چگونه در آن سه سال ایران به‌سوی «جمهوری اسلامی» رفت؟/ سال‌های عبور از پهلوی
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا؛ لاله قلی‌پور- در آستانه سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی و با گشت‌وگذار در بازار نشر کتاب و بین کتاب‌های نوشته‌شده و تألیفی، شاید کمتر نوشته‌ای به چگونگی وقوع اتفاقات و حوادث، سال‌های ابتدای انقلاب پرداخته است. به‌تازگی حامد طاهری‌کیا، کتابی با نگاه به سه سال ابتدایی انقلاب از سال ۱۳۵۸ تا ۶۰ به نام «ایران ِ به‌سوی جمهوری اسلامی» به رشته تحریر درآورده است. سه سالی که عبور از پهلوی به‌سوی جمهوری اسلامی است. پرداختن به موضوع خاص و متفاوت در این کتاب بررسی آن را ضروری می‌کند.
جذابیت‌های آن سه سال ِ به‌سوی جمهوری اسلامی
حامد طاهری‌کیا، نویسنده کتاب «ایران ِ به‌سوی جمهوری اسلامی» اولین جرقه در نگارش این کتاب را به یک پروژه که در مورد موسیقی دهه ۶۰ ایران کار می‌کرد و اجبارش برای ارجاع به آرشیو روزنامه‌های دهه ۶۰ مرتبط می‌داند و می‌گوید «مطالب در این روزنامه‌ها برای من شگفت‌انگیز بود، به‌طوری‌که در کنار کار خود، شروع به جمع‌آوری داده‌هایی اطلاعاتی مربوط به سه سال ۵۸ و ۵۹ و ۶۰ کردم.» وی جذابیت این داده‌ها را مربوط به مطالبی می‌داند که در آن روزنامه‌ها بود «حتی روزنامه‌های آن زمان، شکل ظاهری روزنامه‌های امروز را نداشتند و نظارتی بر آن‌ها وجود نداشت.»
نویسنده، این کتاب را حاصل شگفتی از این سه سال می‌داند و معتقد است «مطبوعات ما در آن زمان، آزادی نسبی‌ای در انعکاس وقایع زندگی روزمره‌ای داشتند که در جامعه آن روزهای ایران رخ می‌داد» اما سؤال این است چه تمایزی بین سال‌های ۵۸ تا ۶۱ آن را با آنچه از سال ۱۳۶۱ به این‌سو مشاهده می‌کنیم، متفاوت می‌کند. این کتاب تلاش می‌کند به چند سؤال، پاسخ دهد. البته چندین پرسش در این کتاب مطرح است و یکی از پرسش‌ها، این است.
با پرسه‌زنی در حوادث آن سه سال احساساتم را درگیر کردم و آن چه که احساساتم به آن مبتلا شد را بیان و روایت کردم
«در این سه سال هرج‌ومرج و آشوب ایده، آشوب احساسی و فکری وجود داشت.» این توضیح طاهری‌کیا در رابطه با نبود یک الگوی رفتاری مشخص است زیرا به دوره جدیدی پا می‌گذاشتیم که الگوهای رفتاری‌اش هنوز مشخص نبود. نویسنده این دوره جدید را این‌گونه ترسیم می‌کند «از یک تاریخی جداشده بودیم که می‌خواستیم الگوهای رفتاری‌اش را کنار بگذاریم اما نمی‌دانستیم چه چیزی را می‌توانیم کنار بگذاریم و چه چیزی را می‌توانیم بپذیریم.»
کتابی پر از مفاهیمی شبیه به سفر و یا رویارویی با واقعیت
برای همه ما عبور از یک مرحله برای ورود به دوره‌ای تازه در زندگی به‌دفعات اتفاق افتاده است و این عبور از دوره پیشین به دوره جدید، پر از تخیل، ایده‌های مختلف و همراه با ترس است. طاهری‌کیا این دوره را دوره‌ای پر از احتمال‌ها، پرسش‌ها، ندانستن‌ها، ایهام‌ها و اضطراب‌ها می‌داند «جمع تمام این عوامل را در دل این روزنامه‌ها و مجله‌ها می‌بینیم که چگونه ایران به سمت جمهوری اسلامی رفت.»
