بحران ارزی صادرات نانو را به ۲۰ میلیون دلار رساند/ضربه مهلک تحریم‌های داخلی به بدنه محصولات دانش‌بنیان
به گزارش گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، یکی از بخش‌های کلیدی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت توسعه بازار است که مسیر ورود محصولات دانش‌بنیان به بازار را آسان‌تر می‌کند. این بخش همچنین با استفاده از روش‌هایی چون وارد کردن نام شرکت‌های فعال در حوزه نانو به فهرست بها، شناسایی شبکه‌های فروش و توزیع‌کنندگان عمده، فعال کردن بازاریابی دیجیتال و توانمندسازی شرکت‌ها در حوزه فروش سعی در گسترش بازار محصولات حوزه نانو دارد. وظایف معاونت توسعه بازار ستاد نانو تنها به بازارهای داخل کشور محدود نمی‌شود، ایجاد پایگاه‌های صادراتی در کشورهای دیگر، تشکیل شبکه‌ای از واسطه‌های صادراتی و آموزش شرکت‌ها در خصوص صادرات از جمله فعالیت‌های معاونت توسعه بازار در این حوزه به شمار می‌رود. در ادامه گفت‌وگوی خبرنگار آنا با رضا اسدی‌فرد، معاون توسعه بازار ستاد ویژه توسعه فناوری نانو را می‌خوانید:
بیشتر بخوانید:
توزیع بد، بهترین داروی داخلی را هم زمین می‌زند/ چم و خم توسعه بازار برای شرکت‌های نانویی
آنا: طی دو سال گذشته نمایشگاه نانو به دلیل شیوع کرونا برگزار نشد، برای جبران آن و از دست نرفتن بازار از دست شرکت‌ها کاری انجام شد؟
اسدی‌فرد: درست است که رویداد جامع و بزرگی برگزار نشده که تمام اجزای اکوسیستم در یک جا جمع شوند اما کمتر روزی است که رویدادهای کوچک‌تری در داخل یا خارج از ستاد توسعه فناوری نانو برگزار نشود. درواقع برگزاری رویدادهای نانومحور تبدیل به کار روزمره ستاد شده است. تقریباً هر روز برنامه‌هایی با شرکت‌های بزرگ صنعتی، تجار ایرانی و هئیت‌های تجاری کشورهای دیگر برای شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های حوزه نانو برگزار می‌شود. یکی از این برنامه‌های ستاد نانو نیز در خصوص معرفی توانمندی‌های کشور به بازار است. باوجود این که شیوع کرونا باعث رکود در بسیاری از حوزه‌ها شده اما حوزه نانو در مجموع رشد خوبی داشته و خوشبختانه فروش شرکت‌ها افت زیادی نداشته است.
آنا: چه بازار هدفی برای محصولات نانو در نظر گرفته‌اید؟
اسدی‌فرد: شرکت به شرکت و محصول به محصول فرق می‌کند. وقتی محصولی را برای یک بازار خاص در نظر می‌گیریم، رقبای محلی و بین‌المللی آن را برسی می‌کنیم تا دریابیم چه میزان رقبای محلی یا داخلی و چه مقدار رقبای بین‌المللی دارد. تنها ۲۰ کشور در دنیا قادر به تولید محصولات سطح نانو هستند که اغلب این کشورها در اروپا، آمریکا، ژاپن، کره جنوبی و چین قرار دارند. بسیاری از کشورهای اروپایی نیز در مقایسه با ایران دستاوردهای بسیاری در سطح تجاری ندارند. ایران از نظر محصولات تجاری‌شده حوزه نانو در بین ۱۰ کشور برتر دنیا قرار دارد.
