عدم برنامه‌ریزی مؤثر برای تولید و واردات واکسن کرونا/ پرونده روحانی به قوه قضائیه ارسال می‌شود
به گزارش گروه سیاست خبرگزاری آنا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی امروز سه‌شنبه مجلس، گزارش کمیسیون بهداشت و درمان در خصوص عملکرد رئیس وقت ستاد ملی مقابله با کرونا (رئیس‌جمهور سابق) در راستای اجرای ماده ۲۳۴ آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی را بررسی کرده و در نهایت با ارجاع این گزارش به قوه قضاییه موافقت کردند.
متن کامل این گزارش به شرح زیر است:
«مقدمه
عموم مردم ایران از عملکرد ستاد ملی کرونا و وزارتخانه‌ها و در رأس آن شخص رئیس‌جمهور جناب آقای دکتر روحانی در کنترل و درمان بیماری کرونا رضایت نسبی نداشته و علیرغم برگزاری جلسات و مصوبات متعدد، تناقض، تضاد و نقایص در تصمیمات متخذه و اقدامات صورت گرفته مشاهده می‌شود و مردم از این بابت ضررهای جبران‌ناپذیر مادی و معنوی را متحمل شده‌اند. در این خصوص می‌توان از مواردی همچون تصمیمات اشتباه رئیس‌جمهور در ایام پایان سال ۱۳۹۹ و عادی انگاری وضعیت بیماری در نوروز ۱۴۰۰، برخورد ناشایست رئیس‌جمهور در مقابل هشدارهای نظارتی، تصمیمات نامناسب و متناقض ایشان به‌عنوان رئیس ستاد و عملکرد بسیار ضعیف ایشان در مدیریت واردات، تولید و توزیع واکسن کرونا و غیره نام برد.
در ادامه هر یک از موارد به‌تفصیل تشریح می‌گردد:
تصمیمات اشتباه رئیس‌جمهور در پایان سال ۱۳۹۹ و عادی انگاری وضعیت بیماری در نوروز ۱۴۰۰
همان‌گونه که کارشناسان در اواخر بهمن‌ماه موج چهارم کرونا را پیش‌بینی کرده بودند [۱] پس از تعطیلات عید نوروز موج چهارم کرونا در حالی از راه رسید که این موج از موج‌های قبلی بسیار خطرناک‌تر بود و تعداد قربانیان روزانه به ۵۰۰ نفر رسید.
چند ماه از موج سوم کرونا گذشت و در حالیکه به‌رغم هشدارهای متخصصان نسبت به شکننده بودن وضعیت و خطر وقوع موج چهارم کرونا، خیال مردم کمی از این بابت راحت شده بود، موج چهارم بدتر از همیشه از راه رسید و ترس‌ها را تبدیل به واقعیت کرد.
گرچه بنا به گفته وزیر بهداشت «رنگ‌بندی بر مبنای عملکرد ویروس جهش‌یافته را در ستاد ملی کرونا معرفی کردیم تا یکی از آن‌ها را بپذیرید عواقب آن‌ها را هم مشخص کردیم. دوستان رنگ‌بندی شادتر که قرمز و نارنجی کمتری دارد و بدون مداخله ویروس جهش‌یافته را پذیرفتند.»[۲]
در این بین مانند همیشه عمده تقصیر به گردن مردم انداخته شد که با رفتارهای پرخطر خود در عید نوروز مانند رعایت نکردن شیوه‌نامه‌های بهداشتی، دیدوبازدید نوروز، سفر و خریدهای عید این موج خطرناک را رقم‌زده‌اند ولی این در حالی است که به‌تبع رنگ‌بندی شهرها در آن زمان وفق مقررات مصوب ستاد ملی مقابله با کرونا، پیش از تعطیلات نوروز هیچ مقررات جدی برای محدودیت سفرها و... وضع نشد و به‌رغم آنکه مسئولان وزارت بهداشت، تأکید داشتند با مقررات فعلی و عدم تصویب محدودیت‌های سخت‌تر به‌زودی وارد موج چهارم خواهیم شد، مسئولان مربوطه تنها به توصیه‌هایی که الزام‌آوری خاصی نداشتند، اکتفا کردند. همین مسئله باعث شد تا عموم جامعه انداخته شدن تقصیر به گردن مردم را تحمل نکرده و نسبت به این رویکرد همیشگی مسئولان انتقاداتی جدی داشته باشند.
برنامه‌ریزی برای عادی شدن وضعیت در نوروز ۱۴۰۰ و عادی انگاری آن از سوی رئیس‌جمهور
رئیس‌جمهور در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا به تاریخ ۲۵/ ۱۱/ ۹۹ (حدود یک ماه قبل از پایان سال) ضمن تأکید بر مراقبت نسبت به ورودی‌ها از خارج به داخل مخصوصاً کشورهایی که به ویروس‌های جدید آلوده هستند، خاطرنشان کرد؛ بازهم باید با دقت و تلاش بیشتر پیگیری شود. مقررات باید به‌صورت کامل از سوی صداوسیما، روزنامه‌ها، هواپیمایی‌ها اعلام و تکرار شود و به‌طور کامل باید آن را مراعات کنند. هرکس وارد کشور می‌شود باید قوانین مربوط به تست و قرنطینه را کامل مراعات کند و این موردی نیست که قابل گذشت باشد زیرا مسئله جان میلیون‌ها انسان در میان است.
