دولت سیزدهم منجی اقتصاد دانش‌بنیان می‌شود؟
گروه علم‌وفناوری خبرگزاری آنا-محمدرضا کچوئیان، در تمام کشورهای دنیا سیاست‌های متفاوتی نسبت به مسئله تولیدداخلی توسط دولت‌ها صورت گرفته و این سیاست‌ها به نتایج متفاوتی در عرصه اقتصاد آن کشورها منجر شده است. در کشورهای ابرقدرت اقتصادی همچون ایالات‌متحده و چین با توجه به رویکردهای متفاوتی که در عرصه اقتصاد دارند، ولی وجه مشترک سیاست اقتصادی این دو کشور لزوم توجه هردو بر مسئله تولید داخلی با سازوکارهایی متفاوت است.
بیشتر بخوانید:
پمپ‌های حرارتی CO۲ گزینه‌ای هوشمند برای سیستم گرمایش هتل‌ها
تحریم‌ها؛ نیروی محرکه صنعت فضایی ایران/ سفر به اوج با ماهواره ایرانی
اما برخی از کشورها به‌هیچ‌وجه نسبت بر این مسئله توجهی نداشته و امروزه بر اساس شاخصه‌های اقتصادی-اجتماعی همچون درآمدسرانه و تولیدناخالص داخلی به‌عنوان کشورهای توسعه‌نیافته شناخته می‌شوند. مانندکشور افغانستان که درگیر استعماری فرانو توسط قدرت‌های بزرگ همچون آمریکا است و به زعم بسیاری از متخصصین حوزه اقتصاد این وضعیت تنها به دلیل عدم توجه دولت در این کشورها بر مسئله تولیدداخلی است. در همین زمینه یکی از مسائل محوری در تحلیل، مبحث استعمار فرانو است که براساس این رویکرد نوین بر استعمار بسیاری از کشورهای جهان سوم به عنوان بازار مصرف کالاهای کشورهای جهان اول وتولیدکننده انرژی محسوب می‌شوند.بسیاری از تحلیل‌گران جامعه‌شناسی و علوم سیاسی این خطر و تهدید را در این عصر مدرن گوشزد کردند. البته تنها شاخصه این استعمار اقتصاد نیست و شاخصه‌های سیاسی، فرهنگی، هنری، رسانه‌ای و تکنولوژیک و مسائلی دیگر هم از المان‌های مهم این نوع استعمار است. در همین زمینه این خطر در کشور توسط رهبر معظم انقلاب گوشزد شده و خوشبختانه چندسالی است که دولت‌ها در کشور نسبت به مسئله اقتصاد دانش‌بنیان و لزوم توجه بر تولید داخلی اهتمام می‌ورزند. در همین رابطه با بابک عابدینی مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان به گفت‌وگو نشستیم. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را مشاهده می‌کنید:
بومی‌سازی محصولات صنعت برق
آنا: محصولات این شرکت را معرفی کرده و کاربرد آن‌ها را در صنایع بیان کنید؟
عابدینی: این شرکت تولیدکننده انواع و اقسام ترانسفورماتورهای قدرت است که کم تلفات و دانش آن در اختیار این شرکت بوده و کاربرد آن‌ها درصنایعی چون شبکه‌های برق، صنایع فولاد، آلومینیوم و نفت است. همچنین کلیه ترانسفورماتورها اعم از خشک و روغنی توسط این شرکت تولید می‌شود. کم تلفات بودن ترانسفورماتورها به این معناست که ترانس تلفاتی را مادامی که جریان برق در آن ایجاد می‌شود با خودش همراه دارد و هرچه بشود این تلفات را کاهش داد در طول‌عمر ترانس اثر بیشتری دارد. در واقع یکسری الزامات، شرکت توانیر و وزارت نیرو در بحث کم تلفات بودن ترانس‌ها دارند که محصولات تولیدشده توسط این شرکت از آن میزان هم کم تلفات‌تر است.
آنا: خریداران محصولات بیشتر چه ارگان‌هایی هستند؟ بیشتر از بخش خصوصی هستند یا دولتی؟
عابدینی: بخشی از خریداران این محصولات از ارگان‌های بخش دولتی هستند و بخش دیگر خصوصی شامل هتل‌ها، بیمارستان‌ها، صنایع و حوزه‌هایی که مصرف برق بالایی دارند و مجبورند خودشان تجهیزات تأمین و تبدیل برق را بخرند و پست برق تجهیز کنند.
آنا: این محصولات نمونه داخلی دارد؟ و مزیت‌های آن‌ها نسبت به نمونه‌های داخلی چیست؟
عابدینی: بله. دارای نمونه داخلی است. بسیاری از محصولات تولیدشده توسط این شرکت با مشابه داخلی آن قابلیت رقابت دارد اما تولید ترانسفورماتورهای کلیدی سه‌بعدی و دانش آن در انحصار این شرکت بوده است و نمونه مشابه داخلی ندارد.
