به عنوان دانشجوی برتر نخبه)را در کارنامه علمی دانشجویی خود دارد.

مشروح گپ و گفت آنا با جوابی را می‌خوانید.

آنا: انجمن علمی دانشجویی شیمی را با ذکر جزئیات، چگونگی تشکیل و نوع و حیطه کارکرد آن (زمینه‌های کاری) معرفی کنید.

جوابی: انجمن علمی شیمی کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز به‌عنوان فعال‌ترین و پرافتخارترین انجمن علمی دانشجویی مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی شیراز و استان فارس شهریور سال ۱۳۸۵ با تلاش و پیگیری جمعی از دانشجویان وقت گروه شیمی این دانشگاه راه‌اندازی و پس از کسب مجوز رسمی از کمیسیون مرکزی انجمن‌های علمی دانشجویی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی به صورت رسمی آغاز به کار کرد و تا به امروز به صورت پیوسته و مستمر در حال فعالیت علمی و پژوهشی است.

اردیبهشت سال ۱۳۹۷ در انتخابات رسمی انجمن علمی شیمی کاربردی که با مشارکت پرشور دانشجویان گروه شیمی برگزار شد، بیشترین آرا اخذ شده را به خود اختصاص داده و تا به امروز سکان‌دار انجمن علمی شیمی کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی شیراز هستم و به‌عنوان رئیس هیئت مدیره و دبیر انجمن علمی شیمی کاربردی فعالیت می‌کنم.

انجمن علمی دانشجویی شیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز از بدو راه‌اندازی تاکنون به صورت مستقیم به بیش از ۲ هزار دانشجو و دانش‌آموخته گروه شیمی در مقاطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی شیمی این دانشگاه خدمات علمی و پژوهشی ارائه کرده و اکنون دارای بیش از ۵۰۰ عضو فعال دانشجویی در مقاطع مختلف تحصیلی شیمی است، از این رو این انجمن علمی دانشجویی یکی از باسابقه‌ترین انجمن‌های علمی دانشجویی دانشگاه آزاد شیراز و استان فارس و حتی سطح کشور است.

وزارت علوم به‌عنوان بالاترین نهاد تصمیم‌گیری آموزش عالی می‌تواند با ایجاد ارتباط میان انجمن‌ها و دانشگاهیان همه مراکز دانشگاهی دولتی و غیردولتی، دانشگاه آزاد و مراکز صنعتی با هدف بازنگری در دستورالعمل‌ها، افزایش بودجه‌ها و نگاه ویژه به انجمن‌های علمی دانشجویی مراکز دانشگاهی غیردولتی، گام مؤثری در تولید علم و پیشرفت کشور بردارد.انجمن علمی شیمی کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز به فعالیت‌های علمی و پژوهشی در راستای توانمندسازی دانشجویان و کسب مهارت‌های کاربردی مرتبط با رشته تحصیلی با محور آموزش و تربیت نیروهای متخصص برای بازار کار، ایجاد اشتغال، فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی خدماتی و آزمایشگاهی و کادرسازی علمی برای مؤسسات تحقیقاتی و آموزشی بعد از فارغ‌التحصیلی دانش‌آموختگان شیمی می‌پردازد.

این انجمن علاوه بر ارائه خدمات پژوهشی به دانشجویان گروه شیمی مشغول همکاری مستمر با دانشجویان سایر رشته‌های تحصیلی علوم پایه نظیر زیست‌شناسی میکروبیولوژی، فیزیک و جمعی از رشته‌های فنی و مهندسی مرتبط نظیر مهندسی شیمی ـ پتروشیمی ـ مهندسی نفت ـ مواد و پلیمر و گروه علوم پزشکی بالینی داروسازی بیوشیمی و علوم آزمایشگاهی و حوزه‌های مختلف علمی و پژوهشی میان‌رشته‌ای بین واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه‌های دولتی و سراسری وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مؤسسات آموزش عالی و مراکز تحقیقاتی در سطح شیراز و استان فارس و در سطح کشور با نظارت و همکاری مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز به‌خصوص حوزه معاونت پژوهش و فناوری و باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان ادامه داده است.

انجمن‌های علمی دانشجویی موتور محرک پژوهشی و مهارت‌آموزی دانشجویان

آنا: جایگاه و وظایف انجمن‌های علمی در دانشگاه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

جوابی: به‌منظور حمایت، تقویت، ترویج فرهنگ و اخلاق علمی در دانشگاه‌های کشور، تقویت روحیه، بنیه علمی دانشجویان مستعد، توانمند، فراهم آوردن زمینه‌های مناسب برای فعالیت‌های جمعی علمی و بهره‌گیری از توانمندی و خلّاقیت آنان در تحقق توسعه علمی، نهضت تولید علم و جنبش نرم‌افزاری انجمن‌های علمی و دانشجویی تشکیل شده و به فعالیت می‌پردازد.

انجمن علمی دانشجویی نهادی است که که امکان فعالیت علمی و پژوهشی دانشجویان علاقه‌مند و داوطلب مشارکت در این فعالیت‌ها را در زمینه‌های گوناگون علمی در کنار استادان مهیا می‌کند؛ انجمن علمی دانشجویی عهده‌دار پویایی و شکوفایی استعدادها، پدیدآورنده و تقویت‌کننده روحیه پویایی علمی و در نهایت تولید و توسعه علم که همان رسالت دانشگاه بوده است.

