وارونگی هوا چیست؟ علت ایجاد وارونگی دما

به گزارش خبرنگار محیط زیست گروه جامعه خبرگزاری آنا، وارونگی هوا که اغلب در انتهای فصل زمستان وپاییز اتفاق می افتد همان وارونگی دما است. در شرایط عادی و از لحاظ فیزیکی هوای گرم به سمت بالا  و هوای سرد به دلیل سنگینی به سمت پایین حرکت می کند که با اغاز روز و شروع فعالیت های انسانی دمای هوای سطح زمین زیاد می شود و به دلیل برخورد لایه ای از هوا که توسط تابش خورشید در طبقات فوقانی جو تشکیل شده است مانع صعود و تبادل هوا می شود و نتیجه آن تشکیل یک سطح پوششی بالای شهر است که با گذشت زمان و افزایش فعالیت های انسانی و حبس هوا در زیر این لایه مواد آلاینده تولید شده در سطح زمین مانده و بالا نمی رود.

برخلاف تصور هیچ آلاینده ای در وجود آمدن این پدیده دخیل نیستند و فقط به دلیل وضعیت جوی ایجاد می شود و نقش انسان در این مورد از طریق آلوده کردن جو تاثیر دارد.

عوامل ایجاد وارونگی دما

عوامل زیر موجب می‌شود که هنگام شب تشعشع (از زمین) شدید شده و سطح زمین به سرعت حرارت خود را از دست دهد و خیلی زود سرد شود و وارونگی دما پدید آید.

وجود هوای سرد و خشک که باعث جذب تشعشع جزئی حرارت زمین می‌گردد.

آسمان صاف و بدون ابر که عمل تشعشع را سرعت می بخشد.

هوای آرام و بدون باد که باعث عدم تداخل هوای سرد و گرم شود.

شرایطی که منجر به وارونگی هوا می‌شود چیست؟

هوای آرام و بدون باد، زیرا وزش باد و ایجاد تلاطم در هوا موجب مخلوط شدن دمای هوا در سطوح مختلف شده و مانع از شکل گیری پدیده وارونگی دمایی میگردد. هوای صاف و بدون ابر نیز در چنین هوایی شرایط بهتری را مهیا خواهد نمود، زیرا وجود پوشش ابری در آسمان سبب جذب پرتوهای مادون قرمز تابشی از سطح زمین و انعکاس مجدد آن به طرف سطح زمین شده و موجب گرم شدن مجدد هوا از پایین خواهد شد. در نتیجه در هوای ابری احتمال وارونگی دمایی کمتر است.

 در شب‌های طولانی زمین برای باز تابش انرژی جذب شده در طول روز فرصت کافی خواهد داشت و زمان برای انتقال انرژی گرمایی به لایه‌های بالاتر مهیا خواهد بود، به همین دلیل هر چه شب طولانیتر باشد ضخامت لایه وارونگی بیشتر خواهد شد.

به توجه به شرایط ذکر شده مشخص می شود که شب‌های زمستان بویژه هنگامی که توده‌های هوای پایدار بر منطق‌های ساکن باشد شرایط ایجاد وارونگی‌های تابشی بیش از هر موقع دیگر مهیا خواهد بود. این نوع وارونگی با طلوع خورشید بتدریج از بین میرود.

با حاکم شدن وارونگی دمایی در سطح زمین بویژه در مناطق شهری بزرگ و صنعتی آلودگی‌های تولید شده توسط منابع آلاینده مانند خودرو ها، کارخانه ها، لوازم گرمازای منازل و… به دلیل سنگین بودن هوای سرد و عدم تمایل این هوا به صعود و انبساط وترکیب آن با هوای فوقانی در سطح زمین متراکم شده و سبب افزایش غلظت آلاینده‌ها در درون هوای استنشاقی انسان شده و عوارضی را به دنبال خواهد داشت.