آنا: ترانسفورماتورهای کلیدی سه‌بعدی دارای نمونه خارجی است؟ مزایای آن نسبت به مشابه خارجی چیست همچنین قابلیت رقابت با آن نمونه را دارد؟
عابدینی: بله. این ترانسفورماتور دارای نمونه خارجی بوده و قابل رقابت است. مزیت اصلی تولیدات این شرکت طراحی و تولید آن‌ها بر اساس نیازهای بومی و شرایط اقلیمی کشور خودمان است. همچنین دانش‌فنی تولید را داریم که کاملاً هم بومی بوده است و در این زمینه با دانشگاه‌های صنعتی‌شریف و فردوسی مشهد ارتباط نزدیک داشته که به عنوان واحد تحقیقات و توسعه این شرکت محسوب می‌شوند. منظور از شرایط اقلیمی یعنی ویژگی‌های آب و هوایی و شرایط بهره‌برداری که این عوامل بر روی عمر ترانس و مشخصه‌های آن تأثیر می‌گذارد و براساس این پارامترها محصولات طراحی و تولید می‌شود برای مثال در بازار بزرگ تهران که قیمت زمین بسیار سرسام‌آور است پست‌هایی تولید کردیم که مکانی را اشغال نمی‌کند و در زیر زمین تعبیه می‌شود. یا ترانس‌های خشکی که توسط این شرکت تولید می‌شود پس از آتش‌سوزی در ساختمان پلاسکو و در ساختمان جدید آن مورد استفاده قرار گرفت و با توجه به ویژگی آن یعنی عدم وجود روغن و سرازیر شدن روغن، از آتش‌سوزی و خسارات جلوگیری می‌شود و مشکلی هم برای ترانس ایجاد نمی‌شود. همچنین این محصولات با توجه به آخرین دانش روز تولید می‌شوند.
صنعت برق کشور در حال اجرای پروژه‌ای عالم‌گیر
آنا: محصولات جدیدی برای تولید در آینده در دست طراحی دارید؟
عابدینی: جدیدترین پروژه این شرکت با پژوهشگاه نیرو، شرکت توانیر و دانشگاه صنعتی‌شریف در دست اقدام است که طراحی آن با کمک دانشگاه شریف انجام می‌شود. این پروژه تولید ترانس فوق توزیع خشک است که در هیچ‌جای دنیا وجود ندارد و برای اولین‌بار در دنیا چنین دستگاهی در ایران تولید می‌شود که رده ولتاژی آن فوق توزیع است. ترانس‌های خشک موجود دردنیا ۲۰ کیلو ولت و ۳۳ کیلو ولت است اما ۶۳ کیلو ولت آن که در رده ولتاژی فوق توزیع محسوب می‌شود و چنین رده ولتاژی به صورت خشک در جایی در این کره خاکی وجود نداشته است، فقط در ایران طراحی و تولید می‌شود. این پروژه توسط شرکت توانیر تعریف شده و مجری طرح این شرکت است و با کمک دانشگاه صنعتی شریف طراحی آن انجام می‌شود و امیدواریم که تا سال آینده آن را به ثمر برسانیم.
آنا: در زمینه صادرات محصولات خود فعال هستید؟
عابدینی: با توجه به مشکلات بانکی و ضمانتنامه‌های بانکی که داریم صادرات به صورت محدود انجام می‌شود.
به دلیل تحریم، بانک‌های خارجی هیچ بانک ایرانی را قبول نداشته و هیچ ارتباط بانکی بانک‌های ایرانی با بانک‌های خارج از کشور ندارند
قبل از حضور داعش در عراق با این کشور در زمینه صادرات بسیار مراوده داشتیم اما پس از آن این رابطه قطع شد. البته با واسطه و به صورت غیر مستقیم فروش داشته‌ایم ولی به‌صورت مستقیم به دلیل مشکل ضمانتنامه‌های بانکی، فروشی صورت نگرفته‌است.
تحریم‌ها صادرات را اجاق کور کرده‌اند
آنا: موانعی که در صادرات وجود دارد همچون مسئله ضمانتنامه‌های بانکی که اشاره کردید را تشریح می‌کنید؟
عابدینی: به دلیل تحریم، بانک‌های خارجی هیچ بانک ایرانی را قبول نداشته و هیچ ارتباط بانکی با بانک‌های ایرانی ندارند.
