انرژی‌های پاک راه حل مشکل کمبود برق کشور است

بهنام ملکی، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار حوزه نفت و انرژی  گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، به ضرورت و اهمیت استفاده از انرژی‌های خورشیدی و بهینه‌سازی مصرف برق را راه‌حل‌های معضل برق دانسته و همچنین جایگزینی انرژی‌های پاک را از ملزومات کشور بیان کرده است. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانیم.

باید به سمت انرژی‌های پاک برویم

آنا: به نظر شما برای جبران کمبود برق و حل مشکلات این صنعت استفاده از انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر چقدر موثر است؟

ملکی: انرژی‌های پاک، انرژی‌های نو نظیر انرژی بادی یا خورشیدی، ضرورتی است که کشورها باید به سمت آنها بروند، خصوصاً کشورهایی مثل ایران که قدرت تولید این حوزه را دارند، یعنی از انرژی فراوان خورشید برخوردارند. بسیاری از کشورهای صنعتی دنیا مانند آلمان عمده برق‌شان را از طریق خورشید و باد و ... تأمین می‌کنند در حالی که سازوکارهای ما به گونه مناسبی نیست و با توجه به قیمت حامل‌های انرژی استفاده از انرژی‌های پاک صرفه اقتصادی دارد.

استفاده از انرژی‌های پاک یکی از تعهداتی بود که وزارت نیرو می‌بایست در برنامه توسعه ششم به آن عمل می‌کرد که به بهانه نبود بودجه و دیگر بهانه‌ها به آن عمل نشد. هزینه استفاده از انرژی‌های خورشیدی نسبت به احداث نیروگاه صرفه اقتصادی ندارد و به همین دلیل بخش خصوصی در این کار ورود نخواهد کرد. توسعه نیروگاه‌ها به دلیل اینکه به محیط زیست صدمه خواهد زد امکان پذیر نخواهد بود.

اینکه بدون توجه به محیط زیست بخواهیم در این حوزه سرمایه‌گذاری‌هایی داشته باشیم، خیلی آسیب‌زا خواهد و به طور مثال نیروگاه شهید رجایی آسیب‌های زیادی به محیط زیست و سلامت جامعه وارد کرده‌ است. سازوکارها باید به گونه‌ای باشد که جلوی این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها خصوصاً آنهایی که در نزدیکی مناطق مسکونی قرار دارند گرفته شود.

برای افزایش ظرفیت برق کشور باید در نیروگاه خورشیدی، نیروگاه‌های بادی و CHP، نیروگاه‌های کوچک گازی کار شود. صنایع ما بایستی مجهز به نیروگاه‌های کوچک گازی شوند و خودشان بتوانند برق تولید کنند تا در زمانی که کمبود برق در کشور داریم این صنایع تعطیل نشوند.

یکی از راهکارها، استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود است. یعنی نیروگاه‌های موجود را با یک بازسازی و بهینه‌سازی می‌توان آلایندگی آنها را پایین آورد و هم راندمان آنها بالا برود. نکته دیگر اینکه بخش قابل توجهی از انرژی برق در فرایند انتقال از بین می‌رود. برای جلوگیری از این کار بخش‌هایی که فرسودگی وجود دارد باید اصلاح شود.

در بخش‌های خانگی هم باید بهینه‌سازی انجام شود؛ استفاده از روشنایی خورشید نکته بسیار مهمی است که از آن غفلت شده است، برای مثال در کلان‌شهری مثل تهران قریب به اتفاق در خانه‌ها می‌بینید که پنجره‌ها را با دو سه لایه پرده پوشانده‌اند. به خاطر اینکه خانه‌ها نزدیک به هم هستند فرهنگ ما ایجاب می‌کند خانه‌ها را بپوشانیم اما من پیشنهاد می‌کنم از مشمع‌های یخی روی شیشه استفاده کنیم تا ضمن اینکه خانه پوشیده است از روشنایی خانه در روز استفاده کنیم.