بیشتر بخوانید:

چرا آلودگی هوا برخلاف شعارهای دولت قبل مهمان پاییز و زمستان ما است؟

عدم مدیریت تولید آلودگی‌هوا در کشور/ پدیده وارونگی هوا در تمام دنیا مدیریت می‌شود

وارونگی دما چه تاثیری بر الودگی هوا دارد؟

در شرایط وارونگی، هوای گرم در لایه‌های بالاتر و هوای سرد در لایه‌های پایین‌تر قرار می‌گیرد و چون هوای سرد سنگین‌تر است، به صورت آرام و ساکن در جای خود باقی می‌ماند برای تشخیص این حالت، کافی است به خروجی دودکش‌های بلند توجه شود، اگر دود خروجی دودکش کارخانه‌ها یا کارگاه‌ها پس از اندکی ارتفاع به موازات زمین در هوا پخش شوند نشانه شکل‌گیری پدیده وارونگی است، چون دود پس از خروج از دودکش ابتدا سرد شده و پس از هم دما شدن با محیط در برخورد با لایه گرم‌تر فوقانی خود متوقف می‌شود، اما اگر دود به حرکت صعودی خود ادامه دهد، هوا ناپایدار بوده و چینش دمای هوا هم دارای روال معمول خود بوده و وارونه نشده است.

بنابراین در شرایط وارونگی، جو زمین عملا به‌طور مجازی دارای سرپوشی از هوای گرم می‌گردد که در مقایسه با هوای لایه‌های زیرین سبک‌تر بوده و لذا به هوا در لایه‌های سرد پایین‌تر امکان عبور و صعود به لایه‌های گرم بالاتر را نمی‌دهد. همچنان که گفته شد، پدیده وارونگی به‌طور معمول در ناحیه وسیعی در شرایط سکون هوا شکل می‌گیرد.

 اگر در چنین شرایطی خودروها و کارخانه‌ها در منطقه‌ای تولید دود و آلودگی کنند، این آلودگی‌ها امکان خروج نداشته و در لایه‌ای از هوا محبوس می‌ماند و تا زمان وزش باد بر روی هم انباشته می‌گردند.

در شهرهای بزرگ حجم عظیم آلودگی در اندک زمانی به تراکم مشهود و قابل رویت می‌رسند و اصطلاحا از مرزهای هوای قابل استنشاق عبور کرده و شرایط خطرناک را ایجاد می‌کنند. در داخل دره‌ها و نواحی کوهستانی وارونگی سریع‌تر و شدیدتر به تراکم آلودگی می‌انجامد.

عوارض وارونگی هوا

 عوارض آلودگی هوا بر سلامتی کودکان

مواد مضر موجود در هوای آلوده در مواردی به بروز آلرژی های شدید در بینی منجر می شود که این موضوع به اختلالات تنفسی طی شبانه روز دامن می زند و ممکن است اثرات بدی روی کیفیت خواب و سلامت کودک بگذارد.

استنشاق برخی از این آلاینده ها آثار کوتاه مدت دارد و به سرعت خود را نشان می دهد و عوارض برخی از آنها اثرات بلند مدت دارد که با گذشت زمان عواقبش آشکار می شود، مثلا وقتی ریزگردها در هوا افزایش می یابد، آثار کوتاه مدتی بر سیستم تنفس کودکان می گذارد که غالبا سبب تشدید آلرژی های تنفسی به ویژه در کودکان مبتلا به آسم می شود و می تواند با حملات آسم همراه باشد.

مواد مضر موجود در هوای آلوده در مواردی به بروز آلرژی های شدید در بینی منجر می شود که این موضوع به اختلالات تنفسی طی شبانه روز دامن می زند و ممکن است اثرات بدی روی کیفیت خواب و سلامت کودک بگذارد.

در پایان گفتنی است در روزهایی که به علت آلودگی هوا از سوی سازمان های مسئول، مدارس و مهدهای کودک تعطیل اعلام می شود، کودکان آسیب پذیر که بیشتر شیرخواران و کودکان زیر پنج سال هستند، به هیچ وجه نباید از منزل خارج شوند و در معرض هوای آلوده قرار بگیرند.

انتهای پیام/۴۱۶۱