رئیس‌جمهور اضافه کرد: همه باید مراقبت کنیم وارد خیز چهارم نشویم و شرایط را مهار کنیم. باید بدانیم حتی اگر واکسیناسیون به‌صورت فراوان هم انجام شود و همه تجهیزات هم آماده باشد تا یک سال دیگر باید حواسمان جمع باشد و مراقبت کنیم. اصل این است که سبک زندگی را به گذشته برنگردانیم و حداقل تا یک سال دیگر ادامه دهیم.
اما در عمل رئیس‌جمهور در رأس ستاد ملی کرونا تصمیمات متناقضی را اتخاذ نمودند. آنچه ما در نوروز ۱۴۰۰ منتظر آن بودیم، این بود که با توجه به اینکه آیین نوروز را می‌شناسیم و می‌توانیم رفتارهای مردم را در این بازه پیش‌بینی کنیم و دولت برنامه و سیاست مدونی برای کنترل رفتارهای مردم داشته باشد و به توصیه اکتفا نکند؛ اما متأسفانه این‌طور نبود و نه‌تنها به توصیه‌هایی اکتفا شد که هیچ الزام‌آوری نداشتند و در واقع هیچ قاطعیتی در رویکرد برنامه‌ریزان وجود نداشت بلکه بر اساس صحبت ریاست‌جمهور برخلاف اظهارات قبلی و کاملاً به‌صورت غیر کارشناسی در تاریخ ۰۷/ ۰۱/ ۱۴۰۰ این‌گونه اعلام نمود: «پیک این بیماری تمام‌شده است».
از سوی دیگر مردم هم به مسؤولیت فردی‌شان در قبال یک همه‌گیری عمل‌نکرده‌اند و این خودش دلایلی دارد؛ مانند اینکه محدودیت‌های کرونا مدت‌زمان زیادی طول کشیده و مردم را افسرده و خسته کرده است. از طرفی وقتی مردم دیدند که برنامه ریزان هم نسبت به برنامه‌های نوروز منع جدی ندارند، خودشان را آزاد دیدند که نوروز را مانند سال‌های قبل برگزار کنند و دیدوبازدید و سفر بروند و یا خریدهای عیدشان را انجام بدهند که نتیجه آن را مشاهده نمودیم. سپس بعد از پایان سفرها و دیدوبازدیدهای نوروزی، رئیس‌جمهور مجبور شد تعطیلی‌ها را از سر بگیرد که این امر باعث شد مشاغل بسیاری آسیب ببینند به بخش خصوصی فشاری مضاعف تحمیل شود. تعطیلات این‌چنینی را برای کنترل بیماری به‌راحتی می‌توانستند در ایام عید در مورد گروه‌های شغلی مختلف اعمال کنند و بدین ترتیب کمترین زیان اقتصادی متوجه مشاغل و جامعه می‌شد که متأسفانه قدر این فرصت را هرگز ندانستند.
از طرف دیگر معضلاتی مثل عدم کنترل و تنظیم مناسب بازار کالاهای معیشتی مثل مرغ و روغن که نتیجه آن تشکیل صف‌های طویل برای تأمین این اقلام از سوی مردم است، سرعت شیوع بیماری را صدچندان می‌کند.
قسمتی از این بی‌اعتنایی مردم به علت بی‌اعتمادی است چون دولت و در رأس آن رئیس‌جمهور برنامه مدونی در قبال همه‌گیری کرونا نداشته است. به هر حال نمی‌توان تمام بار این بیماری را بر دوش مردم گذاشت که به پروتکل‌ها پایبند نبوده‌اند، باید در نظر داشته باشیم که دولت به وظایف‌اش عمل نکرده و مدیریتش در کنترل اپیدمی بسیار ضعیف بوده است. در اینجا این سؤال به اذهان عمومی خطور می‌کند که آیا با گذشت بیش از یک سال از این‌همه گیری، ما نمی‌دانستیم که چه اقداماتی برای نوروز سال ۱۴۰۰ مؤثر و پیشگیرانه و چه اقداماتی خطرساز بوده است؟
عدم توجه رئیس‌جمهور به تذکرات و سخنان وزیر بهداشت
وزیر بهداشت در انتهای سال ۱۳۹۹ درباره ممنوعیت سفرهای نوروزی گفت: تقاضا می‌کنم که حتی اگر همه دروازه‌ها باز شد، حضرت‌عباسی سفر نروید. رفتن همانا و گرفتار شدن در این دام هم همان. نگذاریم خوزستان‌های دیگری ایجاد شود، خطرناک‌ترین عامل در چرخش ویروس جهش‌یافته سفر است، حتی اگر بلیت و هتل مجانی هم برایتان فرستادند، این را بدانید که دارند برایتان ویزای بیماری و مرگ می‌فرستند.