انجمن‌های علمی و دانشجویی به‌عنوان یک بازوی توانمند مدیریتی و اجرایی در حوزه فعالیت‌های علمی و پژوهشی و بدنه دانشجویی رکن اساسی در راستای تحقق اهداف تعیین‌شده دانشگاه هستند و هسته‌های تخصصی، نقش اساسی در پیشبرد اهداف علمی و توسعه دانش‌های نوین و تخصصی در دانشگاه‌ها را دارند، از این رو می‌توان از انجمن‌های علمی دانشجویی به‌عنوان موتور محرک پژوهشی دانشجویان یاد کرد.

امروزه با توجه به نیازهای کشور در حوزه اشتغال، صاحبان صنایع و مشاغل وابسته به رشته‌های تحصیلی نیازمند جذب دانش‌آموختگان و نیروهای تخصصی هستند که علاوه بر توانمندی‌های علمی و تئوری آکادمیک به‌عنوان اساس و پایه از باید از توانایی مهارت‌های کاربردی و اجرایی و کارکرد عملی در حیطه میدانی و آزمایشگاهی مرتبط با رشته تحصیلی خود برخوردار باشند.

از سوی دیگر افرادی در اولویت جذب و به‌کارگیری در صنایع تخصصی خواهند بود که فقط به مطالب درسی و دانشگاهی که عمدتاً مطالب تئوری محض هستند، تکیه نکرده باشند و به موازات تحصیل در رشته دانشگاهی خود مهارت‌های عملی و کاربردی که در میدان عمل مورد نیاز است را نیز فراگرفته باشند.

متأسفانه برخلاف تأکید کارشناسان و صاحب‌نظران در چشم‌انداز تحقق دانشگاه نسل سوم و چهارم یا دانشگاه‌های کارآفرین و مسئله‌محور که عمده رسالت آنها مشارکت در ایجاد کارآفرینی و رفع معضلات کشور به‌خصوص در حوزه اشتغال، ارائه فناوری و تکنولوژی با رویکرد عملی و کاربردی و نگاهی دانشجومحور بوده، هنوز شاهد دانشگاه‌های نسل اول و دوم یا دانشگاه صرفاً آموزش‌محور هستیم که دانشجویان در محیط دانشگاه محدود به فراگرفتن مطالب تئوری هستند و این کسب نکردن مهارت کاربردی تخصصی در راستای رشته تحصیلی در آینده شغلی دانش‌آموختگان به‌عنوان یک نقطه منفی و مانع بسیار جدی برای جذب برای اشتغال تخصصی پایدار خودنمایی می‌کند.

از سوی دیگر عوامل مختلفی مانند محدودیت زمانی، فشرده بودن مطالب درسی، بازنگری نشدن و به‌روز شدن سرفصل آموزشی رشته‌های تحصیلی و ارتباط تنگاتنگ نداشتن صنایع مختلف با دانشگاه و بی‌توجهی برخی مسئولان و سایر متولیان ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه موجب شده این مشکلات پررنگ‌تر از قبل شود.

کارآفرینی و ارتباط با صنعت رسالت اصلی انجمن‌های علمی است

انجمن‌های علمی دانشجویی برای رفع این مشکلات با جدیت پا در میدان عمل گذاشته و با بهره‌گیری از توان اعضای هیئت علمی و سایر متخصصان با برگزاری کارگاه‌های آموزشی عملی و کاربردی، برگزاری دوره‌های توانمندسازی تخصصی مرتبط با رشته تحصیلی، برگزاری جلسات سخنرانی در قالب همایش و سمینار، برگزاری بازدیدهای علمی از مراکز صنعتی و خدماتی و سایر مراکز وابسته به رشته تحصیلی، انجام طرح‌های پژوهشی دانش‌بنیان با نگاه چالش حل مسئله و برگزاری مسابقات دانشجویی علمی، جشنواره‌های پژوهشی و شرکت در نمایشگاه‌های دانشجویی به پرکردن این شکاف عمیق مهارت نداشتن دانشجویان به موازات آموزش مطالب تئوری توسط استادان در محیط دانشگاه اقدام کرده‌اند.

در شرایط فعلی کشور که دانشجویان و دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها و نسل جوان کشور با معضل بیکاری و نداشتن اشتغال تخصصی و پایدار دست و پنجه نرم می‌کنند باید رسالت اصلی انجمن‌های علمی دانشجویی و سایر دستگاه‌های مربوط برنامه‌ریزی و اقدام در راستای توانمندسازی، ارائه و کسب فنون کاربردی به دانشجو و ارتباط با صنعت برای کارآفرینی و تولید محصول و تجاری‌سازی و ایجاد اشتغال پایدار مبتنی بر علم و دانش و مهارت برخاسته از دانشگاه برای دانشجویان باشند.

انجمن‌های علمی دانشجویی پیشرو در طرح پویش

فضای دانشگاه‌ها باید به نحوی باشد که دانشجویان از بدو ورود به دانشگاه، جذب انجمن‌های علمی شوند و از همان ابتدای شروع کسب علم و دانش، اصول و ادبیات کسب و کار و اشتغال را نیز فرابگیرند و با قرارگرفتن در فضای واقعی و تمرینی کسب‌وکار از طریق بستر ایجاد شده توسط انجمن‌های علمی و تحت شاکله حقوقی دانشگاه، شغل و حرفه مورد علاقه خود را تجربه و اشتغال خود را تضمین کنند.

