حشدالشعبی تونس چرا و چگونه تشکیل شد؟/ حمایت حزب‌الله از مقاومت در شمال آفریقا

گروه جهان خبرگزاری آنا - مجتبی اسماعیلی، تونس در هفته گذشته شاهد پیدایش تشکلی به نام حشدالشعبی بود؛ ساختاری با تشابه اسمی همانند آنچه در عراق فعالیت می‌کند، ادعا می‌شود به ایران وابستگی دارد و در حوزه مبارزه با تروریسم فعالیت‌های چشمگیری در عراق داشته است. بر سر زبان افتادن این نام باعث شد تا رسانه‌های مغرض این کشور و منطقه ادعاهای نامربوطی را نسبت به آن مطرح کنند. با وجود این، حشدالشعبی تونس تشکلی مردمی و مدنی با تمرکز بر طیف جوانان تونسی و مخالف تشکل‌ها و نهادهای موجود در منظومه بهار عربی است. آن‌ها حمایت و دفاع علنی و صریح خود را از نظام سوریه و بشار اسد، رئیس‌جمهور این کشور و نظام‌های حاکم در یمن و لیبی ابراز کرده‌اند.

چرا حشدالشعبی در تونس تشکیل شد؟

برای درک لزوم تشکیل این گروه در تونس باید کمی به گذشته تاریخی این کشور مراجعه کنیم. موج بیداری اسلامی (بهار عربی) نظام دیکتاتوری چندین ساله بن‌علی را سرنگون کرد و نظامی دموکراتیک با حضور همه احزاب و گروه‌ها به‌وجود آورد. اسلام‌گرایان در قالب حزب النهضة بخشی از مجلس را در اختیار گرفتند و در انتخابات پارلمانی اخیر، اخوان‌المسلمین وابسته به جریان النهضة توانست اکثریت مجلس را در اختیار بگیرد.

اسلام‌گرایان تونس آخرین حلقه اسلام سیاسی را در کشورهای عربی به‌وجود آوردند که با شبهه کودتای سیاسی قیس بن‌سعید، رئیس‌جمهور فعلی این کشور و حمایت کشورهای امارات، عربستان و فرانسه همراه بود. در این تحولات گروه‌های سیاسی مختلف حامی، منتقد و مبارز تشکیل شد که می‌توان یکی از مهم‌ترین گروه‌ها را حشدالشعبی تونس دانست.

حشدالشعبی تونس تشکیلاتی است که خود را وابسته به هیچ جریان سیاسی و گروهگی نمی‌داند و صرفاً دارای پشتوانه مردمی است

تحولات بیداری اسلامی برای یک دهه نظام دموکراتیک نیمه‌غربی را در تونس بنیان نهاد، نظامی که به دو دسته تقسیم شده بود؛ در سوی دیگر اسلام‌گرایان اخوان‌المسلمین به ریاست راشد الغنوشی بودند که بعد از چند دهه مبارزه و تحمل تبعید، توانستند بخشی از بدنه نظام جدید را به دست بگیرند. اخوان‌المسلمین تونس برخلاف سایر اخوان‌های کشورهای مختلف به‌ویژه مصر، خود را وارد بنیادگرایی و افراط‌گرایی نکردند. اخوان‌المسلمین تونس در اجتماع بزرگ اخوان در سال ۲۰۱۴ میلادی در ترکیه شرکت نکردند و تونس را مهم‌تر از اعتقاد و ایدئولوژی دانستند.

بیشتر بخوانید:

ساختار دولت تونس در آینده نزدیک اعلام می‌شود

احتمال ازسرگیری روابط بین تونس و سوریه

حزب النهضة به‌تدریج در انتخابات پارلمانی بخشی از کرسی‌های مجلس را تصاحب کرد و در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۹ میلادی توانست اکثریت مجلس را به دست آورد و غنوشی به‌عنوان رئیس مجلس تونس انتخاب شد. در همان سال قیس سعید به‌عنوان شخصیت مستقل و سکولار توانست در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شود و در ابتدای کار با اسلام‌گرایان اخوانی دچار مشکل شد؛ به‌گونه‌ای که در دو سال گذشته تونس آماج تظاهرات خیابانی و بارها دفاتر حزب النهضة طعمه حریق شده است. سرانجام بعد از اختلافات شدید میان دو طرف، مرداد ماه سال جاری قیس سعید مجلس تونس را تعطیل و نخست‌وزیر این کشور را از سمت خود برکنار کرد.