چند روز بعد از این سخن، مصوبه ستاد ملی کرونا درباره سفرهای نوروزی اعلام شد سفر به همه شهرها به جزء شهرهای با رنگ نارنجی و قرمز کرونایی آزاد است و این یعنی عملاً سفر به بیشتر نقاط کشور مجاز اعلام‌شده بود. با این وجود با توجه به اینکه سیگنال مثبت سفرهای نوروزی توسط مسئولان صادر شد بیشتر مردم بدون جریمه سفر کردند و برخی جریمه را به جان خریدند و قرنطینه یک‌ساله را شکسته و راهی سفر شدند و در ایام نوروز شاهد رونق گرفتن سفرهای نوروزی و شدت گسترش بیماری بودیم به‌طوری که رنگ‌بندی شهرها به‌صورت روزانه تغییر می‌کرد. جالب آن بود از مسافران پس از بحرانی کردن وضعیت شهرها و تغییر رنگ‌ها خواسته می‌شد شهر را ترک کنند. در آستانه عید مسئولان گردشگری مردم را به سفر کردن تشویق می‌کردند؛ در حالی که یکی از مهم‌ترین علل شیوع بیماری سفر کردن است؛ اظهارات ضد و نقیض رئیس‌جمهور کاملاً مردم را سردرگم کرده بود لذا اظهارات ایشان موجب دادن اطمینان خاطر غلط برای انفجار سفرها و بیش از دو برابر شدن ابتلا و مرگ‌ومیرهای کرونایی شد.
برخورد غیرمسئولانه و متناقض با موضوع سفرهای برون‌مرزی در اوج پیک چهارم
روز شنبه ۱۱ فروردین، وزیر بهداشت، در نامه‌ای به وزیر کشور و فرمانده قرارگاه عملیاتی ستاد مبارزه با بیماری کرونا، بر ضرورت توقف یک‌هفته‌ای ایاب و ذهاب از طریق مرزهای هوایی و زمینی با ترکیه به دلیل شیوع شدید بیماری کرونا در این کشور تأکید کرد.[۳]
پس از طرح این موضوع از سوی وزیر بهداشت، وزیر کشور، روز ۱۴ فروردین در نامه‌ای به رئیس‌جمهور با اشاره به برگزاری جلسه فوق‌العاده کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا با حضور نمایندگان وزارت بهداشت، وزارت راه، وزارت امور خارجه و پلیس گذرنامه نیروی انتظامی، عنوان کرد که بسته شدن مرز هوایی ایران با ترکیه و باز بودن هم‌زمان مرز هوایی سایر کشورها نظیر امارات از منظر سیاسی و اجتماعی در مناسبات دو کشور تبعات منفی در پی خواهد داشت. در بخش دیگری از این نامه خطاب به رئیس‌جمهور پیشنهادهایی برخلاف نظر وزیر بهداشت مانند منتفی شدن توقف تردد مرزهای هوایی و زمینی با کشور ترکیه مطرح گردید [۴] اما دکتر روحانی پس از دریافت نامه اخیرالذکر، (نامه وزیر کشور) پی‌نوشت نمودند: «با پیشنهاد موافقم».[۵]
در واقع رئیس‌جمهور در اوج بیماری کرونا و مشکلات عدیده درمانی در اقدامی عجیب با رد درخواست وزیر بهداشت بابت بسته شدن مرزهای هوایی ترکیه، با پیشنهاد وزیر کشور مبنی بر بازماندن مرزهای هوایی و زمینی با ترکیه و متوقف نشدن پروازهای ترکیه موافقت کرده است. نکته قابل‌توجه اینکه شیوع ویروس کرونا آن روزها در ترکیه به‌شدت در حال افزایش بوده و اغلب استان‌های این کشور به رنگ قرمز درآمده بود.
این در حالی است که پاییز سال گذشته رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار حضوری رئیس‌جمهور و اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا با ایشان همچنین در افتتاحیه مسابقات قرآنی فرمودند: هنگامی که وزارت بهداشت، مصادیق محدودیت را تعیین کرد، بقیه دستگاه‌ها باید بدون در نظر گرفتن ملاحظات دیگر، آن‌ها را رعایت و اجرا کنند.[۶]
در راستای تائید این موضوع ایرج حریرچی معاون کل وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در یک برنامه تلویزیونی مورخ ۱۸ فروردین ۱۴۰۰ گفت: «برخی در ستاد ملی کرونا مانع شدند تا از فرصت طلایی عید برای خاموش کردن شعله‌های کرونا استفاده کنیم که نمی‌توانم اسامی این افراد را بگویم».[۷]
تغییر موضع رئیس‌جمهور پس از قرمز شدن اکثر استانها
دو هفته پس از اظهارنظر غیر کارشناسانه ریاست‌جمهور مبنی بر تمام شدن پیک این بیماری، با مشخص شدن اشتباه در برداشت و رفتار قبلی، ایشان در تاریخ ۲۱/ ۰۱/ ۱۴۰۰ در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا اظهار داشت: «متأسفانه سه خیز و موج را پشت سر گذاشتیم و همه تلاش ما از اسفندماه این بود که وارد موج چهارم نشویم و باید خدمت مردم بگوییم متأسفانه امروز وارد موج چهارم شدیم. وی با بیان اینکه دلایل دیگر این موج، سفرها، خریدهای نوروزی و دیدوبازدید بوده است، تصریح کرد: ما از قبل عنوان کردیم که سفر به شهرهای قرمز و نارنجی ممنوع است اما برخی رعایت نکردند.[۸] این اظهارات آقای دکتر روحانی دقیقاً برعکس اظهارات ایشان در یک ماه قبل بود.