دانشجویان بعد از فراغت از تحصیل نه‌تنها حمایت حقوقی دانشگاه را از دست خواهند داد و به‌عنوان یک فارغ‌التحصیل با شاکله حقیقی باید دنبال کار باشند؛ بلکه هیچ نهاد، سازمان یا شرکتی منتظر نخواهد بود که دانش‌آموخته بی‌تجربه‌ای را جذب کند.

انجمن‌های علمی دانشجویی قلب تپنده تولید علم و فکر هستند

انجمن‌های علمی دانشجویی به یمن استقرار در دانشگاه‌ها که مراکز اصلی و قلب تپنده تولید فکر و علم کشور هستند و با برخورداری از نیروی انسانی جوان، پرانرژی، مشتاق، خلّاق، نوآور و داشتن مشاوره و پشتیبانی فکری و تجربه استادان فعال، پرتلاش و مصمم ظرفیت بالایی برای تبدیل علم به فناوری و نوآوری در جامعه دارند.

انجمن‌های علمی دانشجویی امکانی برای تمرین داوطلبانه فعالیت‌های علمی در قالب کارِ گروهی است که دانشجویان با اهداف علمی و تخصصی گرد هم می‌آیند و با فعالیت در انجمن‌های علمی ضمن ترویج و تعمیق فضای علمی در دانشگاه‌ها، زمینه رشد خود را نیز فراهم می‌آورند.

بیشتر بخوانید:

حمایت‌های مالی مهم‌ترین دغدغه پیش روی انجمن‌های علمی

نقش مؤثر انجمن‌های علمی در پیشبرد علم با مشارکت دلسوزانه دانشجویان

فعالان انجمن‌های علمی دانشجویی در جریان فعالیت انجمنی، توانمندی‌هایی از قبیل مهارت کارِ گروهی، مهارت تبدیل ایده به عمل، مهارت ارتباط، مهارت مدیریت و اجرا، مهارت تأمین هزینه‌های مالی، مهارت هم‌اندیشی، آزاداندیشی و تفکر انتقادی را کسب می‌کنند.

چنین توانمندی‌ها و مهارت‌هایی خروجی دانشگاه‌ها را در عمل شایسته‌تر و توانمندتر می‌کند که حاکی از اهمیت جایگاه انجمن‌های علمی دانشجویی در دانشگاه‌هاست و بی‌تردید انجمن‌های علمی دانشجویی می‌توانند به‌عنوان کانون‌های علمی که منجر به خلق ایده و هدایت ایده‌ها به مراکز رشد و سرای نوآوری برای تبدیل به شرکت‌های دانش‌بنیان خواهد شد، مطرح شود.

شناسایی و بهره‌گیری از توانمندی، خلّاقیت و نوآوری آنها در پیشرفت علمی کشور نقش موثری دارد تا اینگونه موجب توسعه اقتصادی کشور شوند و عقب‌ماندگی‌های علمی را در مقایسه با سایر کشورها جبران کنند و با توجه به اهمیت نقش و جایگاه انجمن‌های علمی دانشجویی در پیکره دانشگاه، نظام آموزش عالی و پژوهشی کشور عزم و اراده ملی برای حمایت از انجمن‌های علمی دانشجویی انکارناپذیر است.

انجمن‌های علمی نیازمند توجه و حمایت مسئولان هستند

تا امروز دو دهه از تصویب و فعالیت انجمن‌های علمی دانشجویی در دانشگاه‌ها توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی به‌عنوان عالی‌ترین نهاد متولی و تصمیم‌گیری در حوزه آموزش عالی کشور می‌گذرد؛ اما هنوز شاهد نادیده گرفته شدن و شناخت نداشتن دقیق مسئولان، دانشجویان، صاحبان صنایع، مشاغل و مدیران عالی و سایران به انجمن‌های علمی دانشجویی هستیم.

البته مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی گام‌های مؤثری در راستای مشارکت بیشتر انجمن‌های علمی دانشجویی در سطوح مختلف مدیریتی و معرفی به جامعه برداشته‌اند و آیین‌نامه جدید فعالیت و وظایف انجمن‌های علمی دانشجویی از نظر کمیت، کیفیت و تنوع وظایف رشد قابل توجهی داشته و به صورت رسمی از سوی دکتر طهرانچی ابلاغ شده است.

انجمن‌های علمی مهم‌ترین رکن نظام اجتماعی هستند

آنا: انجمن‌های علمی به‌عنوان هسته‌های تخصصی چه نقشی در پیشبرد علمی و توسعه علم و دانش به‌خصوص دانش‌های نوین دارند؟

جوابی: بخشی از روند توسعه در ارتباط تنگاتنگ با مقوله توسعه علم در نظام اجتماع علمی است و تجربه تاریخی کشورهای توسعه‌یافته علمی اقتصادی و صنعتی بیانگر آن بوده که مقوله علم و نهاد علمی به‌عنوان کانون مرکزی توسعه علمی، تأمین‌کننده اصلی بستر توسعه‌یافتگی این جوامع بوده و در برهه‌هایی از تاریخ توسعه این کشورها، مسئولیت جدی برعهده داشته است.

