چگونه می‌توان از خام‌فروشی دوران زنگنه عبور کرد؟
به گزارش خبرنگار حوزه نفت و انرژی گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، وزارت نفت و بیژن زنگنه دیگر به پایان خط رسیدند. زنگنه در هشت سال دولت اصلاحات و هشت سال دولت حسن روحانی سیاست نفتی کشور را تعیین و سهم بسیاری را در ریل‌گذاری نفت و گاز کشور ایفا کرد. کارشناسان رویکرد اصلی زنگنه در دوران وزارت نفتی وی را تکیه بر خام‌فروشی نفت و گاز می‌دانند. مخالفت چندباره زنگنه با پالایشگاه‌سازی را می‌توان ثمره همین رویکرد دانست.
بررسی میزان اشتغال‌زایی در پروژه‌های پالایشی و پتروشیمیایی اجراشده در کشورهای دیگر و همچنین پروژه‌هایی مثل احداث پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس نشان می‌دهد طی دوره ساخت این پروژه‌ها، به ازای هر ۲۵۰ هزار بشکه ظرفیت پالایشی در روز ۱۵ هزار نفر اشتغال‌زایی مستقیم و ۲۴ هزار نفر اشتغال‌زایی غیرمستقیم ایجاد می‌شود. این رقم برای دوره بهره‌برداری، به ازای هر ۲۵۰ هزار بشکه، حدود ۶ هزار نفر اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم است.
وزارت نفت دولت نهم و دهم منجی این روزهای زنگنه و کشور هستند. پروژه ستاره خلیج‌فارس که با همت قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا احداث شده است، توانسته بخشی از درآمدهای ارزی کشور را تأمین کند. همچنین در موضوع افزایش ظرفیت و بهبود کیفیت پالایشگاه‌های موجود که در دولت دهم در برنامه وزارت نفت قرار گرفت، موجب شد که امروز زنگنه با خیال آسوده و بدون دغدغه در دوران سخت تحریم بتواند بنزین موردنیاز کشور را تأمین کند و حتی یک ریال هم بابت واردات بنزین نپردازد.
در راستای موضوع خام‌فروشی با عماد رفیعی، کارشناس حوزه پتروپالایشگاه‌ها به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانیم.
آنا: با توجه به تکیه دولت قبل بر خام‌فروشی برای عبور از آن دولت سیزدهم چه‌کاری باید انجام دهد و لوازم عبور از این خام‌فروشی چیست؟
رفیعی: از موقعی که سیاست‌های اصل ۴۴ اجرا شده است، داخل سیاست‌های کلی اصل ۴۴ بعد از اعمال خصوصی‌سازی، صنایع سه دسته شدند: در سه دسته الف، ب و ج که موارد الف باید به‌طور کامل خصوصی‌سازی شود و دولت حق ندارد سهامی در آن‌ها داشته باشد. دسته ب که دولت حداکثر ۲۰ درصد می‌تواند در آن‌ها سهم داشته و حداقل ۸۰ درصد سهام آن‌ها باید به بخش خصوصی واگذار شود. دسته سوم هم آن‌هایی هستند که به دلایل راهبردی، امنیتی یا هر دلیل دیگری دولت به‌هیچ‌عنوان اجازه واگذاری آن‌ها را ندارد.
صنعت پالایشگاه‌سازی یا احداث پالایشگاه در دسته دوم قرار گرفته است. یعنی دولت اجازه این را ندارد که بیش از ۲۰ درصد در آن‌ها سهام داشته باشد. زنگنه در هشت سال دومی که وزیر بود، همواره عقیده داشت که طبق قانون اجازه ورود به پالایشگاه‌سازی را ندارم. وقتی قانون می‌گوید که دولت اولاً سرمایه‌گذاری و ثانیاً شرکت‌داری و بنگاهداری نکند، حالا باید فکری به حال تأمین مالی این پروژه‌های پالایشگاهی کرد که اکثراً بالای ۳ میلیارد دلار هزینه سرمایه‌داری آن‌هاست. باید وزیری جهادی حضور داشته باشد و بااینکه وظیفه‌ای درزمینه ندارد به پتروپالایشگاه‌ها درزمینه تأمین مالی کمک کند.
