کرونا و قوانین ناکارآمد؛ دلیل تعطیلی یک شرکت دانش‌بنیان/ تسهیلات در کشور برای از ما بهتران است
گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا-محمدرضا کچوئیان، با پیشرفت تکنولوژی و نفوذ فناوری‌های دیجیتال در زندگی روزمره، بازی‌ها جایگاه مهمی کسب کرده‌اند. به‌این‌ترتیب صنعت بازی‌های ویدئویی امروزه یکی از صنایع پردرآمد در کشورهایی همچون چین، ایالات متحده، ژاپن، کره جنوبی، آلمان، بریتانیا و بسیاری از کشورهای اروپایی، آمریکایی و آسیایی است. امروزه بسیاری از کشورهای جهان برای درآمدزایی بیشتر سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی در این صنعت می‌کنند اما متأسفانه در ایران با توجه به پتانسیل‌های موجود، نسبت به این مسئله توجه شایانی نمی‌شود.
بیشتر بخوانید:
معرفی محصول؛ بزرگ‌ترین چالش بازی‌سازان/ سهم اندک بازار گیم ایران در اختیار محصولات ایرانی
سرمایه‌گذاری و به تبع آن پیشرفت در صنعت بازی‌های ویدئویی علاوه بر اشتغال‌زایی باعث خلق ارزش افزوده بسیاری برای کشور می‌شود. البته چند سالی است شرکت‌های دانش‌بنیان در این زمینه اقدام به فعالیت کردند، اما با توجه به ظرفیت‌های موجود در صنعت بازی‌های ویدئویی هنوز راه زیادی در پیش داریم. همچنین رهبر معظم انقلاب بارها نسبت به لزوم توجه بر عرصه اقتصاد دانش‌بنیان، تاکید کرده‌اند. ایشان مسئله اول کشور را اقتصاد و حل گره‌ها و مشکلات اقتصادی می‌دانند. اهمیت مسئله مذکور تا جایی است که یکی از برنامه‌های مهم سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و مواد قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه را تشکیل می‌دهد. اما متأسفانه در چند سال اخیر به دلیل مشکلات اقتصادی، تحریم‌ها، استراتژی‌های نادرست از سوی برخی مسئولان در این عرصه مهم و حیاتی و شیوع کرونا در سراسر جهان، بسیاری از صنایع دانش‌بنیان در داخل کشور با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شدند، حتی برخی از آن‌ها تا آستانه ورشکستگی پیش رفته و بعضی دیگر کاملا تعطیل شده‌اند. در همین رابطه با رضا زمانی مدیرعامل دو شرکت دانش‌بنیان به گفت‌وگو نشستیم. زمانی جزء کسانی است که به دلیل مشکلات مزبور، فعالیتش در حوزه بازی‌سازی دستخوش تغییراتی شده است. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را مشاهده می‌کنید:
آنا:در زمان فعالیت شرکت چه محصولاتی تولید می‌کردید؟
زمانی: این شرکت دانش‌بنیان در حوزه طراحی و تولید بازی‌های ویدیویی و اپلیکیشن‌ها فعال بود، که منجر به تولید اولین بازی آنلاین و سه‌بعدی در کشور شد. این بازی قابلیت اجرای همزمان با پلتفرم‌های اندروید، آی‌اواس و دیگر پلتفرم‌ها را داشت.
آنا: سازوکار بازی‌های تولید شده توسط این شرکت به چه صورتی بود؟
زمانی: تصور کنید بازی‌ای مثل «کانتر استریک» را با تلفن همراه بازی کنید. البته بازی‌هایی مثل «کال آو دیوتی» یا «ندای وظیفه» برای اجرا بر روی تلفن همراه اخیراً آمده است. ولی این شرکت چهار یا پنج سال پیش از ساخت بازی «ندای وظیفه» برای تلفن همراه به چنین فناوری دست پیدا کرده بود. اجرای این پروژه‌ها تقریباً به مرحله استفاده عمومی رسید که به دلیل مشکلات به وجود آمده به سرانجام نرسید.
آنا: مزیت محصولات این شرکت نسبت به نمونه خارجی یا بازی‌های شناخته شده‌ای همچون «ندای وظیفه» چیست؟
زمانی: بازی «ندای وظیفه» برای تلفن همراه و فناوری آن تقریباً از دو سال پیش‌آمده است. اما متخصصان این شرکت ۱۰ سال پیش به فناوری ساخت چنین بازی‌هایی دست پیدا کردند. بازی «شلیک‌های آتشین» محصول همین فناوری بود و به دلیل اینکه به لحاظ مارکتینگ یا بازاریابی قوی نبود، بازی جدیدی را با مارکتینگ قوی‌تر ساختیم. اما به دلیل برخی اتفاقات ناخوشایند این پروژه هم به سرانجام نرسید.