برخورد رئیس‌جمهور در مقابل هشدارهای نظارتی
از زمان شیوع کرونا تاکنون رشد قابل‌توجهی در موارد ابتلا و مرگ‌ومیر در کشور اتفاق افتاده، به‌طوری که میلیون‌ها تن مبتلا و مرگ‌ومیرهای اثبات‌شده ناشی از کرونا حدود ۹۰ هزار نفر و بر اساس مطالعات کارشناسی بیش از ۲۰۰ هزار نفر برآورد شده‌اند؛ ده‌ها بار با مصاحبه، نوشتن مقاله، سخنرانی و ارسال نامه اولویت‌ها و راهکارها به رئیس‌جمهور به شرح زیر هشدار داده‌شده است:
· حفظ جان و سلامت انسان‌ها به‌عنوان اولین اولویت کشور؛
· سیاست‌گذاری و تدوین سند راهبردی تقسیم‌کار ملی مدیریت بحران و هماهنگی وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها؛
· سرعت عمل، شفافیت و صداقت با جامعه بدون شعار و وعده‌های غیرعلمی؛
· تأمین و تزریق فوری واکسن به ترتیب اولویت در کشور؛
· برخورد قاطع با متخلفان از پروتکل‌های بهداشتی و ترویج کنندگان خرافه و شبه‌علم؛
به‌طور نمونه برای اعلام هشدار نسبت به تبعات تصمیمات ریاست‌جمهور و اخذ توضیحات بابت اقدامات فاقد توجیه‌نامه‌ی شماره‌ی ۲۶۴۳۴- ۰۲/ ۰۲/ ۱۴۰۰ توسط سازمان بازرسی کل کشور با متن ذیل ارسال شد:
همان‌طوری که قبلاً پیش‌بینی می‌شد به‌رغم آنکه در هشتمین جلسه قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مقابله با کرونا به تاریخ نهم بهمن‌ماه ۹۹ تبعات طرح مدیریت سفر ایمن در تعطیلات نوروز و سفرهای مستقل کنترل‌شده، ارائه‌شده توسط وزیر میراث فرهنگی و گردشگری و نیز عدم رعایت محدودیت‌های سفر در ایام عید نوروز ۱۴۰۰ مشابه سال ۱۳۹۹ از سوی نماینده این سازمان تذکر داده شد و مسؤولین وزارت بهداشت در اسفندماه سال ۱۳۹۹ نسبت به عواقب سهل‌انگاری در عدم رعایت محدودیت‌های کرونایی هشدار داده بودند؛ بیماری کووید ۱۹ و به‌ویژه انواع جهش‌یافته و سریع‌الانتشار آن، به علت کاهش محدودیت‌های اجتماعی و عدم رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی در اسفند ۹۹ و سفرها و دیدوبازدیدهای فروردین ۱۴۰۰ رشد زیادی داشته و آمار بیماران بستری، بیماران بدحال و نیازمند به بخش‌های مراقبت ویژه به‌شدت در حال افزایش است به‌طوری که در برخی بیمارستان‌ها با کاهش تخت‌های بستری عادی و ویژه مواجه بوده که این موضوع با لحاظ خستگی و فرسودگی کادر درمانی و ابتلای بخش فراوانی از آنان، ظرفیت بالقوه حوزه درمانی را محدود کرده و از طرفی ارائه خدمات درمانی به سایر بیماران مزمن (مانند بیماران دیالیزی و دیابتی و...) نیز با مشکل جدی مواجه شده است.
اما جنابعالی با بی‌توجهی به هشدارهای کارشناسان ذی‌ربط، در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا به تاریخ شنبه ۰۷/ ۰۱/ ۱۴۰۰ اعلام داشتید که «پیک این بیماری تمام‌شده است» که این‌گونه تصمیم‌گیری و اظهارنظر در سطح کلان برخلاف پیش‌بینی متخصصان و واقعیت موجود، تبعات امنیتی، اجتماعی و اقتصادی غیرقابل جبران داشت.