آنا: با چه ابزارهایی می‌توانیم از خام‌فروشی عبور کنیم؟
رفیعی: ما یا باید صنایع پالایش نفت را در قوانین اصل ۴۴ خصوصی‌سازی جزء صنایعی که دولت و حاکمیت اجازه دارد به‌صورت ۱۰۰ درصد سرمایه‌گذاری و مدیریت کند قرار دهیم یا همان‌طور که شما مشاهده کردید در دولت‌های نهم و دهم هم برای مثال در قانون پنجم توسعه، پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و پالایشگاه پارس پتروفیلد میعانات‌سازی استان فارس استثنا شدند. در قانون جدیدی که در سال ۹۸ تحت عنوان قانون حمایت از توسعه صنایع پایین‌دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی، روش و امتیاز جدیدی به نام تنفس خوراک برای این‌ها در نظر گرفته‌شده است.
این روش درواقع فقط روشی برای تأمین مالی است و امتیازی است که به مبحث تأمین مالی کمک می‌کند و بنابراین شاید کمک زیادی به بحث‌های فنی و مهندسی، لایسنس و فناوری در پالایشگاه‌ها نکند. انتظار ما هم این است که وزیر نفت جدید، وزارت نفت و همین‌طور خود شرکت‌های پتروپالایشگاهی برگزیده به سمت روش‌های تأمین مالی جدیدی که در دنیا وجود دارد، مثل روش‌های تأمین مالی بورسی و مردمی کار کنند و از این فرصت استفاده کنند.
بیشتر بخوانید:
گزارش «موانع تولید در نفت و گاز» منتشر شد
آنا: این پروسه عبور از وضعیت فعلی خام‌فروشی و رسیدن به معیارهای روز دنیا چند سال طول خواهد کشید؟
رفیعی: زمان احداث هر پتروپالایشگاه بستگی زیادی به ظرفیت و نوع خوراک نفت خام و تکنولوژی که در آن استفاده‌شده، دارد. منتهی به‌صورت میانگین هر پتروپالایشگاه ۱۵۰ هزار بشکه‌ای میعانات گازی در دنیا چهارساله و نفت خام ۶ سال در دنیا ساخته می‌شود. البته چینی‌ها و کره‌ای‌ها مقداری سریع‌تر و حدود سه تا پنج‌ساله می‌سازند.
آنا: یعنی تا سال ۱۴۰۸ می‌توانیم تا حدود زیادی از خام‌فروشی عبور کنیم؟
رفیعی: اگر در این بازه ۱۴۰۸ حداقل حدود یک‌میلیون بشکه افزایش ظرفیت پالایشی را مورد هدف قرار دهیم، درصورتی‌که خواست دولت و حاکمیت باشد به نظرم دست‌یافتنی است. تجربه این دو سال و تحریم اخیر نشان داده که ما تقریباً درصورتی‌که بتوانیم یک‌میلیون نفت خام در روز صادر کنیم و البته ارز آن هم برگردد، نیاز ارزی کشور برطرف می‌شود و با تلاطمات جهش نرخ ارز و تورم‌های ناشی از آن هم مواجه نخواهیم بود. به همین دلیل از طرفی ما تقریباً چیزی حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام را همواره توانسته‌ایم با دور زدن تحریم‌ها، خود نفت خام را صادر کنیم. اگر یک‌میلیون بشکه ظرفیت پتروپالایشی هم اضافه کنیم، آن را هم به‌صورت فرآورده صادر خواهیم کرد و می‌توانم بگویم که دیگر خیالمان راحت خواهد بود.
