موتور جست‌وجوی ایرانی نامی در حال فراموشی/ استفاده از نرم‌افزاهای داخلی تمام چالش‌های فضای مجازی را برطرف می‌کند
گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا- علیرضا باجلان؛ اولین و مهم‌ترین ابزار برای جست‌وجو در فضای مجازی برنامه مرورگر است. کاربرد فراوان این اپلیکیشن موجب شده نسخه‌های هماهنگ با تمامی سیستم عامل‌های موجود در سراسر دنیا وجود داشته باشد. قطعاً همه کاربران گوشی‌های هوشمند و رایانه اسم برنامه‌های گوگل کروم، موزیلا فایرفاکس، سافاری و اینترنت اکسپلورر را شنیده و از آن‌ها برای پیدا کردن مطالب مختلف در اینترنت استفاده کرده‌اند. این برنامه‌ها مرورگر نام دارند و روزانه میلیاردها کاربر در سراسر دنیا از طریق آن‌ها وارد جهان بی‌کران وب می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
آزادی انتشار داده رکن شفافیت در کشور است/ تعارض منافع؛ سدی در برابر توسعه دولت الکترونیک
شناسایی تولیدکنندگان توانمند ایرانی، اولین گام برای حمایت از گوشی‌های داخلی
تمامی مرورگرهای وب برای ارائه خدمات به کاربران از ظرفیت موتورهای جست‌وجو بهره می‌برند. به عنوان مثال مرورگرهای کروم و موزیلا از سرویس‌های موتور جست‌وجوی گوگل استفاده می‌کنند. موتورهای جست‌وجو در کسری از ثانیه میلیاردها سند، عکس و ویدئو در مورد موضوعی خاص را به کاربران ارائه می‌دهد. شرکت‌هایی نظیر گوگل سالانه صدها میلیون دلار برای ارتقای سرورهای موتور جست‌وجوی این شرکت هزینه کرده و تلاش می‌کنند تا تسلط خود بر بازار فناوری جهان را حفظ کنند. زمانی که کاربران کلمه یا جمله‌ای معین را در گوگل می‌نویسند و روی گزینه جست‌وجو(search) کلیک می‌کنند این فناوری در سریع‌ترین زمان ممکن همه اطلاعاتی را که در مورد آن کلمه وجود دارد پیدا می‌کند. باتوجه به چنین کاربردی کارشناسان فناوری معتقدند طراحی و توسعه اپلیکیشن‌های مرورگر یکی از شاخصه‌های پیشرفت فناوری در هر کشوری است و به‌کارگیری مرورگر داخلی سبب می‌شود از خروج حجم گسترده‌ای از داده‌ها به کشورهای بیگانه جلوگیری شود.
موتورهای جست‌وجوی ایرانی
با توجه به اهمیت اجرای کامل پروژه شبکه ملی اطلاعات حمایت از موتورهای جست‌وجوی ایرانی به عنوان بخشی از این شبکه در دستور کار دستگاه‌های مربوطه قرار گرفته است. بر اساس مصوبه سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات مصوب ۲۰ آذر ۱۳۹۵ موتورهای جست‌وجوی داخلی یکی از خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات محسوب شده و دولت موظف به حمایت مالی و معنوی از این ابزارهای کاربردی است. پروژه موتور جست‌وجوی بومی اولین بار در سال ۱۳۸۹ در ایران مطرح شد و در سال ۱۳۹۰ نیز اقداماتی برای راه‌اندازی آن صورت گرفت ولی به دلایلی نامعلوم پس از پایان دولت دهم این طرح نیمه تمام رها شد. با شروع به کار دولت یازدهم پروژه موتورهای جست‌وجوی ایرانی با عنوان «جویشگر بومی» با معرفی سه موتور جست‌وجوی یوز، «گُرگُر» و پارسی‌جو مجدداً آغاز به کار کرد. دولت وقت برای تکمیل و راه‌اندازی این پروژه ۱۷۰ میلیارد تومان اختصاص داد. پیگیری این پروژه در دولت دوازدهم نیز ادامه پیدا کرد و پس از تمام شدن فاز نخست راه‌اندازی طرح موتورهای جست‌وجو از پژوهشگاه ارتباطات به سازمان فناوری اطلاعات سپرده شد و در حال حاضر نیز این ابزارهای کاربردی و پایه شبکه ملی اطلاعات وضعیت نامشخصی دارند.
شواهد حاکی از آن است که پس از گذشت چند سال از آغاز پروژه موتور جست‌وجوی ایرانی و اختصاص میلیاردها تومان برای توسعه زیرساخت‌ها و افزایش رتبه این برنامه‌ها در سیستم ارزیاب جهانی وب هیچ کدام از آن‌ها به موفقیت چندانی دست پیدا نکرده و سرنوشتشان در ابهام قرار دارد.