اقدامات نسنجیده و اظهارنظرهای غیردقیق، در این برهه حساس که کشور به‌رغم تلاش‌های صورت گرفته از سوی حاکمیت نتوانسته برنامه واکسیناسیون کرونا را بر اساس وعده‌های قبلی تکمیل کند و درصد کمی از جمعیت کشور واکسینه شده و از نظر افکار عمومی نسبت به برخی کشورها و حتی بعضی از کشورهای همسایه، از نظر پوشش واکسیناسیون عقب‌تر هستیم، منجر به اوج‌گیری موارد ابتلا و مرگ و میر کرونایی و تلخی کام مردم و زحمت مضاعف کارکنان نظام سلامت در شروع سال جدید گردید که با توجه به قرمز شدن قریب به‌اتفاق استان‌های کشور، دولت مجبور به اعمال محدودیت‌هایی شد که عواقب اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آن بیش از محدودیت‌هایی است که در ایام تعطیلات نوروز ۱۴۰۰ می‌توانست اعمال شود.
گرچه قبلاً نیز مکاتباتی با جنابعالی، وزرا و استانداران در خصوص اوج‌گیری بیماری کرونا صورت گرفته، لیکن بی‌توجهی به این هشدارها و اظهارنظرهای غیر کارشناسی و متناقض از سوی اعضای ستادملی مقابله با کرونا و قرارگاه عملیاتی آن ستاد، ناهماهنگی‌های موجود بین دستگاه‌های اجرایی و تدبیر نکردن به‌موقع بر اساس نظریات کارشناسان موجب حوادث ناگوار فعلی، شیوع بیشتر بیماری، ابتلا و مرگ‌ومیر شده است.
لذا شایسته است مقرر فرمایید توضیح مناسب به این مرجع اعلام گردد.
در واکنش به این مکاتبه‌ی ریاست سازمان بازرسی کل کشور، رئیس دفتر و سرپرست نهاد ریاست جمهوری طی مکاتبه‌ی شماره‌ی ۳۹۵۳-۰۰م- ۱۱/ ۰۲/ ۱۴۰۰ خطاب به رئیس حوزه ریاست قوه قضاییه عنوان کرده؛ رئیس‌جمهور نامه با موضوع «درخواست ارائه توضیح درباره تدبیر نکردن به‌موقع با توجه به شیوع بیماری کرونا» پی‌نوشت فرمودند: «حجت‌الاسلام‌والمسلمین جناب آقای رئیسی، رئیس محترم قوه قضاییه، مطالب این گزارش نادرست است. اگر سایر گزارش‌های این سازمان این‌چنین باشد، باید بر این سازمان تأسف خورد. دستور فرمایید دقت لازم در گزارش‌ها انجام شود. در جلسات ستاد ملی، دادستان کل حضور دارند و از روند اقدامات مطلع هستند. کلیه تصمیمات ستاد ملی با اکثریت قاطع آراء و معمولاً به‌اتفاق آراء اتخاذ می‌شود.»
با توجه به پاسخ ارائه‌شده پرواضح است این‌گونه ادبیات و توضیحات غیرمسئولانه نشانگر بی‌تدبیری، خودسری، بی‌اعتنایی به هشدارهای دستگاه‌های نظارتی و عدم پاسخگویی آقای دکتر روحانی نسبت به مشکلات عدیده پیش‌آمده و مرگ‌ومیر مردم عزیز ایران دارد.
تصمیمات و اقدامات نادرست آقای دکتر روحانی به‌عنوان رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا
با وجود خیزهای مکرر اپیدمی کرونا طی یک سال و نیم اخیر و هشدارهای متعدد توسط متخصصین داخلی و خارجی، وزیر بهداشت و معاونین ایشان، دستگاه‌های نظارتی و ...، بازهم تصمیمات ایشان در برخی موضوعات مهم و حیاتی در ستاد ملی مقابله با کرونا برخلاف نظرات کارشناسی به شرح زیر بوده است:
- ناهماهنگی و تداخل بین وزارتخانه‌ها و نهادهای مختلف ذی‌ربط و فقدان هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف به‌منظور اجرای صحیح و یکسان دستورالعمل‌های ابلاغی؛
- عدم جلوگیری از برخی فعالیت‌های غیرضروری نظیر بازگشائی مدارس در مهرماه ۱۳۹۹، برگزاری کنکورهای سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، آزمون‌های حضوری دانشگاه‌ها، تجمعات و برنامه‌های مذهبی و ...؛
- سیاست‌های بی‌ثبات و کم اثر در اعمال قرنطینه و تأخیر زیاد در تصمیم‌گیری‌ها و عدم قاطعیت در اجرا از خیز دوم به بعد؛
- عدم ارتباط کافی و گفتگوی صادقانه با مردم در جلب اعتماد و مشارکت عمومی و حتی ادامه دادن به شعارها و وعده‌هایی که اکثریت آن‌ها محقق نشد؛