آنا: در صحبت‌هایتان اشاره کردید که دو شرکت را مدیریت می‌کردید. در این زمینه بیشتر توضیح می‌دهید؟
هردو شرکت با یکدیگر همپوشانی داشتند. در یک شرکت در زمینه «ای آر» یا واقعیت افزوده و در دیگری در زمینه ساخت بازی فعالیت می‌کردیم.
اگر پول داشته باشید وام اشتغال دریافت می‌کنید و اگر نداشته باشید وامی دریافت نمی‌کنید.
واقعیت افزوده به این صورت است که به‌طورمثال دوربین تلفن همراه را بر روی یک تصویر گرفته و آن تصویر سه‌بعدی می‌شود و قابلیت حرکت پیدا می‌کند. اگر به‌طورمثال یک عکس از شخصیتی جنگجو داشته باشیم. این تکنولوژی تصویر آن جنگجو را سه‌بعدی و متحرک می‌کند و حتی در حال جنگیدن به نمایش می‌گذارد.
آنا: در حال حاضر شرکت شما در چه وضعیتی قرار دارد؟
زمانی: چند سال سرمایه و انرژی گذاشتیم ولی متأسفانه به دلیل شیوع کرونا تمام معادلات به هم ریخت. این شرکت تا قبل از همه‌گیری کرونا فعال بود. ولی به علت شیوع کرونا و همچنین به این علت که دو نفر از نیروهای این شرکت به خدمت سربازی رفتند با کمبود نیرو هم مواجه شدیم. از طرفی با مشکل عدم دریافت تسهیلات از ارگان‌های مربوطه مواجه بودیم. این مسئله خیلی عجیب است که در نظام بانکی اگر پول داشته باشید وام اشتغال دریافت می‌کنید و اگر نداشته باشید وامی دریافت نمی‌کنید.
تسهیلات در کشور برای از ما بهتران است
آنا: در صحبت‌های خود به اتفاقات ناخوشایند، مشکلات به وجود آمده و عدم دریافت تسهیلات از ارگان‌های مربوطه اشاره کردید، این مسائل را شرح دهید؟
زمانی: صندوق نوآوری و شکوفایی برای آسیب دیدگان کرونا تسهیلاتی گذاشت که برای دریافت تسهیلات به صندوق مراجعه کردیم. مسئولان در صندوق می‌گفتند به ازای هر نیرویی که شرکت برای آن‌ها حق بیمه اضافه کرده است، تسهیلات در اختیار شرکت قرار می‌دهیم. اما در پاسخ به صندوق این استدلال را داشتیم که این شرکت مشکل داشته که نتوانسته است حق بیمه ۱۰ نفر را پرداخت کند. این مجموعه یک شرکت نوپا است، چاه نفت که در اختیار نداریم! صندوق در پاسخ از دادن تسهیلات امتناع می‌کرد و چنین استدلالی داشت که شرکت شما مشمول این قانون نمی‌شود. یکی از مشکلات دیگر به‌طورمثال این بود که این شرکت قصد داشت تا در زمینه بین‌المللی فعالیت کند و برای آن نیاز به سایت دوزبانه داشتیم. صندوق نوآوری و شکوفایی اعلام کرد که تا سقف ۱۰ میلیون تومان تسهیلات برای طراحی سایت دوزبانه تخصیص می‌دهد. البته واقعیت امر این است که ۱۰ میلیون تومان رقم چشم‌گیری نیست. در ادامه به صندوق اعلام کردیم که به ۱۰ میلیون نیاز داریم. صندوق فرم ارزیابی ارائه داد که مفاد آن شامل شرکت در نمایشگاه خارجی و یا صادرات محصولات بود. درنهایت چون پاسخ به سؤالات موجود در فرم ارزیابی از سوی این شرکت منفی بود، صندوق ادعا کرد، چون امتیاز لازم را نیاوردیم تسهیلات به این شرکت تعلق نمی‌گیرد. مشکل این است که اساساً شرکتی که در زمینه صادرات فعال است یا توان برگزاری نمایشگاه در خارج از کشور دارد، نیاز به مبلغ ناچیز ۱۰ میلیون تومان ندارد و این قوانین منطقاً تناقض دارد. مشکل این است که ادعا به دادن تسهیلات می‌کنند اما اینکه تسهیلات شامل کسی بشود یا نشود، بستگی به این دارد که در حساب تنخواه شرکت حداقل یک میلیارد تومان موجودی باشد و کسی که چنین موجودی دارد نیاز به ۱۰ میلیون تومان ندارد. کسی که توان مالی رفتن به یک نمایشگاه خارجی را دارد نیاز به این مبالغ ناچیز ندارد. منطق صندوق این است که ۱ میلیارد هزینه کنید تا ۱۰ میلیون تسهیلات بدهیم. با این مسائل گفته‌شده آیا اساسا حمایتی صورت می‌گیرد؟ خیر. مسیر را به‌غلط رفته‌ایم. مسئولان فقط به دنبال آمار بوده‌اند که در برابر مسئولی دیگر ادعا کنند یک شرکت میزان زیادی تسهیلات گرفته و طرحی را اجرا کرده است. این سؤال مطرح می‌شود که تسهیلات در نهایت نصیب چه کسی می‌شود؟ از مشکلات دیگر برای نمونه این است که برای گرفتن وام از صندوق نوآوری و شکوفایی ۲ تا ۳ میلیون تومان هزینه برای کاغذبازی صرف می‌شود، و این هزینه‌های اضافی واقعاً برای چیست؟.