طبق پیگیری‌های انجام شده توسط خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا مسئولان سازمان فناوری اطلاعات و پژوهشگاه ارتباطات در خصوص شرایط کنونی موتورهای جست‌وجوی ایرانی پاسخ مشخصی را ارائه ندادند و حتی درخواست ارتباط با مدیران این برنامه‌های داخلی را رد می‌کنند. جست‌وجوی آدرس تارنمای هرکدام از موتورهای جست‌وجوی داخلی در گوگل نتیجه متفاوتی را نشان می‌دهد. در حال حاضر پس از جست‌وجوی آدرس yooz.ir خطای ۵۰۲ به نمایش در می‌آید و این یعنی موتور جست‌وجوی یوز عملاً از کار افتاده است. در خصوص موتور جست‌وجوی «گُرگُر» نیز گوگل هیچ گونه نتیجه‌ای را ارائه نمی‌دهد و کاربران حتی قادر به یافت صفحه اصلی آن نیستند. از بین سه موتور جست‌وجوی معرفی شده از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تنها پارسی‌جو همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. شواهد حاکی از آن است که پس از گذشت چند سال از آغاز پروژه موتور جست‌وجوی ایرانی و اختصاص میلیاردها تومان برای توسعه زیرساخت‌ها و افزایش رتبه این برنامه‌ها در سیستم ارزیاب جهانی وب هیچ کدام از آن‌ها به موفقیت چندانی دست پیدا نکرده و سرنوشتشان در ابهام قرار دارد.
بعد از راه‌اندازی پروژه موتورهای جست‌وجوی ایرانی بسیاری از کارشناسان صنعت فناوری اطلاعات نسبت به عدم موفقیت این برنامه در داخل کشور و ناتوانی آن برای رقابت با مرورگرهایی همچون گوگل بارها هشدار داده بودند. طبق آخرین پژوهش صورت گرفته از سوی کارشناسان پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت استفاده از موتورهای جست‌وجوی ایرانی به گوگل در حدود یک به ۱۰۰ و جایگاه آن‌ها در الکسا(تحلیل‌گر ترافیک وب) ۲۸ هزار است.
در همین رابطه با محمد کشوری کارشناس فناوری اطلاعات و فضای مجازی گفت‌وگو کردیم که در ادامه مشروح آن را مشاهده می‌کنید:
آنا: علت عدم موفقیت موتورهای جست‌وجوی ایرانی در جلب نظر کاربران چیست؟ وضعیت این ابزارهای داخلی در شبکه ملی اطلاعات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
کشوری: توسعه و راه‌اندازی موتور جست‌وجو به عوامل مختلفی بستگی دارد. موتور جست‌وجو علی رغم اینکه ظاهر ساده‌ای دارد از فناوری پیچیده‌ای برخوردار است. از همین رو ممکن است یک شرکت دانشجویی ممکن است بتواند نسخه اولیه از موتور جست‌وجو را ارائه دهد ولی قطعاً این محصول متناسب با نیازهای کشور نیست و نمی‌توان از آن با عنوان موتور جست‌وجوی ملی یاد کرد. در تمام دنیا نیز شرکت‌هایی که در زمینه موتورهای جست‌وجو فعالیت می‌کنند مجموعه‌هایی باتجربه و توان مالی بسیار بالا هستند. هم اکنون برخی از موتورهای جست‌وجویی که در داخل کشور فعال هستند از نتایج گوگل استفاده می‌کنند و این شیوه با هدف اعلام شده برای این برنامه‌ها که استقلال از ابزارهای جهانی است همخوانی ندارد.
بخشی از چالش‌ها و مفاسدی که در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد مربوط به ذات خود این اپلیکیشن‌ها است و ارتباط زیادی با داخلی یا خارجی بودن نرم‌افزارهای مورد استفاده مردم ندارد.
از طرف دیگر سرورهای گوگل نیز به صورت لحظه‌ای فعالیت موتورهای جست‌وجو در سراسر جهان را رصد می‌کنند و اگر برنامه‌ای از اطلاعات گوگل به طور غیرمجاز استفاده کند این شرکت فوراً ارائه خدمات به آن موتور جست‌وجو را قطع می‌کند. از همین رو معمولاً کشورهایی که قصد معرفی برنامه‌ای به عنوان موتور جست‌وجوی ملی را دارند یک پلتفرم را رونمایی و از آن در شبکه جهانی حمایت می‌کنند. مشابه این اتفاق در کشور روسیه رخ داده است. در حال حاضر چنین پلتفرمی در ایران وجود ندارد.