کتاب «ایران ِ به‌سوی جمهوری اسلامی» پر از مفاهیمی شبیه به سفر و یا رویارویی با واقعیت است نویسنده در جایی اشاره می‌کند «بین نقل‌قول‌های روزنامه‌های آن سه سال پرسه می‌زدم، از یک نقل‌قول به یک نقل قول دیگر و از یک مطلبی به یک مطلبی دیگر می‌رفتم، مدام بین این‌ها می‌چرخیدم، حرکت می‌کردم و سعی می‌کردم ذهنم و احساساتم را با آن سال‌هایی که ارزش‌های الگویی مشخصی وجود نداشت همراه کنم با این پرسه‌زنی احساساتم را درگیر این‌ها کردم و آن چیز که احساساتم به آن مبتلا شد را بیان و روایت کردم.»
بیشتر بخوانید:
- وقتی انقلابی رخ می‌دهد با تاریخ‌نگاری عشق و نفرت روبرو می‌شویم
- کتاب «ایران بین دو انقلاب» جامعیت قابل‌قبولی دارد
- ملت ایران با فرهنگ ایستادگی انقلاب را به جهان صادر کرد
عموماً خلق مفاهیم جذاب، گیرا و توصیف وقایع به‌صورت زنده در هر اثر برای هر نویسنده‌ای در همراهی مخاطب بسیار مهم است. طاهری‌کیا با اشاره به اینکه برای این انتخاب‌ها مردد بوده است، می‌گوید «پیش خودم همواره فکر می‌کردم که اگر بخواهم یک اسمی روی این رخداد یا اتفاقی که در این سال‌ها افتاد بگذارم، آن را با یک اسم و عنوانی خطاب کنم که این چه می‌تواند باشد برای منی که در سال ۱۴۰۰ دارم راجع به این‌ها فکر می‌کنم، مجبور بودم یکسری مفهوم خلق کنم تا این‌ها را بنامم و این مفاهیم همان چیزی بود که وقتی در هم پیوند خورد و درهم‌تنیده شد، پاراگراف‌ها و ادبیات نوشتاری این کتاب را شکل داد، سعی کردم این پیوند را ایجاد کنم و برای خواننده‌ای که این‌ها را می‌خواند، هم این امکان باشد که با آن نقل‌قول‌ها و خبرها، رویدادها، عکس‌هایی که من مواجه شدم، او هم مواجه شود و هم اینکه با روایت من هم آشنا شود.»
کتاب یک‌شکل بازدارد و هر کس می‌تواند خوانش خودش را با توجه به تجربه فعلی که الآن دارد از آن سال‌ها به دست آورد و یک سفری بود بین مردمی که الگوهای ارتباطی‌شان قابل‌فهم نبود و کسی که بعد از ۴۰ و خرده‌ای سال آن الگوهای تثبیت‌شده را دارد تجربه می‌کند، نویسنده خواندن این کتاب برای مخاطب را موقعیتی می‌داند برای بازگشت به گذشته که ببیند در آن نقطه به‌اصطلاح صفر مردم داشتند خودشان را سامان می‌دادند و این داشت به سمت جمهوری اسلامی حرکت می‌کرد.
بین سال ۱۳۵۸ تا ۶۰ هرج‌ومرج و آشوب ایده، آشوب احساسی و فکری وجود داشت
طاهری‌کیا در پایان سعی می‌کند یکسری ایده‌هایی که مربوط به خواننده‌ای می‌شود که معاصر است و در سال ۱۴۰۰ دارد این کتاب را می‌خواند، بیاورد. «در بخش آخر سعی کردم یک مقدار فضای امروزمان را در نسبت به آنچه در آن سه سال گذشت، مسئله یابی کردم.»
به گزارش آنا، کتابی با چنین موضوعی یعنی مستقلاً در مورد چند سال ابتدای انقلاب واقعاً اقدام علمی بدیعی است. دست گذاشتن روی دو، سه سال بسیار مهم و پرتحول که نشان‌دهنده برآمدن و متبلور شدن جمهوری اسلامی است پرسش اصلی کتاب این بوده که چرخش ملتی از یک دوران با آن پروژه رسیدن به دروازه‌های تمدن بزرگ به یک دوران دیگر برای ساخت تمدن اسلامی چگونه در دهه ۶۰ تبیین و فهمیده شد. باید گفت طاهری‌کیا به درستی از ابتدای انقلاب یعنی ۲۲ بهمن ۵۷ تا انتهای سال ۶۰ را مورد بررسی و توجه قرار دادند.
گفتنی است، کتاب ایران به‌سوی جمهوری اسلامی نوشته حامد طاهری کیا از انتشارات نقد فرهنگ در سال ۱۴۰۰ منتشر و در اختیار علاقه‌مندان قرارگرفته است.
انتهای پیام/۴۱۶۷/پ
انتهای پیام/