با وجود تأکید زیاد بخش‌های متعدد علمی و دانشگاهی درباره توجه به نهادهای علمی، جایگاه انجمن‌های علمی به قدر کافی جدی تلقی نشده، در حالی که این انجمن‌ها یکی از نهادهایی به شمار می‌آیند که از خاصیت و توانایی بالقوه تولید علم و دانش برخوردارند و می‌توانند با سیاستگذاری صحیح و منطقی سهم قابل توجه و بی‌بدیلی در توسعه علمی و فناوری و تکنولوژی داشته باشند و نقش پررنگ و موثری در طراحی و زیرساخت تحولی عظیم در حوزه علم و دانش و فناوری و به ویژه دانش‌های نوین و در عرصه صنعتی و اقتصادی و خدماتی ایفا کنند.

انجمن‌های علمی در دانشگاه‌ها می‌توانند با استفاده از امکانات و ظرفیت بسیار مهمی که در اختیار دارند با برگزاری سمینارهای علمی و همایش‌های پژوهشی کارگاه‌های آموزشی توانمندسازی، بازدید از مراکز علمی و صنعتی و تحقیقاتی، همکاری گسترده با مراکز تحقیقاتی، هسته‌های فناور سراهای نوآوری، شرکت‌های دانش‌بنیان، پارک‌های علم و فناوری، شتاب‌دهنده‌ها، راه‌اندازی استارت‌آپ‌ها و تعامل گسترده با دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و مشارکت در گردهمایی‌های علمی با حضور متخصصان علمی و پژوهشگران برجسته و تعامل مشترک در پروژه‌های تحقیقاتی و پژوهشی و صنعتی تولیدی و خدماتی در بخش‌های مختلف در سطح دانشگاهی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی موفق به تولید علم و رفع چالش‌های پیش روی کشور از طریق همفکری و هم‌افزایی مشترک با سایر صاحب‌نظران شوند.

انجمن‌های علمی باید از طریق همکاری مشترک با پژوهشگران در رشته‌های مختلف تحصیلی و سایر علوم پیشرو با بهره‌گیری از توان فکری و خلّاقیت نیروهای جوان مستعد تحصیل‌کرده و استفاده از امکانات سایر دستگاه‌های متولی موجب توسعه علوم شده و به خلق ایده بپردازند و ایده‌ها را به سمت عملی شدن هدایت کرده و با راه‌اندازی انجمن‌های علمی بین رشته‌ای و برداشته شدن مرز میان رشته‌ها و علوم به رفع چالش‌های کشور از طریق ترکیب علوم مختلف و ایده‌های مختلف به راهکارهای جدیدی دست پیدا کرد.

با خلق علوم جدید و توسعه دانش‌های نوپا هم می‌توان شاهد تحولی شگرف در حوزه پیشبرد علم و تکنولوژی و دانش‌های نوین بود.

انجمن‌های علمی دانشجویی؛ حلقه مفقوده ارتباط دانشگاه و صنعت و جامعه

انجمن‌های علمی در دانشگاه‌ها می‌توانند به‌عنوان پل ارتباطی بین دانشجویان، استادان، مسئولان به‌عنوان حلقه مفقوده ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه با برقراری ارتباط و همکاری چندجانبه بین ارکان مختلف نظام اجتماع علمی گام موثری در راستای توسعه علمی بردارند.

روحیه‌ حاکم در انجمن‌های علمی دانشجویی موجب می‌شود فعالان انجمن بدون اینکه انتظار دستمزد یا درآمدی داشته باشند با انگیزه‌ مضاعف به هر گوشه و کنار برای کشف معلومات جدید و مبتنی بر آموخته‌های علمی خود سرک بکشند و مشکلات جامعه و صنعت را کنکاش کنند و این روحیه می‌تواند آغازگر تلاش برای رفع داوطلبانه سریع و جهادی بسیار از مشکلات دشوار جامعه باشد، مشکلاتی که رفع آنها در شرایط عادی نیازمند صرف زمان و هزینه دوچندان است.

انجمن‌های علمی دانشجویی به‌دلیل عطش فراوان برای فراتر رفتن از فضای آموزشی تئوری دانشگاه، تلاش فراوان و خودجوش برای برقراری ارتباط با فضای خارج از دانشگاه به‌خصوص جامعه و صنعت که مشتری اصلی علم و فناوری هستند، دارند.

آنا: حمایت از انجمن‌های علمی دانشجویی را چگونه ارزیابی می‌کنید و مشکلات و چالش‌های مسیر فعالیت خود را چه چیزی می‌دانید؟

جوابی:‌ حمایت از انجمن‌های علمی دانشجویی به‌خصوص براساس ساختار و ماهیتی که این انجمن‌ها برای جذب و گردآوری نیروهای نخبه علمی و پژوهشگر جوان کشور که عمدتاً صاحب ایده هستند برای رفع چالش‌های کشور و تحول عرصه علمی و پژوهشی و عملی کردن ایده‌ها و تولید فناوری و نوآوری و کارآفرینی بسیار حائز اهمیت است و نادیده گرفتن و بی‌توجهی به این مسئله موجب هدررفت توان و انگیزه دانشجویان و نیروهای متخصص علمی و توانمند کشور در حوزه‌های مختلف می‌شود و می‌تواند ضربه جبران‌ناپذیری به ساختار جامعه و کشور در حوزه‌های مختلف علمی و صنعتی و اقتصادی و کارآفرینی تکنولوژی و نوآوری و سرمایه‌های مالی و انسانی حتی مسائل فرهنگی و اجتماعی شود که در پی آن نتیجه‌ای جز عقب‌ماندگی در بخش‌های مختلف، خودکفایی نداشتن، افزایش بیش از پیش وابستگی به بیگانگان، مصرف‌گرا بودن محض به جای تولیدکننده بودن و گره خوردن سرنوشت علمی و پژوهشی و صنعتی و کارآفرینی و معیشت مردم به تحریم‌های ناعادلانه و زیاده‌خواهی بیگانگان نخواهد داشت.

