نشست بغداد تنها از منظر داخلی برای عراق حائز اهمیت بود/ شاید تأکید بر امنیت منطقه‌ای نقطه مثبت آن باشد
گروه جهان خبرگزاری آنا - مجتبی اسماعیلی، کنفرانس بغداد هفته گذشته با حضور جمعی از همسایگان عراق درحالی برگزار شد که کارشناسان منطقه معتقدند آمریکا در پشت‌پرده برگزاری آن قرار داشت و به‌دنبال تحقق اهداف منطقه‌ای خود بود. واشنگتن می‌خواست از میانجی‌گری بغداد برای نزدیکی روابط میان ایران و عربستان در اوضاع کنونی استفاده کند. اجلاس البته در وضعیتی ناهمگون برگزار شد و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه را می‌توان وصله ناجور آن دانست. او که هیچ نسبت همسایگی و منطقه‌ای با عراق ندارد، درحالی به کنفرانس دعوت شده بود، که جای دولت سوریه خالی بود و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در سخنان خود از دعوت نکردن سوریه در کنفرانس ابراز تأسف کرد.
عراق با برگزاری این اجلاس تلاش کرد سران کشورهای غربی-عربی و منطقه‌ای را در کنار هم جمع کند تا شاید درباره موضوعات محل اختلاف، نقاط مشترکی یافت شود، اما ناهمگونی شرکت‌کنندگان باعث شد نتیجه دلخواه عراق و منطقه حاصل نشود. ناهمگونی به‌گونه‌ای بود که عراقی‌ها برای آنکه دچار تعارض اهداف نشوند، شعار اجلاس را تغییر دادند و بخشی از همسایگان را به همراه رئیس‌جمهور فرانسه دعوت کردند؛ فرانسه‌ای که در تاریخ عراق (البته به جز اقلیم کردستان) نقش و فعالیتی نداشتند. در این میان تلاش الکاظمی برای نزدیکی ایران و عربستان نافرجام ماند تا شاید از رهگذر نشست‌های دوجانبه و سه‌جانبه آینده در بغداد، طرفی بسته شود.
برای بررسی ابعاد این نشست و یکی از اهدافی که مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق به‌دنبال آن بود، یعنی نزدیکی روابط ایران و عربستان با مجتبی فردوسی‌پور، سفیر سابق کشورمان در اردن گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در زیر تقدیم می‌شود.
آنا: درباره حاشیه‌های فرامتن اجلاس بغداد موضوعی که مطرح می‌شود، دعوت از فرانسه به‌عنوان کشوری است که نه همسایه عراق به‌شمار می‌رود و نه در تعاملات منطقه‌ای جایی دارد. ناهمگونی شرکت‌کنندگان اجلاس با اهدافی که نخست‌وزیر عراق دنبال می‌کرد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فردوسی‌پور: آنچه مدنظر مصطفی الکاظمی بود با توجه به مقدماتی که در حوزه تعامل منطقه‌ای انجام داده بود مشابه مذاکرات ایران و عربستان سعودی در عراق با میانجی‌گری دولت عراق، دستیابی به تعاملات با همسایگان عراق بود. او می‌خواست گام‌های مؤثری را در تعاملات همسایگان با عراق به سمت ثبات، امنیت و توسعه همکاری‌های اقتصادی بردارد تا منطقه از حالت جنگ و ناامنی اشباع‌شده خارج شود.
هدف مدنظر دولت عراق از برگزاری این اجلاس موارد مذکور بود، اما آنچه محقق شد فراتر از حیطه همسایگان عراق بود و شاهد بودیم دولت‌هایی مشابه مصر، قطر، امارات و حتی فرانسه که هیچ همسایگی یا همجواری جغرافیایی با دولت عراق ندارند در این اجلاس شرکت کردند. عراقی‌ها وقتی دیدند بخشی از شرکت‌کنندگان برای برگزاری اجلاس همسایگان عراق که طبیعتاً می‌بایست سوریه نیز مشارکت می‌داشت، مخالف هستند، دایره کشورهای شرکت‌کننده در کنفرانس بغداد را گسترده‌تر کرد و شعار خود را از تعامل همسایگان عراق به شراکت و همکاری گسترش داد.
در چنین وضعیتی چیزی که عاید بغداد شد رویکردهای ناهمگونی بود که در اجلاس گردهم جمع شدند و خروجی اجلاس بیشتر بازتاب کارکرد آن در حوزه سیاست داخلی عراق بود تا به دست آمدن نوعی رویکرد جدید در منطقه و همسایگان عراق که با شعار شراکت، همکاری و ایجاد ثبات و امنیت منطقه‌ای حضور یافته بودند.