مدل سرمایه‌گذاری ایرانی، بلای جان شرکت‌های دانش‌بنیانی
آنا: فعالیت شما از چه زمانی متوقف‌شده است؟ و دیگر علل شکست پروژه خود را شرح دهید؟
زمانی: حدوداً از یک سال و نیم گذشته این شرکت تعطیل شده و بسیاری از شرکت‌های فعال در زمینه نرم‌افزاری هم تعطیل شده‌اند. در مملکت، شرکت‌های نوپا در عرصه نرم‌افزار به‌ندرت به موفقیت دست پیدا می‌کنند. به این دلیل که صنعت نرم‌افزار به‌طورکلی باید پشتوانه مالی قوی داشته باشد و این مهم در ایران مدنظر قرار نمی‌گیرد. از طرفی در عرصه ساخت نرم‌افزار، شرکت‌ها و اپلیکیشن‌هایی وجود دارد که یک شرکت نوپای نرم‌افزاری توان رقابت با آن‌ها را ندارد. همچنین بسیاری از شرکت‌های نوپای نرم‌افزاری اقدام به جذب سرمایه‌دار می‌کنند، ولی پس از چندی سرمایه‌گذار به دلایل مختلف از ادامه سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها سر باز می‌زند. شاید یکی از دلایل این مسئله وجود رقیب و عدم رقابت سرمایه‌گذاران با آن‌هاست، با این توجیه که یک رقیب، همکار یا آشناست و یا بهانه‌های مختلف.
در زمان دولت دهم بودجه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای را در وهله اول ۵۰ درصد کاهش دادند، و در وهله بعدی کلاً به صفر رساندند، و بنیاد دیگر توان سرمایه‌گذاری در تولید بازی‌ها را نداشت
همین مدل سرمایه‌گذاری باعث تعطیلی بسیاری از شرکت‌ها و بیکاری افراد زیادی شده است. برای مثال در شرکتی که من اطلاع دارم، تعطیلی این شرکت به دلیل همین مدل سرمایه‌گذاری باعث بیکاری چند هزار نفر شد و بسیاری از نیروهای این شرکت برای کار به شرکت‌های تهران مهاجرت کردند.
آنا: محصولاتی که درگذشته تولید می‌کردید شامل چه محصولاتی بود؟ آیا در بازار با عرضه این محصولات به موفقیت دست پیدا کردید یا خیر؟ دلیل آن را بیان کنید؟
زمانی:محصول منتشر شده توسط این شرکت، بازی «شلیک‌های آتشین» بود که استقبال خوبی هم از آن شد. در سال ۹۳ اولین کار این مجموعه صرفاً برای این بود که فناوری ساخت آن بازی را به دست بیاوریم و بر روی بحث درآمدزایی از طریق آن بازی متمرکز نشدیم. همچنین خوشحال از آن بودیم که فناوری ساخت چنین بازی را به دست آوردیم. این شرکت اساساً فناوری ساخت آن را ۹ سال قبل در سال ۹۱ به دست آورده است، که در زمان دولت دهم بود. قرار بر این بود، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای سرمایه‌گذار این بازی شود. ولی دولت دهم بودجه بنیاد را در وهله اول ۵۰ درصد کاهش داد، و در وهله بعدی کلاً به صفر رساند، و بنیاد دیگر توان کمک و سرمایه‌گذاری در ساخت بازی‌ها را نداشت که این مسئله شامل حال ما هم شد. در این شرکت برای ارتزاق به تولیدات سفارشی مشغول شدیم، که این محصولات هم در حوزه طراحی و ساخت بازی و اپلیکیشن‌ها بود که متأسفانه با شیوع کرونا تولید این محصولات سفارشی هم متوقف شد.