آنا: به نظر شما چرا مدیران شبکه ارتباطی و فناوری اطلاعات کشور ضمن اطلاع از وضعیت موتورهای جست‌وجوی ایرانی و پیش‌بینی عدم موفقیت آن‌ها اقدام به راه‌اندازی این پروژه با بودجه‌ای کلان کردند؟
کشوری: در برهه‌های مختلف شرایطی در کشور ایجاد می‌شود که مردم مطالبه راه‌اندازی موتور جست‌وجو را از دولت دارند و در این وضعیت نیز دولت‌مردان به دنبال این می‌گردند که در مجموعه‌های موجود کدام شرکت آمادگی بیشتری برای راه‌اندازی موتور جست‌وجو دارد؟ در نهایت مجموعه‌ای انتخاب و فعالیت آغاز می‌شود و طبعاً کیفیت محصول این شرکت با نمونه‌های موتور جست‌وجو شده از سوی کشورهای پیشرفته تفاوت زیادی دارد. البته قطعاً ارزیابی‌های اولیه‌ای صورت می‌گیرد و شاید شرکت منتخب نسبت به نسخه‌های جهانی نمره پایینی بیاورد ولی در نهایت به دلیل فضای مطالبه در کشور سرمایه‌گذاری در آن حوزه انجام می‌شود و احتمالاً از لحاظ رسانه‌ای نیز در مورد ویژگی‌های آن برنامه اغراق می‌شود اما سرانجام نتیجه مطلوب به‌دست نمی‌آید.
آنا: در چند سال گذشته زیرساخت‌های صنعت فناوری اطلاعات تا حد زیادی توسعه یافته و اکنون فعالان این صنعت به ابزارهای بیشتری نسبت به گذشته دسترسی دارند. چرا چنین توسعه‌ای در بخش نرم‌افزاری رخ نمی‌دهد؟
کشوری: مسیر توسعه لایه‌های مختلف شبکه ملی اطلاعات باهم تفاوت دارد و نمی‌توان میزان توسعه آن‌ها را با معیارهایی یکسان بررسی کرد. شرکت‌های ایرانی در حوزه‌ای مثل تاکسی‌های اینترنتی موفقیت بزرگی به‌دست آورده‌اند و سرویس‌های مطلوبی را به مردم ارائه می‌دهند ولی نباید شاخص‌های موفقیت برنامه‌های این بخش را با حوزه دیگری نظیر شبکه‌های اجتماعی و موتورهای جست‌وجو مقایسه کنیم. هر کدام از لایه‌های شبکه ملی اطلاعات سرمایه‌گذاری و رفتار ترافیکی متفاوتی را نیاز دارند. پس به همان اندازه که در بخش‌هایی عدم توسعه و عقب‌ماندگی وجود دارد در برخی از قسمت‌ها نیز دستاوردهای ارزشمندی به‌دست آمده است.
در موضوع موتور جست‌وجو بخشی مرتبط با مسائل فرهنگی، بخشی دیگر مربوط به مسائل فنی و قسمت‌هایی نیز به میزان سرمایه‌گذاری بستگی دارد.
آنا: ارزیابی شما از وضعیت شبکه ملی اطلاعات تا این لحظه چیست؟ پیش‌بینی می‌کنید در دولت جدید چه اتفاقاتی برای این پروژه ملی رخ دهد؟
کشوری: همانطوری که عیسی زارع پور وزیر جدید ارتباطات و فناوری اطلاعات گفته است اولویت این وزارتخانه در دولت جدید تکمیل شبکه ملی اطلاعات است. از همین رو قطعاً تمرکز ویژه‌ای به خدمات پایه می‌شود. در دولت دوازدهم بیشتر تمرکز دولت بر توسعه زیرساخت‌ها بود ولی در این دولت بیشتر به مواردی مانند موتور جست‌وجو توجه می‌شود. عوامل شکست و موفقیت لایه‌های مختلف متفاوت است. اگر این عوامل به دقت شناسایی شده و انتظارات معقولی از شبکه ملی اطلاعات داشته باشیم می‌توان به هدف نهایی که همان رفع رهاشدگی در فضای مجازی است دست یافت.
بیشتر بخوانید:
معرفی محصول؛ بزرگ‌ترین چالش بازی‌سازان/ سهم اندک بازار گیم ایران در اختیار محصولات ایرانی
رفع مشکل کمبود محیط‌بانان با اینترنت اشیاء/ فناوری ایرانی مسئول حفاظت از پارک ملی گستان می‌شود
بخشی از چالش‌ها و مفاسدی که در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد مربوط به ذات خود این اپلیکیشن‌ها است و ارتباط زیادی با داخلی یا خارجی بودن نرم‌افزارهای مورد استفاده مردم ندارد. اینطور نیست که تصور کنیم اگر همه مردم از نرم‌افزارهای داخلی استفاده کنند دیگر مشکلات امنیتی و فرهنگی وجود نخواهد داشت. با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات تمامی مشکلات موجود در فضای مجازی حل نخواهد شد ولی قطعاً می‌توان شرایط فعالیت را بهتر و بیشتر از پلتفرم‌های خارجی مدیریت کرد. امروزه مشکلات فرهنگی و اخلاقی بسیار زیادی در فضای مجازی روبه‌رو هستیم با برنامه‌ای کوتاه مدت و نیمه‌کاره قابل حل نیست. اگر می‌خواهیم شبکه‌های اجتماعی داخلی رشد کنند باید الزاماتی را برای آن‌ها در نظر گرفته و توجه ویژه‌ای به این پروژه شود.
انتهای پیام/۴۱۴۴/پ
انتهای پیام/