امروزه در صنعت برق خودکفا شده‌ایم
به طور مثال بانک‌ها اعتبار اینکه این شرکت بتواند ال سی بازکند و همچنین ضمانتنامه‌ای از بانک ایرانی بگیریم که مثلاً بانکی در عراق قبول کند را ندارند و مجبوریم یا پول نقد به بانک‌های آن کشورها به عنوان ضمانتنامه بدهیم یا باید با پیمانکاران شرکت‌های بزرگ عراقی، سعودی و یا هر کشوری همکاری کنیم که آن‌ها بتوانند این موانع را بردارند و این خود مسیری دشوار است. همچنین وصول پول در کشور هم مسئله مشکل‌زای دیگر است.
تحریم‌ها؛ چوب یک سر کثیف و یک سر دیگر طلا
آنا: وضعیت تولیدات در صنعت برق را در داخل کشور چگونه می‌بینید؟
عابدینی: در صنعت برق بسیار واردات داشته‌ایم که خوشبختانه امروزه در این صنعت خودکفا شدیم و با فناوری روز دنیا پیش می‌رویم که بسیار پیشرفته و به‌روز است و توان داخلی صنعت برق کشور کاملاً پاسخگوی نیاز داخلی است و پتانسیل برای صادرات محصولات هم در این صنعت وجود دارد که به دلیل تحریم‌ها بسیاری از این قابلیت‌ها را دست داده‌ایم. البته مسئله تحریم مزیتی هم داشته است اینکه به طور مثال در یکی دیگر از شرکت‌هایمان توانستیم محصولی را که حتی فکر این نمی‌شد که نمونه داخلی آن تولید شود، تولید کردیم.
گربه رقصانی برخی کشورها به دلیل تحریم‌ها
آنا: وضعیت مواد اولیه برای تولید این محصولات در کشور چگونه است و اساساً خودکفایی در تولید مواد اولیه در کشور وجود دارد؟
عابدینی: در زمینه مواد اولیه کشور نیازمند به واردات است برای مثال ورق فلزی و بسیاری از محصولات دیگر که به دلیل وجود تحریم واردات آن‌ها به سختی انجام و از طریق کشورهایی همچون عمارات، ترکیه و عراق با قیمتی بالاتر وارد می‌شود. بعضی از کشورها در این زمینه حساسیت‌هایی دارند که اساساً کشتی‌هایشان هم به سمت ایران نمی‌آید و بسیار سخت‌گیرند و بانک‌های آن کشورها و کشتیرانیشان به شدت ایران را تحریم کرده‌اند ومجبوریم مواد اولیه را به ترکیه، عمارات و بعضی دیگر از کشورها ببریم و هزینه زیادی متحمل شویم تا محصول را از این کشورها به داخل بیاوریم.
سیاست ارز چندنرخی، سر تولیدکننده را با بنبه می‌برد
آنا: به‌عنوان یک کارآفرین فعال در عرصه اقتصاد دانش‌بنیان نگاهتان نسبت به مسئله ارز چند نرخی چگونه است؟
عابدینی: از این سیاست واقعاً استقبال می‌کنیم. اما متاسفانه سازوکار این سیاست معلوم نیست به چه شیوه‌ای است و چندین مدل ارز مثل ارز نیمایی و آزاد داریم. همچنین رانت‌هایی که در این مسئله وجود دارد و اختلاف قیمت‌هایی که در ارقام بالا خود را نشان می‌دهد، باعث سوءاستفاده و کاسبی افراد بسیاری می‌شود. در هیچ‌جای دنیا ارز، چند نرخی نیست و فقط در ایران چنین مسئله‌ای وجود دارد. به طور مثال همین سیکلی که برای واردات وجود دارد و مجبوریم مراحل بسیاری را شامل ثبت سفارش، گرفتن تأییدیه سازمان سمت و گواهی تخصیص ارز از بانک مرکزی طی کنیم، تا بتوانیم ارز نیمایی بگیریم و اگر ارز برای همه بصورت تک نرخی وجود داشته باشد این مشکلات خود به خود مرتفع و روند واردات تسهیل می‌شود. درحال‌حاضر یکی از مشکلات این است که وقتی می‌خواهیم کالایی را وارد کنیم در فاصله گذراندن مراحل برای گرفتن ارز نیمایی، فروشنده آن محصول، قیمت را بالا می‌برد و از طرفی اگر یک روز هم مواد اولیه به خط تولید این شرکت با تأخیر برسد ضرر می‌کنیم. این مشکلات در واردات واقعاً گریبان‌گیر شده‌است.
کرونا؛ شمشیر در غلاف مانده
آنا: پاندمی کرونا چه تاثیری بر روند تولیدات این شرکت داشته است؟
عابدینی: تأثیر آنچنانی نداشته است. صرفاً در مقاطع مختلف بعضی از پرسنل شرکت با این بیماری درگیر شده‌اند ولی همین مسئله که ارتباط با دنیا به سبب این پاندمی قطع شده در بحث واردات مشکل‌آفرین است. به طور مثال وقتی که مشکلی در واردات مواد اولیه از یک کشور ایجاد می‌شود به دلیل وجود کرونا امکان اینکه به آن کشور برویم، مذاکره کرده و مشکل را حل کنیم وجود ندارد واین مسئله واقعاً شرایط را سخت می‌کند.
