تکلیف قانونی هدایای دوران «نامزدی» در صورت به هم خوردن چیست؟

گروه جامعه خبرگزاری آنا، مسعود عمرانی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل حقوقی در ادامه سلسله مطالب وکالتنامه آنا، در یادداشتی، شرایط بازپس‌گیری هدایای دوران نامزدی را از منظر حقوق مدنی بررسی کرده است.

متن کامل یادداشت مسعود عمرانی به شرح زیر است:

در ادامه مبحث دوران نامزدی بایستی توجه داشت که تعهد به ازدواج به هیچ عنوان الزام‌آور نیست، حتی اگر تمام مهریه تأدیه شده باشد، اما در خصوص سوء‌استفاده طرفین در این حقی که می‌توانند هر زمان نامزدی را برهم بزنند و یا تقصیر یکی دیگر از طرفین و ورورد خسارت مادی یا معنوی، بحث مسئولیت مطرح می‌شود که تعارضی با امکان برهم زدن نامزدی نخواهد داشت. ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی می‌گوید: «وعده ازدواج، ایجاد عُلقه زوجیت نمی‌کند، اگر چه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر شده، پرداخته شده باشد. بنابراین، هر یک از زن و مرد، مادام که عقد نکاح جاری نشده است، می‌توانند از ازدواج، امتناع کند و طرف دیگر نمی‌تواند به هیچ‌وجه، او را مجبور به ازدواج کند یا به دلیل امتناع از وصلت، مطالبه خسارتی کند.» همچنین در صورت به هم خوردن نامزدی بدون علت موجهه و با اثبات این موضوع توسط زیان دیده، می‌توان وجه التزام معین نمود و آن را مطالبه کرد و صحیح می‌باشد و تعارضی با نامزدی ندارد، زیرا اجبار غیرمستقیم به نکاح نیست و فقط برای فردی که زیان دیده است این حق به وجود می‌آید.

آثار به هم خوردن نامزدی نسبت به هدایای طرفین

نمی‌توان هدایای رد و بدل شده بین طرفین در نامزدی را، هبه دانست زیرا با قواعد کلی هبه تفاوت دارد، اما هدایایی که بین زوجه یا زوج و خانواده آن‌ها رد و بدل شده است، تابع قواعد و قوانین کلی هبه می‌باشد.(هبه عقدی است که یک نفر مالی را رایگان به دیگری تملیک می‌کند) هنگامی که نامزدی فسخ می‌شود، هدایای نامزدی نیز خود به خود منفسخ می‌شوند و باید مسترد شوند؛ برای این استرداد باید بین هدایا تفاوت قائل شد.

هدایایی که عین آنان موجود است

اگر عین هدایا موجود باشد می‌توان آن‌ها را استرداد کرد و تفاوتی ندارد که هدیه از اموال مصرف شدنی باشد یا مصرف نشدنی، اما اگر عین هدایا موجود نشده باشد و یا تلف شده باشد، اگر از اموال مصرف شدنی بوده امکان گرفتن مثل یا قیمت آن وجود ندارد و در اموال مصرف نشدنی مثل عطر قابل استرداد نیز نیست، مگر آنکه با تقصیر فرد هدیه گرفته تلف شده باشد که که امکان مطالبه قیمت آن می‌باشد و بار اثباتی آن بر عهده هدیه‌دهنده است زیرا که طبق اصول، اصل بر عدم تقصیر می‌باشد.

تکلیف هدایا در صورت فوت یکی از طرفین

در اینجا نیز باید بین وجود یا عدم وجود عین هدایا تفاوت قائل شویم. اگر عین هدایا موجود باشد، هدیه‌دهنده می‌تواند آن‌ها را مسترد کند چه مصرف شدنی باشند و چه مصرف نشدنی. اما اگر عین هدایا تلف شده باشند و موجود نباشند، لازم نیست قیمت آن پرداخت شود چه مصرف شدنی باشد و چه مصرف نشدنی.

در خصوص عکس و یا نامه و از این قبیل هدایایی که مالکیت ندارند در صورت بقا قابل استرداد هستند، اما از بابت تلف شدن نمی‌توان مطالبه خسارت کرد، مگر آنکه آن مال عرفاً ارزش مالی داشته باشد، در این صورت چنانچه تلف ناشی از تقصیر هدیه‌گیرنده باشد، خسارت قابل مطالبه است.

دقت داشته باشید که شیربها عنوان قانونی ندارد و هدیه‌ای است که زوج به مادر زوجه می‌دهد، بنابراین در صورت برهم خوردن نامزدی باید مبلغ گرفته شده تحت عنوان شیربها مسترد شود. همچنین رسیدگی به دعاوی دوران نامزدی و خسارات ناشی از بر هم زدن آن و استرداد هدیای دوران نامزدی در صلاحیت دادگاه خانواده است.

انتهای پیام/ ۴۱۶۴