- از دست دادن فرصت‌های طلائی برای اعلام ممنوعیت سفرهای نوروزی، تعطیلی مشاغل و به‌ویژه خریداری فوری واکسن‌های استاندارد خارجی در سطح گسترده قبل از شروع موج مرگبار چهارم کرونا؛
- عدم اقدام مؤثر برای افزایش ظرفیت حمل‌ونقل عمومی به‌منظور کاهش زنجیره انتقال بیماری با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان از جمله فرمانده ستاد مقابله با کرونای تهران؛
- نبود استراتژی واحد و مبتنی بر شواهد علمی و اجرای منظم برنامه‌های مؤثر به‌منظور کنترل و مهار کرونا علیرغم آمار بالای مرگ‌ومیر نسبت به جمعیت کشور و شاخص‌های جهانی؛
- توزیع نامناسب و تجمع برخی از مردم در زمان توزیع کالاهای اساسی از جمله مرغ و تخم‌مرغ و به دنبال آن گسترش خیز کرونا؛
- عدم توجه به هشدارهای دستگاه‌های نظارتی در بستن به‌موقع ترددهای مسافرتی از مرزهای شرقی در زمان خیز اپیدمی سویه دلتای در ابتدای سال ۱۴۰۰ و در نتیجه گسترش سویه فوق در کشور؛
- اصرار غیرعلمی در برخی از دوران خیز اپیدمی کرونا مبنی بر روند رو به کاهش و عادی انگاری وضع موجود مثلاً در مصاحبه ۶ اسفند ۱۳۹۹ و پذیرش اشتباه خود پس از مصاحبه چند روز بعد؛
اظهارات غیر کارشناسی و متناقض رئیس‌جمهور در ستاد ملی مقابله با کرونا
با وجود تصمیمات غیرکارشناسی و غیراصولی، هر بار رئیس‌جمهور وعده کرد «همه‌چیز به روال عادی» بازخواهد گشت، اما چند روز پس از اظهارات ایشان آمار مبتلایان و قربانیان بیماری کرونا در وضعیت بحرانی قرار گرفت. رئیس‌جمهور به‌عنوان رئیس ستاد مقابله با کرونا، زیر بار قرنطینه فراگیر نرفت و توصیه چهره‌ها و مجامع علمی و پزشکی برای تغییر در «سیاست‌گذاری‌های مقابله با ویروس کرونا» را نادیده گرفت. با وجود این توضیحات، موضع‌گیری‌ها و گزارش‌های او در ستاد مقابله با کرونا، نشان می‌دهد که رئیس‌جمهور تصمیمات متناقض و دوگانه متعددی داشته است. در ادامه برخی سخنرانی‌ها، مصاحبه‌های رئیس‌جمهور و اظهارات جالب و ضدونقیض ایشان به‌عنوان رئیس ستاد مقابله با کرونا از اسفند ۱۳۹۸ به شرح زیر بوده است:
۶ اسفند ۱۳۹۸: «شنبه‌ای که نرسید» همان‌گونه که از بیماری دشوار آنفلوانزای H۱N۱ عبور کردیم از کرونا نیز عبور خواهیم کرد و از شنبه همه‌چیز به روال عادی برمی‌گردد...
۱۳ اسفند ۱۳۹۸: «همه استانها درگیر شدند» بیماری کرونا تقریباً دامنه همه استان‌های ما را فراگرفته است. آن‌هایی که حتی دارو و مواد غذایی را به روی مردم بستند و تحریم کردند، خبیثانه‌ترین اقدام را علیه ملت ایران در این دو سال انجام دادند؛
۲۵ اسفند ۱۳۹۸: «قرنطینه نداریم» چیزی به نام قرنطینه نداریم، اینکه شایع شده در تهران یا بعضی شهرها برخی فروشگاه‌ها و برخی مشاغل قرنطینه هستند، اصلاً چنین چیزی وجود ندارد. نه امروز قرنطینه است، نه ایام نوروز، نه بعد و قبلش و همه در کسب‌وکار و فعالیت خود آزادند.
۱۰ فروردین ۱۳۹۹: «همه‌چیز قابل‌قبول است» از همه عزیزان پرسیدیم که ما در ایران در ماجرای کرونا در کجای داستان هستیم؟ آیا ما از نقطه پیک و اوج عبور کردیم و در نقطه‌ای هستیم که به سمت شرایط بهتر حرکت می‌کنیم؟ پاسخ این بود که بله ...، ایران را با کشورهای دیگری که امروز گرفتار این بیماری هستند مقایسه کردند و رتبه ایران، رتبه قابل قبولی بود؛
۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۹: «رهبران دنیا راهکار خواستند» نمی‌خواهم اسم ببرم. بعضی رهبران کشورها بودند که از من سؤال می‌کردند، شما چگونه از فاصله اجتماعی به فاصله هوشمند آمدید و سه منطقه سفید، زرد و قرمز را اعلام کردید و مبانی‌تان چیست و می‌خواهید چه‌کار کنید. معلوم است این کشور مورد توجه جهان است و همه به این کشور نگاه می‌کنند. پیروزی ما در این مقطع، پیروزی یک ملت است.