جایگاه انجمن‌های علمی باید در تمام ارکان دانشگاه فهم شود و همه کمک کنند تا زمینه فعالیت‌های انجمن‌های علمی تسریع شود؛ در نگاه ویژه‌تر استادان و اعضای هیئت علمی باید زمان بیشتری برای انجمن‌های علمی صرف کنند؛ چراکه این موضوع موجب ایجاد روحیه و نشاط دانشجویان و رشد قابل توجه فعالیت‌های پژوهشی این انجمن‌ها می‌شود.به‌کارگیری به‌موقع توانایی‌های چنین جمعیتی از نیروی دانشجوی داوطلب و علاقه‌مند مانع از دست رفتن توان کار، تجمع نیروی انسانی جویای کار پس از فراغت از تحصیل، سوختن بسیاری از نیازهای شغلی به‌دلیل نبود نیروی انسانی مناسب، ایجاد رقابت سنگین و ناعادلانه برای کسب فرصت‌های شغلی موجود، سوختن فرصت‌های شغلی مورد علاقه دانشجویان به‌دلیل موکول کردن کسب شغل به پس از فراغت از تحصیل خواهد شد.

استفاده صحیح از این ظرفیت در گام نخست نیازمند هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی عملیاتی، کاربردی و آینده‌نگرانه و تخصیص حمایت‌های مناسب از سوی نهادهای متولی و مسئول تأمین و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز جامعه آموزشی و سپس هدف‌گذاری و برنامه‌های حمایتی سازمان‌ها، شرکت‌ها و صنایع نیازمند و متقاضی نیروی انسانی برای هدایت بهینه این نیروی عظیم انسانی به سمت مشکلات و نیازهای جامعه و صنعت است.

انجمن‌های علمی دانشجویی با برخورداری از حمایت‌های مناسب می‌توانند فرصتی برای تمرین و تبدیل‌شدن به کانون‌های اصلی اقتصاد دانش‌بنیان مقاومتی باشند و حمایت از انجمن‌های علمی در گذشته کافی و مناسب نبوده و جایگاه این انجمن‌های نادیده گرفته شده؛ اما به‌تازگی سیاست‌های دانشگاه آزاد اسلامی و رویکرد آن به انجمن‌های علمی تغییر کرده و نقطه امید و اتکایی برای فعالان انجمن‌های علمی و دانشجویی است.

بودجه انجمن‌های علمی هزینه اضافی نیست

یکی از چالش‌های اصلی و مهمی که انجمن‌های علمی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند حمایت نشدن مالی مناسب این انجمن‌هاست، متأسفانه در گذشته برخی از مسئولان به بودجه انجمن‌های علمی به‌عنوان هزینه اضافی نگاه می‌کنند که این دیدگاه باید اصلاح شود و نباید به انجمن‌ها به‌عنوان یک نهاد صرفاً مصرف‌گرا نگاه کرد؛ بلکه بودجه انجمن‌های علمی و به‌طور کلی فعالیت‌های پژوهشی به‌عنوان سرمایه‌گذاری برای کسب درآمد، تولید ثروت و رفع چالش‌های کشور است که در این بخش شاهد تغییر نگرش مسئولان مربوطه بوده‌ایم و حمایت‌های قابل توجهی در مقایسه با گذشته در حال اعمال است؛ اما هنوز به نقطه کافی و مطلوب نرسیده‌ایم.

یکی دیگر از چالش فعالیت انجمن‌های علمی دانشجویی مواجه شدن مسئول انجمن و سایر اعضا با بروکراسی طولانی و خسته‌کننده در دانشگاه و سایر نهادهای مربوط برای اخذ مجوزهای لازم و پیگیری و هماهنگی برای فعالیت‌های پژوهشی است که از توان و انگیزه و انرژی اعضای انجمن‌ها می‌کاهد.

همکاری و مشارکت نکردن برخی از مسئولان با اعضای انجمن‌های علمی موجب سستی و بی‌انگیزگی دانشجویان فعال در انجمن‌های علمی خواهد شد و باید انجمن‌های علمی دانشجویی به یک نهاد فوق‌برنامه به‌عنوان یکی از ارکان اصلی در پیکره دانشگاه تبدیل شوند.

شناخت نداشتن مسئولان و دانشجویان از ساختار، کارکرد و توانمندی‌های انجمن‌های علمی، هماهنگی و شناخت نداشتن انجمن‌های علمی و هسته‌های تحقیقی از فعالیت‌های یکدیگر و معرفی نشدن به سطوح مختلف جامعه براساس کارکرد انجمن‌ها و مشارکت نکردن مسئولان انجمن در برخی از فعالیت‌های اجرایی و مدیریتی و امور تصمیم‌گیری از دیگر چالش‌های انجمن‌های علمی دانشجویی است.

آنا: انجمن‌های علمی چگونه تقویت می‌شوند تا در پیشبرد علم موفق باشند؟

جوابی: یکی از مهم‌ترین راهکار تقویت انجمن‌های علمی دانشجویی همکاری گسترده و مشارکت حداکثری دانشجویان و اعضای هیئت علمی در فعالیت‌های انجمن‌های علمی است و بدون مشارکت آنها تأثیرگذاری انجمن‌ها زیر سؤال خواهد رفت.