آنا: چیزی که به نظر می‌آید این است که شیوع کرونا برای مثال شاید بر عرصه تولید مواد غذایی اثر منفی بگذارد، اما این مسئله چطور بر روی تولید نرم‌افزار و بازی اثرگذار بوده است؟
زمانی: با شیوع کرونا تمام بازارها به‌هم‌ریخته است. دلیلش واضح است وقتی یک پاندمی یا یک تراژدی جهان را متأثر می‌کند کسی دیگر میل و رغبتی به خرید انواع محصولات ندارد و صرفاً محصولاتی تقاضا دارد که با نیازهای زیستی و سلامت بشر ارتباط تنگاتنگ دارد. حتی بازار ارز دیجیتال هم در این شرایط به هم ریخت، و این مسئله کاملاً یک مسئله روانی است. مثلاً کسی در شرایط کرونا به این فکر نیست هزینه کند، که یک شرکت برایش اقدام به طراحی و ساخت یک بازی کند. اکثر شرکت‌ها دورکاری را در دستور کار قراردادند و تمام اهداف را کاملاً به حالت تعلیق درآوردند. در شرایط پاندمی که بحث مرگ و زندگی است آینده و اهداف معنا ندارد.
آنا: به نظر شما علت اصلی در بین تمام عللی که برای تعطیلی شرکت خود بیان کردید چیست؟ و چه علت یا عللی را عامل اصلی ضعف در اقتصاد دانش‌بنیان می‌دانید؟
زمانی:به نظر می‌آید تعریف درستی از استارت‌آپ نکردیم و نخبگان خود را به فلاکت انداختیم. مدیران صرفاً تشویق به کارآفرینی می‌کنند اما سازوکارهای اجرای این مسئله را در نظر نمی‌گیرند. رئیس‌جمهور دولت دوازدهم در سفر استانی به زنجان اعلام کرد که زنجان قطب آی‌تی است. اگر قطب آی‌تی هستیم چرا سرعت اینترنتمان در پارک علم وفناوری در حد دایل‌آپ بود؟ سرعت اینترنت برای ۳۰ شرکت فعال در پارک علم و فناوری به طور همزمان۵۱۲کیلوبایت بر ثانیه بود. وای بر قطب آی‌تی که پارک علم و فناوری آن اینترنت پرسرعت ندارد! در ادامه بیان کردیم هدف شما از مطرح کردن قطب آی تی چیست؟ که در جواب اعلام کردند، اقدام به تأسیس دیتاسنتر یا مرکز اطلاعات می‌کنیم و این مسئله را بدون توجه به هزینه‌های سرسام‌آور این طرح مطرح کردند. هزینه تأسیس این مرکز اطلاعات چند میلیارد است و ماهی یک میلیارد هم هزینه پشتیبانی دارد، که مجموعاً سالانه ۲۰ میلیارد هزینه در بر دارد. در عوض کارآفرینان پیشنهاد دادند که به جای این هزینه‌ها به شرکت‌های دانش‌بنیان مساعده بدهند و آن‌ها را احیا کنند. البته با این شرط که دو برابر آن مساعده، سودآوری داشته باشند. که با این طرح هم مخالفت شد با این دلیل که دولت توان دادن وام بلاعوض را ندارد و این در مقایسه با آن ۲۰ میلیاردی که سالانه قصد هدر دادنش را داشتند اصلاً مقدار قابل‌توجهی نبود.
آنا: وضعیت استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نرم‌افزاری در زنجان چگونه است؟
زمانی: وضعیت خوبی ندارد و اکثریت هم با مشکلات مذکور روبه‌رو بوده‌اند. همچنین دولت جدید هنوز در این زمینه فعالیتی نکرده و البته زیاد هم از عمر این دولت نگذشته است. باید دید دولت جدید چه برنامه‌هایی برای اقتصاد دانش‌بنیان در سر دارد.
آنا: آیا از ابتدای تأسیس این شرکت تا قبل از تعطیلی آن، دولت اساساً حمایتی کرده است؟
زمانی: در این زمینه می‌توان به معافیت مالیاتی شرکت‌های موجود در پارک علم و فناوری اشاره کرد، اما همین حمایت‌ها هم با مشقت و دوندگی به دست آمد. به‌طور قانونی شرکت‌های دانش‌بنیان معاف از مالیاتند اما این شرکت برای گرفتن حقی که در قانون ذکرشده دوندگی کرده است.
کاغذبازی؛ باری بر دوش بخش خصوصی
آنا: نسبت به فعالیت مدیران در این چند سال که اقتصاد دانش‌بنیان اهمیت پیداکرده است چه چشم‌اندازی دارید؟
زمانی:تا وقتی‌که اقتصاد دانش‌بنیان را با مدیریت‌های دولتی به پیش می‌بریم چشم‌انداز خوبی نداریم. همچنین با عدم چابکی دولت در این زمینه مواجهیم و دچار تناقضیم، از طرفی با چابکی شرکت‌های دانش‌بنیان و بخش خصوصی طرفیم از طرف دیگر با کاغذبازی و بوروکراسی بی‌حدوحصر مواجهیم، و چشم‌انداز روشنی در این زمینه وجود ندارد.
انتهای پیام/پ
انتهای پیام/