انشعابات احزاب و لزوم تشکیل حشدالشعبی

به گزارش آنا، از نکات قابل توجه در اقدامات قیس سعید می‌توان همراهی کامل ارتش تونس را بیان کرد. ارتش تونس در اطلاعیه‌ای اقدامات رئیس‌جمهور این کشور را ستود و با حضور در مجلس این کشور مانع بازگشایی آن شدند. اسلام‌گرایان اخوانی در تونس با وجود وارد نشدن به موضوع بنیادگرایی همچون اخوان‌المسلمین مصر، سوریه و یمن به‌شدت مورد حمایت ترکیه و قطر بودند و این دو کشور از النهضة تونس حمایت می‌کردند. اکنون تونس در دوران گذار از تحولات سال ۲۰۱۱ میلادی بسر می‌برد و به نظر می‌آید کار اسلام‌گرایان سنی در نظام تونس پایان یافته یا حتی دست‌کم اکثریت خود را در مجلس و نظام اداری این کشور از دست خواهند داد.

بعد از انسداد سیاسی و فضای خفقانی که در دوران بن‌علی و قبل از بیداری اسلامی در تونس جریان داشت و نیز بعد از تحولات سال ۲۰۱۱ میلادی فضای نسبتاً باز سیاسی در این کشور شکل گرفت و بسیاری از احزاب و جریان‌ها توانستند برای خود تشکیلاتی راه بیندازند و وارد کارزار سیاسی شوند. این احزاب و گروه‌های سیاسی دارای افکار و عقاید مختلف از اسلام‌گرایی تا لائیک بودند. در این میان و به‌ویژه پس از تحولات اخیر و روی کار آمدن قیس سعید، تشکیلات صنفی و مردمی زیادی تشکیل شد که خود را وابسته به هیچ جریانی نمی‌دانند و به دور از فضای سیاسی کشور عمل می‌کنند.

حشدالشعبی تونس از همین جنس تشکیلات است؛ تشکیلاتی مردمی که در تحولات اخیر این کشور تشکیل شد، خود را وابسته به هیچ جریان سیاسی و گروهگی نمی‌داند و صرفاً دارای پشتوانه مردمی است. آن‌ها در اطلاعیه‌ای انقلاب ۲۰۱۱ را نتیجه توطئه صهیونیست‌ها و برخی کشورهای غربی عنوان کردند که به‌دنبال ایجاد بحران در تونس هستند. وحیشی، سخنگوی این جریان که در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۹ تونس به‌عنوان نامزد انتخاباتی شرکت کرده بود، خود را فردی مردمی و وابسته به گروه‌های مختلف جامعه معرفی کرد.

تشکلی که گفته می‌شود با حزب‌الله ارتباط دارد

حشدالشعبی تونس واکنش‌های بسیاری را در این کشور و همچنین کشورهای عربی و بین‌المللی داشت. بسیاری از رسانه‌های خبری جهان عرب، این تشکل را ایرانی می‌دانند که در راستای پروژه ایران برای نفوذ در منطقه و شمال آفریقاست. وجه نام‌گذاری آن به‌ویژه شباهت‌اش با حشدالشعبی عراق سوءتفاهم‌هایی به وجود آورده؛ این در حالی است که انیس فعدان، رئیس این تشکیلات، وابستگی خود را به هر کشور و جریان سیاسی رد کرده است. وی اعلام کرد به‌شدت با اسلام بنیادگرا مخالف و طرفدار مبارزان محور مقاومت در تمام کشورهای این جریان است و از مبارزه با تروریسم حمایت می‌کند.