۲۱ خرداد ۱۳۹۹: «مردم نگران نباشند» بخشی از افزایش [تعداد مبتلایان به کرونا] مربوط به‌اضافه کردن تست‌های آزمایشگاهی است یعنی امروز تست زیادی انجام می‌گیرد که به‌طور طبیعی شناسایی بیمار هم بیشتر می‌شود که این جنبه منفی ندارد و مردم نگران نباشند چرا که وقتی زودتر تشخیص می‌دهیم به مرحله بستری نمی‌رسد.
عدم برنامه‌ریزی مؤثر و منسجم برای تولید و واردات واکسن کرونا
کاری که دولت می‌توانست برای کنترل همه‌گیری انجام بدهد این بود که واکسیناسیون عمومی را پیش ببرد در حالیکه تا پایان سال ۱۳۹۹ نه‌تنها واکسیناسیون عمومی شروع نشده که حتی واکسیناسیون کادر درمان هم به اتمام نرسیده بود. متأسفانه دولت در زمینه واکسیناسیون نمره قابل قبولی را کسب ننمود. مهم‌ترین نکته منفی در این موضوع، عدم برنامه‌ریزی مؤثر و منسجم برای تولید و واردات واکسن کرونا بود. کما اینکه هنوز هم پس از گذشت ۱ سال و نیم از شروع کرونا در ایران ۱۴ شرکت در حال تلاش برای ساخت واکسن هستند و از ۶ واکسن که وارد فاز بالینی شده رونمایی شده است و به دو واکسن نیز مجوز مصرف اضطراری داوطلبانه با پذیرش مسئولیت عواقب توسط افراد دریافت‌کننده داده‌شده است ولی همچنان مردم برای تزریق واکسن عازم ارمنستان و کشورهای مجاور می‌شوند و نارضایتی بسیار زیادی به خاطر تأخیر در واکسیناسیون ایجادشده است.
تنها قسمتی که وزارت بهداشت برای تهیه واکسن به آن ورود جدی داشت موضوع خرید از چین و سبد کوواکس و هند بود. ایران می‌توانست به‌عنوان کارآزمایی بالینی در مطالعات واکسن‌های خارجی وارد شود و واکسیناسیون را در کشور سرعت بخشد اما متأسفانه با مطرح‌شدن «موش آزمایشگاهی نبودن ایرانیان» این موضوع از دستور کار خارج شد. ایران می‌توانست با شرکت در این مطالعه به واکسیناسیون خود سرعت بخشد و بیشترین میزان واردات واکسن را از این کشورها نصیب خود کند. کما اینکه کشور امارات متحده عربی نیز با شرکت در مطالعه جهانی واکسن سینوفارم توانست به‌خوبی درصد زیادی از جمعیت خود را واکسینه کند.
نگاه خوش‌بینانه به خارج از کشور و عدم سرمایه‌گذاری اساسی بر روی تولید داخل
آن چیزی که بارها مسئولین وزارت بهداشت از آن سخن گفتند و به آن امید داشتند ورود واکسن از سازوکار کوواکس بود که قرار بود ۸/ ۱۶ میلیون دوز واکسن وارد ایران شود که تاکنون تنها ۴ میلیون دوز از این سازوکار وارد کشور شده است. ورود واکسن‌های اسپوتنیک روسیه نیز در دستور کار دولت قرار داشت و به قرارداد ۶۲ میلیون دوز واکسن منتهی شد که با ورود شرکت اکتوور و دریافت نمایندگی رسمی برای تولید تحت لیسانس این واکسن در داخل کشور عملاً تحقق ۶۰ میلیون دوز به راه‌اندازی و تجهیز کارخانه و راه‌اندازی خط تولید شرکت اکتوور وابسته شد که آن‌هم تاکنون عملیاتی نشده است. اولین فراخوان سازمان غذا و دارو در مردادماه ۱۳۹۹ و پس از گذشت ۶ ماه از شروع بحران کرونا انجام‌شده است که قابل‌پذیرش نیست. این در حالی است که واکسن‌های آسترازنکا و فایزر از اواخر سال ۹۸ و با شروع پاندمی، مراحل تحقیق و توسعه واکسن خود را آغاز کرده بودند. عدم پیش‌خرید واکسن از شرکت‌های تولیدکننده سبب شد تا بسیاری از تولیدکنندگان واکسن با مشکل نقدینگی مواجه باشند و نتوانند اقدامات لازم را انجام دهند.