دولت در بازپسگیری تسهیلات، تیشه را به ریشه می‌زند
آنا: به عنوان یک کارآفرین و فعال در عرصه اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی از شما حمایتی به عمل آورده است؟
عابدینی:صندوق نوآوری و شکوفایی چندین سال پیش تسهیلاتی را در اختیارمان قرار داد و آنقدر فشار آورد که مجبور شدم خانه‌ای که در آن زندگی می‌کردم را بفروشم. هم از نظر بهره‌های بالای وام‌ها و هم اینکه شرایط سختی در آن برهه داشتیم و توانستیم تنها بخشی از آن را بپردازیم در صورتیکه صندوق نوآوری همه آن مبلغ را برای تسویه می‌خواست و اقدام قانونی کرده و من را ممنوع‌الخروج کردند و بسیار فشار آوردند. صندوق نوآوری و شکوفایی که مدعی حمایت است واقعاً واحد حقوقی این سازمان بر روی این شرکت فشار آوردند و بسیار بد رفتار کردند در صورتیکه بالای صد نفر در این شرکت مشغول فعالیت هستند و خانواده خود را از این راه تأمین می‌کنند و حتی این مسائل را هم در نظر نگرفتند.
آنا: چه تعداد نیرو به صورت مستقیم و غیرمستقیم در این شرکت فعال هستند؟
عابدینی:۹۰ نفر بصورت مستقیم فعال هستند که در لیست بیمه این شرکت حضور دارند. همچنین در تمام کشور نمایندگی فروش داریم و تعداد زیادی بصورت غیر مستقیم با این شرکت کار می‌کنند که تعدادشان زیاد است و در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر می‌رسند.
اقتصاد دانش‌بنیان؛ دکان رمالان اقتصادی
آنا: به عنوان کسیکه در عرصه اقتصاد دانش‌بنیان فعال هستید، روند استارت‌آپ‌ها و صنایع دانش‌بنیان در کشور را چگونه می‌بینید، این روند به زعم شما روبه پیشرفت ویا پسرفت است؟
عابدینی: فکر می‌کنم این مسئله صرفاً دکانی است برای عده‌ای که تسهیلاتی را از دولت بگیرند وطرحی را ارائه دهند. و آنقدر که می‌گویند در اقتصاد کشور مؤثر واقع نشده‌است و شرکتی که دانش‌بنیان است می‌تواند مزایایی مثل دریافت وام، امکاناتی برای نمایشگاه‌های خارجی و یکسری مزایای دیگر بگیرد و واقعاً اینکه به صنعت کمک کند و ارزش‌افزوده برای کشور به همراه آورد، من نمی‌توانم چنین تاثیری را در شرکت‌های دانش‌بنیان ببینم. وباعث و بانی چنین رانتی را دولت می‌دانم و بر این باورم که اگر دولت در این حیطه ورود نکند، اقتصاد خود مسیر خود را پیدا می‌کند که اصلی منطقی و علمی است ودر تمام دنیا هم چنین اجرا می‌شود و خود شرکت‌ها بر طبق قوانین اقتصاد جهانی با یکدیگر رقابت می‌کنند ولی زمانیکه واردات، صادرات و قیمت‌ها را کنترل می‌کند برای مثال یک شرکت دولتی که رقیب این شرکت است قیمت‌گذاری را به شکلی انجام می‌دهد که این شرکت حذف شود، اقتصاد کشور چنین فشل می‌گردد.
آنا: اقدامات دولت فعلی و قبلی را در جهت اقتصاد دانش‌بنیان چگونه می‌بینید؟
عابدینی: دولت قبلی در این جهت بسیار بد عمل کرد و این مسیر صرفاً راکد شد و هیچ اتفاقی در این عرصه رخ نداد. اما به دولت فعلی و اقداماتی که در این عرصه انجام می‌دهد مثل حمایت از تولید خوشبینم. وقتی رئیس جمهور دولت سیزدهم، مسئولیت قوه قضاییه را برعهده داشتند، مشکلاتی حقوقی داشتیم و از طریق دادگستری و کمیسیون‌هایی که در شهرک‌های صنعتی ایجاد کرده‌بودند بسیار راه‌گشا، کمک کننده و پشتوانه‌ای بود که بتوانیم حرفمان را بزنیم و صدایمان شنیده شود و به تمام جزئیات توجه می‌شد و صرفاً شعار و کلی‌گویی نبود و با ادامه دادن همین روند در اداره کشور بسیاری از مشکلات حل می‌شود، وتا زمانیکه به جزئیات توجه نشود، کلیات درست نمی‌شود.
انتهای/پیام
انتهای پیام/