به تعبیر رسانه‌های صهیونیستی، شبکه فعال حزب‌الله در شمال آفریقا بسیار منسجم عمل می‌کند و جبهه پولیساریو را علیه دولت مراکش فعال نگه داشته است

در تونس واکنش‌های مختلفی به تشکیل حشدالشعبی وجود دارد و بسیاری از تحلیل‌گران و کارشناسان تونسی و غیرتونسی این تشیکلات را به دلیل روشن نبودن ساختارش به صورت تشکیلات منسجم نمی‌دانند. این در حالی است که حشدالشعبی تونس طرفداران زیادی را به خود جلب کرده است. شیوه کار حشدالشعبی تونس برخلاف گروه‌های دیگر در قالب مؤسسات خیریه و سازمان‌های مردم‌نهاد است و به این وسیله جذب نیرو می‌کند. سرمایه‌گذاری این تشکل مردمی بیشتر روی جوانان است و با ارائه برنامه‌های خود به جوانان این کشور، آن‌ها را جذب خود می‌کند.

شبکه فرانس ۲۴ در گزارشی درباره این تشکیلات مردمی نوشت: حشدالشعبی تونس تشکیلات بسیار پیچیده‌ای است که با سرمایه‌گذاری روی قشر جوان تونس به‌دنبال دستیابی به اهداف خود است. از نکات قابل توجه، پرداختن به تشکیلات این گروه به‌وسیله رسانه‌های صهیونیست است. صهیونیست‌ها این تشکیلات را سازماندهی شده به‌وسیله حزب‌الله لبنان می‌دانند که فعالیت بسیار گسترده‌ای در شمال آفریقا دارد.

به تعبیر رسانه‌های صهیونیستی، شبکه فعال حزب‌الله در شمال آفریقا بسیار منسجم عمل می‌کند که جبهه پولیساریو را علیه دولت مراکش فعال نگه داشته و با حمایت ایران به فعالیت خود ادامه می‌دهد. با وجود اینکه حشدالشعبی تونس خود را غیرسیاسی و غیرنظامی معرفی کرده، اما از دید رسانه‌ها موضوع فراتر از تشکیلات مردمی است. این گروه در ابتدای کار با حمایت سپاه قدس و حزب‌الله به‌دنبال کسب نیرو هستند و سپس با انجام عملیات و وارد شدن در جریان سیاسی این کشور به‌دنبال سهم هستند. موضوعی که با توجه به رویه‌های سابق تشکیلات مردمی در کشورهای خاورمیانه بعید به نظر می‌آید در حد تشکیلات کاملاً صنفی باقی بماند.

تونس با توجه به ژئوپلیتیک و بافت جمعیتی به‌ویژه قشر جوان و تحصیلکرده از کشورهای مهم و تأثیرگذار جهان عرب است. بعد از انقلاب‌های ۲۰۱۱ که از تونس آغاز شد، این کشور توانست از فروپاشی نظام دولت-ملت در این کشور جلوگیری کند. حال با گذشت بیش از یک دهه از انقلاب ۲۰۱۱ و سقوط بن‌علی، این کشور وارد کارزار جدیدی از حیات سیاسی خود شده است. تحولات اخیر این کشور اگر روند درست خود را طی نکند، می‌تواند بحران دیگری در کنار بحران‌های موجود این کشور به بار آورد.

در میان تحولات اخیر که در تونس رخ داده، تشکیل بسیج مردمی با عنوان حشدالشعبی مورد توجه بسیاری از تحلیلگران و ناظران بین‌المللی قرار گرفته است. با توجه به بیانیه اعلام موجودیت تشکیلات مردمی، به نظر می‌آید تونس شاهد تحولات بسیار مهمی در آینده نه‌چندان دور خواهد بود به‌ویژه اینکه تشکیلات جدیدی که در این کشور در حال شکل‌گیری است، با توجه به مواضعی که دولت تونس در سال‌های گذشته نسبت به محور مقاومت داشته، مطلوب است توجه بیشتری به کشورهای شمال آفریقا داشته باشد.

انتهای پیام/۴۰۳۳/