بیشتر بخوانید:
نخست‌وزیر عراق از رهگذر نشست بغداد به‌دنبال اهداف داخلی خود بود
تلاش عربستان برای واردکردن عراق به فرایند عادی‌سازی ناکام ماند
پیش‌بینی می‌شود با توجه به اینکه ظرف زمانی مد نظر دولت عراق بود و مهیای برگزاری انتخابات پارلمانی در آینده‌ای نزدیک (هجدهم مهر ماه سال جاری) می‌شوند، ضرب‌الاجلی داشتند که هم اجلاس را برگزار کنند تا وضعیت سیاست داخلی خود را از سویی بهبود بخشند و از سوی دیگر عراق را به‌عنوان تکیه‌گاه و مرکز ثقل همکاری‌های توسعه‌محور جا بیندازد. بغداد می‌خواست این تفکر را پیاده‌سازی کند که عراق میدان معرکه و نزاع بازیگران منطقه و بین‌المللی، میان ایران و آمریکا یا ایران و عربستان نیست و آنچه که از عراق به مخاطب خارج از کشور مخابره می‌شود، بیانگر تعاملات همسو، توسعه و امنیت باشد.
آنا: نکته مثبت اجلاس بغداد را چه می‌دانید؟
فردوسی‌پور: هدف اساسی اجلاس بغداد مهیا شدن برای برگزاری انتخابات و تحکیم و بازیافت قدرت کاظمی در هیئت حاکمه و دولت آینده عراق است، اما اگر بخواهیم خروجی آن را در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی بنگریم، زود است بتوانیم درباره نتیجه مثبت اجلاس عراق در راستای تعاملات منطقه‌ای اظهارنظر کنیم. شاید یکی از نگاه‌های خوشبینانه ما نسبت به اجلاس عراق این است که کشورهای منطقه به دور از دشمن اعراب و دشمن فلسطینیان باید زمینه‌ساز تعاملات شراکتی باشند.
عراق به‌دنبال این است که علاوه بر دوستی، همکاری و شراکت با ایران، بتواند سرمایه‌های کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس را جذب کند
این نکته مثبتی است که به‌تازگی و بعد از دوره رژیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در فرایند ترغیب و تشویق فرهنگ عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی افول رخ داد و احتمالاً بیشتر منطقه باید به حضور نداشتن رژیم صهیونیستی در تعاملات منطقه‌ای از سویی و مداخله نکردن خارجی‌ها در وضعیت ثبات‌ساز منطقه‌ای پایبند باشند.
آنا: نخست‌وزیر عراق تمایل زیادی به تعامل میان ایران و عربستان نشان داده است. سه دور مذاکرات در عراق برگزار شد که بیشتر از آنکه در حوزه دیپلماتیک مطرح باشد، در سطح امنیتی برگزار شد. همه منتظر بودند سطح مشارکت عربستان در نشست بغداد را ببینند و انتظار می‌رفت در سطح پادشاهی حضور یابد تا ایران نیز با مشارکت آیت‌الله رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان دور جدیدی از روابط دو کشور رقم بخورد، ولی این انتظار برآورده نشد. رویکرد عربستان را به میانجی‌گری عراق و رابطه با ایران چگونه می‌بینید؟
فردوسی‌پور: عراقی‌ها به‌دنبال این هستند که فضای کشورشان را از وضعیت بحرانی به سمت ثبات برسانند و نتیجه و خروجی این ثبات، جذب سرمایه‌های کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس برای توسعه اقتصادی عراق است. طبعاً یکی از لوازم این کار این است که وضعیت ثبات‌ساز در منطقه با مشارکت کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس به‌علاوه ایران و عراق به‌وجود آید.
عراق به این نکته مهم توجه دارد که اوضاع این کشور پس از سقوط حزب بعث و شکست داعش در عراق، با ایران پیوندی ناگسستنی یافته است. براین اساس هرگونه شراکت و همکاری منطقه‌ای باید با در نظر داشتن جایگاه ایران در منطقه انجام شود.
بغداد می‌خواست این تفکر را پیاده‌سازی کند که عراق میدان معرکه و نزاع بازیگران منطقه و بین‌المللی، میان ایران و آمریکا یا ایران و عربستان نیست
عراق به‌دنبال این است که علاوه بر دوستی، همکاری و شراکت با ایران، بتواند سرمایه‌های کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس را جذب کند که این زمینه‌ساز توسعه اقتصادی و زیرساختی بغداد در آینده باشد. لازم و ملزوم موضوع این است که نوع نگرش به ایران و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس بازتعریف و ترمیم شود و ما به تعامل، تعاون و همکاری برگردیم که خروجی‌اش را در عراق نشان می‌دهد.
عراقی‌ها پیشگام شدند و با میانجی‌گری، زمینه مذاکرات ایران و عربستان را فراهم کردند که سه دور آن برگزار شده و بیشتر رویکرد امنیتی، نظامی و تعاملات حوزه امنیت منطقه‌ای و به‌ویژه ایجاد زمینه آتش‌بس و صلح در وضعیت روابط عربستان و یمن بوده است. تاکنون سه دور مذاکره انجام شده است و احتمالاً در دوره ریاست جمهوری آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی منتظر هستیم دور چهارم در آینده نزدیکی برگزار شود. امیدواریم با نگاه مثبتی که در منطقه‌ای و زمینه گفت‌وگو پیش آمده است، بتوانیم از مسیر گفت‌وگو به وضعیت تعامل و شراکت دست یابیم.
انتهای پیام/۴۰۳۳/
انتهای پیام/