به هر بازاری وارد می‌شویم رقبای زیادی نداریم، به خصوص در حوزه کالاهایی که از نظر فناوری پیچیده‌تر هستند. برای مثال در تمام جهان شاید تنها چهار شرکت بتوانند یک محصول نانویی های‌تک را بسازند. از سوی دیگر هزینه تمام شده تولید چنین محصولاتی در کشورهایی اروپایی و آمریکایی یا کشورهایی مثل ژاپن و کره در مقایسه یا ایران بسیار بیشتر است. هزینه تمام شده پایین محصولات ایرانی نوعی مزیت رقابتی به شمار می‌رود. در هر حوزه‌ای وقتی شرکت‌ها اعتماد به نفس ورود به بازار را پیدا می‌کنند و وارد آن می‌شوند با موفقیت روبه‌رو می‌شوند و درهای بازار بین‌المللی به روی آنها باز می‌شود. شروع این روند بسیار مهم است، شرکت‌ها باید بتوانند اعتماد به نفس مورد نیاز ورود به بازار بین‌المللی را پیدا کنند، برنامه‌ریزی کنند و منابع مورد نیاز این کار را تخصیص دهند. درآمد حاصل از صادرات بسیاری از شرکت‌ها بسیار بیشتر از درآمد حاصل از فروش داخلی است.
بیشتر بخوانید:
برای مثال محصولی مانند دستگاه الکترولیز در ایران حدود ۴ میلیارد تومان به فروش می‌رود اما قیمت صادراتی آن ۱۰ میلیارد تومان است. وقتی این عدد را به دلار تبدیل می‌کنید می‌شود ۴۰۰ هزار دلار که مبلغ هنگفتی نیست. این در حالی است که قیمت دستگاه الکترولیز ساخت اروپا یا آمریکا یک میلیون یورو است، بنابراین قیمت تمام شده محصول ایرانی برای خریدار خارجی یک سوم تا یک چهارم کمتر است. تولیدکنندگان ایرانی موظف هستند که محصولات خود را با قیمت یک سوم صادرات به خریداران داخلی بفروشند، بنابراین صادران برای شرکت‌های تولیدکننده جذابیت بیشتری دارد.
ورود به حوزه صادرات نیز همانطور که گفتم یه اعتماد به نفس نیاز دارد، ستاد ویژه توسعه فناوری نانو برای توانمندسازی شرکت‌ها در بحث صادرات، برنامه‌های وسیعی دارد و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز برنامه مشابهی را در سطح بالاتر برگزار می‌کند.
آنا: معاونت توسعه بازار چه خدمات و تسهیلاتی به شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه می‌کند؟
اسدی‌فرد: ارائه خدمات به شرکت‌های فعال در حوزه نانو از طریق یک پنجره واحد انجام می‌شود که به آن موسسه فناوری تا بازار می‌گویند و در اصطلاح نیز به کریدور نانو معروف است. شرکت‌ها در این موسسه ثبت می‌شوند، مشاوره‌هایی به آنها داده می‌شود تا دریابند که به چه چیزهایی نیاز دارند. سپس براساس سطح‌بندی شرکت و مشاوره‌های ارائه‌شده، حمایت‌های مورد نیاز آن شرکت مشخص می‌شود. در مرحله بعدی شرکت‌ها به واحدهای ارائه‌دهنده خدمات معرفی می‌شوند که همان شرکت‌های خصوصی می‌شوند. مشاوره‌های ارائه‌شده به شرکت‌ها رایگان هستند و نوعی حمایت به شمار می‌روند.
برای مثال پس از مشاوره‌ها به این جمع‌بندی می‌رسند که محصول یک شرکت از نظر طراحی مشکل دارد، مشاوران به صاحب ایده یا شرکت مشاوره می‌دهند، ایرادهای کار را توضیح می‌دهند. سپس چند مورد طراحی صنعتی مورد تایید مجموعه را به شرکت معرفی می‌کنند که بخشی از هزینه آن را معاونت علمی یا ستاد نانو پرداخت می‌کنند. اکثر خدماتی که به شرکت‌ها ارائه می‌شود، سوبسید دارند که گاهی‌اوقات تا ۹۰ درصد است. برای مثال سوبسید عرضه شده به شرکت‌ها در حوزه ثبت پتنت ۹۰ درصد است.