در سایه مشارکت دانشجویان به‌مثابه هسته اصلی دانشگاه‌ها و نهادها و انجمن‌های دانشجویی است که می‌توان تأثیر مثبت از آن را بر محیط دانشگاهی متصور شد. توجه به امر مشارکت دانشجویان در کنار پرورش و توسعه انجمن‌های علمی و نهادهای دانشجویی دانشگاهی ضرورتی است که غفلت از آن پیامدهای منفی خواهد داشت.

فراهم کردن ساختارها و سازوکارهای لازم برای ایجاد و افزایش مشارکت فعال در دانشجویان به آن‌ها این فرصت را می‌دهد که مسئولیت طرح‌ها و برنامه‌های متعددی را به دست گرفته، نقش فعالی را در میدان دانشگاه و حتی میدان‌های وسیع‌تر ایفا کنند.

شناسایی عوامل مؤثر بر مشارکت دانشجویان می‌تواند در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های مسئولان دانشگاهی در این حوزه کمک‌کننده باشد و افزایش مزیت‌های عضویت در انجمن‌های علمی دانشگاهی، اطلاع‌رسانی این مزایا و برجسته‌سازی آن‌ها و بهبود و تقویت ارتباط بین انجمن‌های علمی و گروه‌های آموزشی مرتبط با هر انجمن و فراهم کردن شرایط برای ایجاد ارتباط بین اعضای انجمن‌ها و استادان می‌تواند در سطح مشارکت دانشجویان در این نهاد علمی مؤثر باشد.

در این عوامل می‌توان به اعتماد اجتماعی دانشجویان به استادان، مسئولان دانشگاهی و حتی اعتماد بین دانشجویی نیز اشاره کرد و اعتماد اجتماعی دانشجویان یا به عبارتی با افزایش و تقویت اعتماد دانشگاهی دانشجویان شرایط برای مشارکت آنها در نهادهای علمی و دانشگاهی بیشتر فراهم می‌شود.

یکی از مشکلات در دانشگاه‌ها، بی‌خبری انجمن‌های علمی دانشجویی از فعالیت‌های علمی و پژوهشی مراکز دانشگاهی است که ارتباط مؤثر مراکز دانشگاهی با یکدیگر می‌تواند کمک خوبی برای پرهیز از موازی‌کاری و ایجاد انگیزه بیشتر به انجام فعالیت‌های علمی مشترک بینجامد.

وزارت علوم به‌عنوان بالاترین نهاد تصمیم‌گیری آموزش عالی می‌تواند با ایجاد ارتباط میان انجمن‌ها و دانشگاهیان همه مراکز دانشگاهی دولتی و غیردولتی، دانشگاه آزاد و مراکز صنعتی با هدف بازنگری در دستورالعمل‌ها، افزایش بودجه‌ها و نگاه ویژه به انجمن‌های علمی دانشجویی مراکز دانشگاهی غیردولتی، گام مؤثری در تولید علم و پیشرفت کشور بردارد.

محدودشدن فعالیت‌های انجمن‌های علمی به برگزاری دوره‌ها به تنهایی یا دوره‌هایی با کیفیت پایین، روحیه فردگرایی در اعضای انجمن به جای همکاری و هم‌افزایی اعضا، مسئله‌محور نبودن فعالیت‌ها، پرداختن به مسائل حاشیه‌ای به غیر از فعالیت‌های علمی-پژوهشی می‌تواند از بزرگ‌ترین چالش‌ها و آسیب‌های انجمن‌های علمی باشد.

البته مسئولان دانشگاه می‌توانند با در نظر گرفتن جایگاه انجمن‌های علمی و دخالت دادن آنان در امور دانشگاه به رفع این چالش‌ها کمک کنند.

جایگاه انجمن‌های علمی باید در تمام ارکان دانشگاه فهم شود و همه کمک کنند تا زمینه فعالیت‌های انجمن‌های علمی تسریع شود؛ در نگاه ویژه‌تر استادان و اعضای هیئت علمی باید زمان بیشتری برای انجمن‌های علمی صرف کنند؛ چراکه این موضوع موجب ایجاد روحیه و نشاط دانشجویان و رشد قابل توجه فعالیت‌های پژوهشی این انجمن‌ها می‌شود.

تمرکز بر ارتباط انجمن‌های علمی با نهادهای خارج از دانشگاه و تحلیل و هدایت این روابط با برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری صحیح می‌تواند منجر به شکل‌گیری کانال‌های مطمئن و سودآور بین دانشگاه و صنعت در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان، تیم‌های تحقیقاتی و پژوهشی دانشگاهی، تشکیل سیستم‌های نوآوری باز، تشکیل واحدهای R&D دانشگاهی شرکت‌ها و صنایع، ارتقا و آموزش به‌روز کارمندان صنایع و شرکت‌ها توسط دانشگاه‌ها و به‌روزرسانی فناوری تولید و خدمت آنها شود.

ایجاد رقابت سالم در انجمن‌های علمی دانشجویی

برای تقویت و ارزیابی دقیق از انجمن‌های علمی دانشجویی نیازمند برگزاری رقابتی سالم در قالب برگزاری مسابقات دانشجویی و جشنواره‌های علمی و پژوهشی بین انجمن‌های علمی دانشگاه آزاد اسلامی هستیم؛ مانند جشنواره حرکت در وزارت علوم. با چنین زاویه نگرشی، مسابقات و رقابت‌های انجمن‌های علمی باید فرصت و انگیزه‌ای برای حرکت جامعه دانشگاهی و دانشجویی به سمت تولید ثروت و رفع نیازهای جامعه با کمک علم و فناوری باشند.