آنا: الان روند اجرایی ساخت پتروپالایشگاه‌ها ذیل آن قانون حمایت به کجا رسیده است؟
رفیعی: قانون حمایت از توسعه صنایع پایین‌دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی موسوم به قانون تنفس خوراک پتروپالایشگاه‌ها در سال ۹۸ مصوب شد و در دی‌ماه ۹۸ هم آیین‌نامه اجرایی‌اش توسط هیئت‌وزیران به تصویب رسید و وزارت نفت فراخوان جذب سرمایه‌گذاری در این زمینه را اعلام کرد و ذیل آن ۲۰ شرکت توسط وزارت نفت برگزیده شدند که از آن‌ها ۱۲ شرکت مربوط به پروژه‌های ارتقای کیفی و کمّی پالایشگاه‌های موجود بود و هشت طرح هم مربوط به احداث پالایشگاه‌های جدیدالتأسیس بود که آن‌ها کار خودشان را آغاز کردند و وزارت نفت موافقت اصولی خوراک آن‌ها و احداث آن طرح را به آن‌ها داده و تقریباً یک سال مجوز تنفس خوراک توسط هیئت تمنای صندوق توسعه ملی بودند که خدا را شکر در خرداد ۱۴۰۰ این اتفاق هم افتاد و این طرح‌ها دیگر الان باید هر چه سریع‌تر کار احداث پتروپالایشگاه را شروع کنند.
طبق این قانون گفته‌شده که شرکت‌های برگزیده موظف هستند و باید حداکثر ظرف مدت دو سال از دریافت مجوز تنفس خوراک ۳۰ درصد از سهام شرکت را از طریق بهابازار یا بانک‌ها پذیره‌نویسی عمومی کنند. این شرط سرمایه‌گذاری مردمی باید ذیل این قانون رعایت شود و ازآنجایی‌که این شرکت‌هایی که جدیدالاحداث هستند به دلیل اینکه نمی‌توانند از تابلوهای اصلی بورس استفاده کنند، ضرورت دارد برای پذیره‌نویسی خودشان از بازارهای سوم یا پایه فرابورس استفاده کنند و به نظر می‌رسد با توجه به پتانسیل بسیار خوبی که بازار سرمایه دارد و متأسفانه مشکلاتی که به دلیل عدم عرضه شرکت‌ها در بورس و فرابورس طی دو سال اخیر ایجاد شد، به نظر می‌رسد ضرورت دارد مسئولان راجع به این قضیه برنامه‌ریزی کنند و همین پذیره‌نویسی طرح‌های پتروپالایشگاه می‌تواند مشکلات بورس را کم کند.
مشکلاتی که طی یک سال اخیر برای بورس پدید آمد به دلیل این بود که تقاضای خرید سهام شرکت‌ها توسط مردم خیلی بالا رفته و سرعت گرفته بود ولی عرضه سهام شرکت‌ها چه از نوع پذیره‌نویسی عمومی و چه از نوع عرضه اولیه کم بود و این باعث حبابی شدن بورس شد و از یک جایی به بعد هم ترکیدن این حباب موجب ضرر و زیان زیادی به مردم عزیز کشورمان شد. برای جلوگیری از پیش آمدن دوباره چنین مشکلاتی ضرورت دارد ما تا جایی که می‌توانیم به رونق تولید اقدام و پروژه‌هایی مانند این پروژه‌های پتروپالایشگاهی را در بورس عرضه کنیم، ما باید عرصه سهام شرکت‌ها در بورس را افزایش دهیم.
از همین رو ضرورت دارد که وزارت نفت، شرکت‌های برگزیده پتروپالایشگاهی و همین‌طور وزارت اقتصاد و سازمان بورس با همدیگر تعامل و هماهنگی داشته باشند تا بتوانیم طی دو سال اخیر یعنی از خردادماهی که مجوز تنفس خوراک به این هشت شرکت داده‌شده، ظرف مدت دو سال که وقت دارند، پذیره‌نویسی ۳۰ درصد از سهام آن‌ها در فرابورس اتفاق بیفتد.
انتهای پیام/پ
انتهای پیام/