آنا: محصولات حوزه نانو چه مقدار صرفه‌جویی ارزی برای کشور داشته‌اند؟
اسدی‌فرد: صحبت درباره صرفه‌جویی ارزی سخت است چراکه به آمار و اطلاعات دقیقی نیاز دارد. این آمار را می‌توان در خصوص یک محصول به صورت انفرادی داد، برای مثال دارویی به دست شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی تولید شده که سالانه ۵۰ میلیون دلار از آن وارد کشور می‌شده است. حال این دارو در داخل کشور تولید می‌شود و واردات آن به شدت کاهش یافته است، بنابراین همین دارو حدود ۵۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی داشته است. صرفه‌جویی ارزی در بسیاری از حوزه‌ها محسوس نیست، آمار و اطلاعات دقیقی وجود ندارد که بتوان گفت اگر این کالا در کشور تولید نمی‌شد چقدر هزینه واردات آن می‌شد. در سال ۱۳۹۶ رقم صادرات محصولات نانو به ۶۰ میلیون دلار رسید، در سال ۱۳۹۷ افت محسوسی داشتیم، آمار سال ۱۳۹۸ حدود ۳۰ میلیون دلار بود و آمار سال ۱۳۹۹ نیز هنوز درنیامده است.
آنا: کاهش‌ها در صادرات محصولات نانو به دلیل تحریم‌ها بوده است؟
اسدی‌فرد: خیر، در سال ۱۳۹۷ کشور با یک بحران ارزی مواجه شد، در طول یک سال حدود ۴۰ ابلاغیه ارزی داشتیم که این موضوع باعث سردرگمی شرکت‌های صادرکننده شد. بسیاری از شرکت‌ها با این که بازار داشتند اما قیمت ارز مرتب بالا و پایین می‌رفت که قیمت‌گذاری محصول را مشکل می‌کرد. صادرات در سال ۱۳۹۷ افت شدیدی داشت و به ۲۰ میلیون دلار رسید. در سال ۱۳۹۸ رشد کرد و به ۳۰ میلیون دلار رسید و احتمالا این رشد در سال ۱۳۹۹ نیز ادامه داشته است. ستاد ویژه توسعه فناوری نانو برنامه هدفمندی برای صادرات داشت که متأسفانه به دلیل اتفاقات چند سال اخیر محقق نشد.
بیشتر بخوانید:
مشکلات حوزه آب با فناوری حل می‌شود/ تبدیل پساب به آب با جادوی نانو
آمار واقعی صادرات بسیار بیشتر از اعدادی که می‌شنوید. برای مثال، اغلب تجار عراقی به ایران می‌آیند، از کارخانه‌ها خرید ریالی می‌کنند، محصولات را خودشان به عراق می‌برند که این اعداد در آمار صادراتی دیده نمی‌شود. آمار صادراتی حتماً بیشتر از عددی است که اعلام می‌شود و شاید دو برابر رقم رسمی باشد. در حوزه صادرات مشکلاتی مانند تحریم و تبادلات مالی برای تولیدکنندگان وجود دارد، بنابراین فروش ریالی به افراد خارجی دردسر کمتری برایشان دارد و از سوی دیگر با این روش رفع تعهد ارزی نیز ندارند. به همین دلیل بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده از روش خرید ریالی استقبال می‌کنند و این فروش در آمار صادراتی نیز نمی‌آید.
آنا: فروش ریالی به افراد خارجی به ضرر تولیدکنندگان داخلی تمام نمی‌شود؟
اسدی‌فرد: به طور حتم به ضررشان است اما مسائلی قانون‌گذاری، ابلاغیه‌ها و... به قدری شرکت‌ها را اذیت می‌کند که به این نتیجه می‌رسند که اگر یک فروش با سود معقول کنند بهتر از صادراتی است که نمی‌دانیم پولش را چگونه برگردانیم. بدتر از تحریم‌های خارجی، تحریم‌های داخلی است، در بسیاری از موارد قوانین به قدری تغییر می‌کند که شرکت‌های تولیدکننده گیج می‌شوند که حال باید چه کار کنند؟ چگونه رفع تعهد ارزی کنند؟ اگر هم با این قوانین پیچیده نتوانند تعهد ارزی کنند به عنوان مجرم اقتصادی دستگیر می‌شوند و متهم می‌شوند که صادرات کرده‌ای و ارز آن را به کشور نیاورده‌ای! به همین دلیل بسیاری از تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند که محصولات خود را به شکل ریالی بفروشند که این امر نیز باعث کاهش آمار صادراتی می‌شود.
انتهای پیام/۴۰۲۱/
انتهای پیام/