چاپ یک نسخه کتاب هم مجوز می‌خواهد/ در موارد زیادی حتی شمارگان کتاب در 100 نسخه هم پذیرفته شده است
اگرچه بحران بازار نشر، شمارگان کتاب را حتی به سمت شمارگان دو رقمی سوق داده و معنای «انتشار» روزبه‌روز به چالش کشیده می‌شود، اما چاپ کتاب در هر شمارگانی به مجوز ارشاد نیاز دارد.
فرید مرادی در این‌باره به خبرنگار آنا توضیح داد: «در گذشته یک تیراژ متعارف دو هزار نسخه‌ای بین ناشران باب بود و معمولا فروش هم می‌رفت. البته چاپخانهداران برای چاپ هر کتاب، پولِ پنج هزار نسخه را از ناشران می‌گرفتند ولی به هر حال به‌صرفه بود. این رویه در ادامه به دلیل وضعیت بازار و تورم به تیراژ متعارفِ هزار نسخه‌ای رسید و حالا شمارگان متعارف کتاب، 500 نسخه است.»
وی اظهار داشت: «در حال حاضر اغلب ناشران با شمارگان 500 نسخه‌ای با مولفان قرارداد می‌بندند اما در موارد زیادی حتی شمارگان 300، 200 و 100 نسخه‌ای هم از سوی ناشر و مولف پذیرفته شده است.»
این کارشناس نشر خاطرنشان کرد: «رکود بازار در سال‌های اخیر باعث شد که به جای چاپخانهداران، منطق بازار شمارگان را تعیین کنند و البته ورود تکنولوژی‌های چاپی جدید و دیجیتالی نیز این رویه را امکان‌پذیر کرد.»
مرادی در پاسخ به این سوال که نقل قولی که از گذشته مبنی بر انتشار کتاب‌ها با شمارگان محدود نیاز به مجوز ندارد، حقیقت دارد، گفت: «خیر! در هیچ دوره‌ای چنین اتفاقی نیافتاده است. این نقل وجود داشت که مثلا چاپ کتاب زیر 100 نسخه، مثل چاپ بولتن است و مجوز نمی‌خواهد اما غافل از آنکه با توجه به ویژگی‌های چاپ در آن دوره، اصلا چاپ کتاب زیر 100 نسخه‌ای به‌صرفه نبود که محقق شود، چراکه چاپخانه‌دار به هر حال پول چاپ پنج هزار نسخه را از ناشر می‌گرفت.»
وی ادامه داد: «به هر تقدیر این حرف، هیچ وقت در حوزه نشر کتاب اجرایی نشده و حتی برای چاپ یک نسخه کتاب هم باید مجوز ارشاد وجود داشته باشد. بنابراین تیراژ‌های دو رقمی که این‌روزها شاهد انتشارش هستیم هم قطعا باید مراحل اخذ مجوز نشر را از ارشاد پشت سر بگذارند.»
این ویراستار و پژوهشگر حوزه نشر کتاب، در تشریح وضعیت نشر و آینده‌ای که پیش رو دارد، گفت: «حرکت به سمتی است که رفته رفته حلقه توزیع کتاب از میان برداشته شده و انتشار در مقابل سفارش اتفاق می‌افتد؛ یعنی ناشر به تعداد سفارش‌دهندگان و یا حدس ناشر درباره میزان استقبال از یک کتاب، شمارگان را تعیین می‌کند.»
وی گفت: «البته در کشورهای توسعه یافته این اتفاق سال‌هاست که رخ داده اما نباید فکر کنیم رخ دادن آن در وضعیت کنونی نشر کشورمان، به نوعی حرکت به سمت استانداردهای جهانی و امری مثبت است.»
مرادی توضیح داد: «اگر دنیای نشر به سمت انتشار در ازای سفارش رفته، واقعیت این است که فرازهای نشر را تجربه کرده است. در سال‌های اخیر نیز با شایع شدن تکنولوژی‌های جدید و گسترش نشر الکترونیک، دچار فرود در میزان مطالعه نشده، اما وضعیت در نشر ایران، کاملا به دلیل افت و سقوط‌ها ایجاد شد.»
وی افزود: «در کشور ما همیشه بحران مطالعه و مخاطب وجود داشته و اتفاق تازه این است که همان قشر معدودِ کتاب‌خوان نیز دارد از دست می‌روند. بنابراین افت شمارگان کتاب در ایران تنها به دلیل بی‌میلی جامعه نسبت به کتاب و کتاب‌خوانی اتفاق افتاده، نه رایج شدن تکنولوژی‌های جدید.»
انتهای پیام/