علاوه بر طراحی رقابت‌های هدفمند، ترسیم مسیر حرکت و فعالیت انجمن‌ها با نگاه به آینده و تنظیم و تدوین آیین‌نامه‌ها و قوانین اجرایی و حمایتی در جهت نیل به این هدف لازم و ضروری است.

با جهت‌دهی رقابت‌های انجمنی به سمت ایده بازارها، ارائه راهکارهای نوآورانه و فناورانه، استارت‌آپ‌ها و تولید و تجاری‌سازی پروتوتایپ‌ها، بسترهای سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه‌گذار و خرید و فروش فناوری در محیط‌های دانشگاهی افزایش می‌یابد و مداخله و حضور مراکز علمی در تولید ثروت نیز بیشتر می‌شود.

بیشتر بخوانید:

بودجه تخصیصی انجمن‌های علمی افزایش یابد

جای خالی امتیازهای ویژه در انجمن‌های علمی

انجمن‌های علمی با مراکز فناور ارتباط نزدیک پیدا کنند

برای تقویت انجمن‌های علمی دانشجویی باید موضوع تخصیص بودجه انجمن‌ها هدفمند شود؛ حال آنکه اگر سیاست‌ها و رویکردهای دانشگاه‌ها در قبال انجمن‌های علمی به نحوی باشد که بودجه‌ قرارگرفته در اختیار انجمن به‌عنوان تولید درآمد و ثروت مورد توجه باشد، می‌تواند انگیزه و هدایتی برای تولید ارزش افزوده توسط انجمن‌ها باشد.

در این میان نقش حمایتی دولت که می‌تواند از طریق وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و حمایت از مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی اعمال شود، در شکوفایی هرچه بیشتر انجمن‌های علمی دانشجویی مؤثر است.

آنا: برای حمایت از انجمن‌های علمی چه پیشنهادی دارید؟

جوابی: حمایت‌های زیر از انجمن‌های علمی دانشجویی برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان مقاومتی پیشنهاد می‌شوند: حمایت‌ها و تخفیف‌های مالیاتی برای شرکت‌های دانشجومحور، سپردن پروژه‌های کوچک شرکت‌ها و سازمان‌ها به تیم‌های دانشجویی مستعد، حمایت از راه‌اندازی کسب‌وکارهای دانشجویی در دانشگاه‌ها، برنامه‌ریزی برای توسعه ساختار انجمن‌های علمی با توجه به ظرفیت‌های آنها و نیاز جامعه جهت‌دهی به برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها بر مبنای خروجی و نتیجه‌محور بودن عملکرد دانشجویان و استادان به جای تأکید بر کلاس درس، نمره و آزمون، تشکیل صندوق سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان دانشجویی با درآمدهای حاصل از کار دانشجویی برای حمایت از برنامه‌های کسب‌وکار و نیازهای آینده زندگی دانشجویان، ایجاد بنگاه‌های کاریابی در دانشگاه‌ها برای شناسایی و تربیت نیروی انسانی مستعد و مناسب برای حرفه‌های مختلف و معرفی به شرکت‌ها، صنایع و جامعه و شناسایی و جذب پروژه‌های مختلف به سمت تیم‌های کسب‌وکار دانشگاهی و درنظرگرفتن امتیازات ویژه و مشوق‌هایی برای دانشجویان و اعضای هیئت علمی فعال در انجمن‌های علمی دانشجویی.

آنا: نحوه همکاری مسئولان در دانشگاه با انجمن شما چگونه بوده است؟

جوابی: همکاری خوبی از سوی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، معاونت پژوهش و فناوری و معاونت فرهنگی و دانشجویی و رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد شیراز با انجمن علمی شیمی صورت گرفته و مسئولان واحد شیراز دیدارهای زیادی برای پیگیری امور انجمن‌های علمی و سایر تشکل‌های دانشجویی در دستور کار دارند.

نشریه علمی کیمیاگران صدرنشین نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی

آنا: چنانچه فعالیت‌های اجتماعی، علمی، فرهنگی و موفقیت‌ها و دستاوردهایی داشته‌اید، تشریح کنید.

جوابی: انجمن علمی دانشجویی شیمی واحد شیراز سال ۱۳۹۸ در بزرگ‌ترین و مهم‌ترین جشنواره علمی و پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی کشور با عنوان «هفتمین جشنواره ملی فرهیختگان» که همه‌ساله در اختتامیه هفته پژوهش با مشارکت استادان و دانشجویان برتر علمی و پژوهشی منتخب واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی با محورهای مختلف برگزار می‌شود، موفق به کسب بیشترین امتیاز علمی و پژوهشی از سوی هیئت داوران شد و این انجمن در رقابت با بیش از ۲ هزار انجمن علمی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان مقام نخست و برترین انجمن علمی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی کشور انتخاب شد.

این‌جانب رئیس انجمن علمی دانشجویی شیمی کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز هم به‌عنوان مقام نخست انجمن‌های علمی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در هفتمین جشنواره ملی فرهیختگان انتخاب و از سوی دکتر طهرانچی و جمعی از اعضای هیئت رئیسه، مدیران ارشد و روسای مراکز استان‌های دانشگاه آزاد اسلامی به شکل ویژه مورد تجلیل قرار گرفتم.