عدم برنامه‌ریزی دقیق و ظرفیت بسیار پایین شبکه‌های بهداشت برای تزریق واکسن
در حالی که دولت و مخصوصاً شخص رئیس‌جمهور بارها وعده واردات واکسن و تولید چند ده میلیونی واکسن توسط شرکت‌های تولیدکننده داخلی را داده است، ظرفیت روزانه شبکه بهداشت در حال حاضر در بهترین حالت به ظرفیت ۵۰۰ هزار دوز تزریق روزانه رسیده. صف‌های طولانی و سردرگمی بسیاری از مراجعین در روزهای اخیر نشان می‌دهد که تمهیدات مناسبی جهت تزریق واکسن به افراد اندیشیده نشده است. مشکلاتی مانند نبود نیروی انسانی کافی و کم بودن تعداد مراکز تزریق از جمله مواردی است که معاونت بهداشتی پس از گذشت ۵ ماه از آغاز واکسیناسیون در کشور هنوز برای آن چاره‌اندیشی نکرده است. تمرکز تزریق واکسن در مراکز تجاری مانند ایران مال و عدم به‌کارگیری مراکز محیطی مانند مساجد و نیروهای بسیج و سپاه سبب تجمع بیش‌ازحد و به خطر افتادن سلامت افراد حاضر در این مراکز است.
نتیجه‌گیری:
نتیجه سیاست‌ها و برنامه‌های اجراشده دولت و شخص رئیس‌جمهور به‌عنوان رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا برای کنترل این بیماری تاکنون به‌گونه‌ای بوده که ۵ خیز اپیدمی به وقوع پیوسته و حتی خیز ۴ و ۵ به‌هم‌پیوسته بودند و باعث مرگ‌ومیر شدید در هم‌وطنان شد و در بسیاری از مناطق با وجود بیماران نیازمند به بستری بیش از ظرفیت تخت‌های بستری مواجه شدیم و همچنان جزء کشورهای بالای مرگ‌ومیر نسبت به جمعیت کشور هستیم؛ به‌طوری که در مجموع از زمان شیوع آن به‌عنوان مهم‌ترین عامل مرگ در کشور و یکی از عوامل مؤثر در کاهش رشد جمعیت نیز مطرح است و در مجموع جزء کشورهای ناموفق در کاهش موارد ابتلا و موارد مرگ نسبت به سرانه جمعیت بوده‌ایم. اظهارنظر دوگانه حکایت از سوءتدبیر در ستاد کرونا و بی توجهی به نظرات علمی کارشناسان دارد؛ تناقضاتی که حالا جان مردم را با مخاطرات جدی مواجه کرده است. عدم تداوم محدودیت‌های قبلی در اواخر بهمن‌ماه و اسفند ۱۳۹۹ و ادعاهایی مبنی بر اینکه «از پیک کرونا عبور کرده‌ایم»، موجب دادن اطمینان خاطر غلط برای انفجار سفرها و بیش از دو برابر شدن ابتلا و مرگ‌ومیرهای کرونایی شد. با وجود پیش‌بینی و هشدار کارشناسان (از جمله وزیر بهداشت)، محدودیت‌های مسافرت، در ایام پرازدحام نوروزی برداشته شد و به ده‌ها میلیون نفر چراغ سبز تردد به شهرهای دیگر داده شد. وظیفه دولت، پیش‌بینی و پیشگیری بود؛ لیکن اقدام بازدارنده‌ای انجام نشد و متأسفانه این آمار ابتلا و فوتت تصاعدی شد.
از سوی دیگر فراخوان دیرهنگام وزارت بهداشت برای استفاده از ظرفیت تولید داخلی واکسن کرونا، ضعف دستگاه دیپلماسی کشور در رایزنی برای دریافت به‌موقع واکسن‌ها، کمبود نیروی انسانی و زیرساخت‌های لازم و کمبود منابع مالی (ریالی و ارزی) و نهایتاً ضعف مدیریت و عملکرد شخص رئیس‌جمهور در راهبری موارد فوق موجب تأخیر در برنامه ملی واکسیناسیون در مقایسه با سایر کشورها شده که این موضوع موجب افزایش مبتلایان و فوتی‌ها در کشور شده است.
تمامی موارد بیان‌شده فوق نشانگر عدم مدیریت صحیح ستاد ملی مبارزه با کرونا توسط شخص رئیس‌جمهور است البته ایشان از موضوع تصمیم‌گیری گروهی و حضور مسئولین ارشد مانند معاون دادستان استفاده می‌نماید و عواقب هیچ تصمیم اشتباه خود را نمی‌پذیرد؛ اما این را باید مدنظر داشت که در ستاد ملی کرونا اعضا فقط اظهارنظر می‌کنند اما رأی‌گیری نمی‌شود و رئیس‌جمهور جمع‌بندی می‌کند بنابراین این‌طور نیست افراد متخصص در ستاد کرونا بتوانند نظر خود را با رأی به نتیجه برسانند؛ رئیس‌جمهور هر طور که بخواهد جمع‌بندی می‌کند و تصمیم نهایی با ایشان است. لذا از آنجایی که تصمیمات و اقدامات متناقض و غیر کارشناسانه و حتی ترک فعل‌های صورت گرفته توسط ایشان منجر به فوت هم‌وطنان عزیز و صدمات عدیده جانی، مالی و روحی برای مردم شده و نهایتاً نارضایتی شدید مردم از نظام مقدس جمهوری اسلامی را فراهم نموده است لذا لازم است برخورد قاطع و قانونی با ایشان صورت گیرد.»
انتهای پیام/
انتهای پیام/