برای تقویت انجمن‌های علمی دانشجویی باید موضوع تخصیص بودجه انجمن‌ها هدفمند شود؛ حال آنکه اگر سیاست‌ها و رویکردهای دانشگاه‌ها در قبال انجمن‌های علمی به نحوی باشد که بودجه‌ قرارگرفته در اختیار انجمن به‌عنوان تولید درآمد و ثروت مورد توجه باشد، می‌تواند انگیزه و هدایتی برای تولید ارزش افزوده توسط انجمن‌ها باشد.نشریه دانشجویی کیمیاگران به‌عنوان نخستین و تنها نشریه دانشجویی در حوزه علم شیمی در مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی شیراز و استان فارس و متعلق به انجمن علمی دانشجویی شیمی کاربردی این واحد دانشگاهی است که با تلاش جمعی از دانشجویان فعال گروه شیمی در مقطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی و نظارت و مشورت و هم‌اندیشی تعدادی از اعضای هیئت علمی گروه شیمی واحد شیراز به‌عنوان «مشاوران علمی» در راستای بررسی جدیدترین تحقیقات علمی و پژوهشی در علم شیمی و معرفی دستاوردها و افتخارات متخصصان علم شیمی در زمینه‌های گوناگون علمی و تکنولوژی و فناوری در عرصه ملی و بین‌المللی فعالیت می‌کند.

نشریه دانشجویی کیمیاگران با بیش از ۱۵۰ اثر علمی پژوهشی در قالب‌های مختلف در چهارمین و پنجمین جشنواره سراسری نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی سراسر با عنوان «جشنواره قلم» شرکت و در رقابتی سخت با بیش از ۱۱ هزار ثر دانشجویی به عنوان مقام نخست و برترین نشریه دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در بخش نشریات علمی عمومی انتخاب شد.

انتخاب رئیس انجمن علمی شیمی کاربردی واحد شیراز به عنوان برترین دانشجوی نخبه

۱۶ آذر سال ۱۴۰۰ به‌عنوان یکی از برترین دانشجویان نخبه علمی پژوهشی و فرهنگی و اجتماعی بین تمام دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های سراسری دولتی و واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه‌های علوم پزشکی و سایر مؤسسات آموزش عالی استان فارس انتخاب شدم.

انتخابم به‌عنوان دانشجوی برتر علمی و فرهنگی و اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس و انجمن علمی شیمی کاربردی در نوزدهمین جشنواره پژوهش و فناوری استان فارس نیز از دیگر افتخارات کسب شده است که مورد تجلیل محمدرضا قائدی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، مریم زیبایی‌نژاد معاون فرهنگی دانشجویی و جمعی از اعضای هیئت رئیسه قرار گرفت.

انجمن علمی شیمی کاربردی پیشرو در عرصه فرهنگی و اجتماعی

انجمن علمی شیمی کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز علاوه بر فعالیت‌های علمی و پژوهشی دانشجویی در عرصه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی هم پیشرو بوده و همکاری تنگاتنگی با معاونت فرهنگی و اجتماعی این دانشگاه دارد و تاکنون در برگزاری بیش از ده‌ها برنامه در قالب همایش، وبینار و مسابقات دانشجویی در حوزه فرهنگی و اجتماعی با معاونت فرهنگی واحد شیراز همکاری داشته که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به برگزاری کمپین دانشگاه پاک با هدف حفظ محیط‌زیست از آلودگی‌های شیمیایی و همایش بزرگ مبارزه با مواد مخدر شیمیایی اشاره کرد.

کیمیاگران جوان دانشگاه آزاد شیراز پیشتاز در مقابله با ویروس کرونا

آنا: آیا در انجمن خود موفق به تولید محصول و یا موفقیت‌های دیگری شده‌اید؟

جوابی: اعضای هیئت علمی گروه شیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز جزء سرآمدان، فناوران و مخترعان برتر استان فارس هستند که موفق به اختراع و تولید و تجاری‌سازی چند محصول تجاری شیمیایی دانش‌بنیان شده‌اند که در این راه از توان دانشجوان جوان و خلّاق عضو انجمن علمی شیمی کاربردی نیز بهره برده‌اند.

از زمان شیوع ویروس سرکش کرونا و آغاز پاندمی کووید ـ ۱۹ و مجازی شدن فضای آموزشی و پژوهشی کشور انجمن علمی شیمی کاربردی از فعالیت بازنمانده‌اند که هیچ، بلکه در عرصه مجازی نیز فعال‌تر و پیشروتر از سایر انجمن‌های علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز فعالیت کرده‌اند که از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های کرونایی این انجمن علمی می‌توان برگزاری چندین وبینار و همایش مجازی درباره ارتباط علم شیمی و کرونا، آشنایی با خطرات مواد شیمیایی ضدعفونی کننده و شوینده، وبینار عمومی چگونگی تشخیص الکل‌های اصلی و تقلبی و آسیب‌های آنها با هدف آموزش همگانی برای آحاد جامعه و اختصاص یک شماره ویژه از نشریه کیمیاگران به موضوع شیمی و کرونا و کارگاه آموزشی چگونگی ساخت مواد شیمیایی ضدعفونی‌کننده برای مقابله با ویروس کرونا را ذکر کرد.

انتهای پیام/۴۰۷۸/۴۰۶۲/