ما الان شاهد این هستیم که در ساعات پیک مصرف در اکثر خانه‌ها لامپ روشن است در حالی که اگر این پیشنهاد من فرهنگ‌سازی و الزامی شود، همه ملزم شوند شیشه‌های منازلشان را با کاورهای پلاستیکی یخی که به شیشه می‌چسبد، کاملاً دید بیرون را می‌گیرد و اگر در منازل روبه‌رو کسی پشت پنجره باشد دیگر نمی‌تواند داخل منزل را ببیند و پرده‌ها را کنار بزنند. اگر این کار در کلان‌شهرهایی مانند تهران، اصفهان، مشهد و ... اجرایی شود ضمن این که هزینه خانوار به‌شدت کاهش می‌یابد، مشکل کمبود برق کشور حل خواهد شد.

بیت‌کوین و امثال اینها برای اقتصاد ملی ما ارزش افزوده‌ای ندارد تولید و باید در زمینه صادرات فعالیت‌های مولد و های‌تک و دانش‌پایه جای گزینه استخراج بیت کوین کار کنیم.

یکی دیگر از مشکلات برق کشور استخراج بی‌رویه بیت کوین است که باید جلوی آن گرفته شد. استخراج بیت کوین علاوه بر مشکلاتی که در صنعت برق کشور ایجاد می‌کند معضلات دیگری نیز دارد و نباید جامعه به سمت استخراج بیت‌کوین برود. این یک فاجعه است که بخشی از صنایع ما تعطیل می‌شوند به خاطر اینکه برق آنها را هم به استخراج بیت‌کوین اختصاص می‌دهند.

بیت‌کوین و امثال اینها برای اقتصاد ملی ما ارزش افزوده‌ای ندارد و اساساً اقتصاد ما نباید خودش را تسلیم این کار کند و به این سمت و سو برود. استخراج بیت کوین را باید با تولید و صادرات فعالیت‌های مولد و های‌تک و دانش‌پایه جایگزین کنیم.

آن چیزی که ما الان در استخراج بیت‌کوین شاهد هستیم، استفاده از تجهیزات و دستگاه‌هایی است که ظاهراً گفته می‌شود اینها فرسودگی‌هایی هم دارد، وارداتی است، این روند غلطی است. ما بیاییم بخشی از صنایع و تولیدمان را از پا دربیاوریم به خاطر اینکه برق به آنها نرسد و همین‌طور بیاییم جاهای مراکز خدمات ضروری‌مان را که گاه نیاز مبرمی به برق دارند، برق‌شان را بگیریم یا اتفاقات دیگری که بر اثر بی‌برقی پیش می‌آید و این شرایط را حتماً بایستی متحول کنیم.

یک موضوعی هم که من همیشه دغدغه‌ آن را داشتم این است که ما هر روز شاهد این هستیم که الان مأموران برق می‌آیند پشت درها زنگ می‌زنند که بیایند کنتور را بخوانند تا ببینند مصرف برق شما چقدر بوده و صورت‌حساب برق بنویسند. این کار جالبی نیست چرا که مأموران برق که عمدتاً جوان هستند و قاعدتاً انسان‌های درستکاری هستند اما خیلی از خانوارها خصوصاً در آپارتمان‌ها و برج‌ها فکر می‌کنند که اینها سارق و دزد هستند و در را باز نمی‌کنند و همکاری نمی‌کنند.

چقدر خوب است که ما هم مثل کشورهای مترقی بیاییم میانگین را صورت‌حساب بفرستیم، فقط یک بار در سال این را محاسبه کنیم. مثلاً بگوییم میانگین مصرف برق من یا شما در یک سال گذشته مشخص بوده. از ماه آینده هم همان میانگین را برای خانوار بفرستند و فرض کنید بعد از ۶ ماه یا یک سال بیایند یک بار کنترل کنند. اگر افراد مصرف‌شان کمتر بود که به آنها پاداش دهند و اگر بیشتر بود، یک مقداری هم جریمه مشمول‌شان شود که بالاخره افراد در مصرف صرفه‌جویی کنند.

این باعث می‌شود که هم جلوی تحقیر این مأموران گرفته شود، هم اینکه اصلاً بعضی جاها امنیت ندارد. طبقه پایین ما روز روشن آمده‌اند خانه‌شان را سرقت کرده‌اند، همه اموال و طلاهای‌شان را برده‌اند و الان چندتا قفل و زنجیر به در و دیوار زده‌اند. بالاخره ببینید چقدر سخت است و سرمایه اجتماعی پایین آمده و ما برای رفت و آمد دچار مشکل شده‌ایم. در حالی که پیشنهادی که من می‌دهم کلی باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود. هزینه آمدن و رفتن مأمور و در باز نکردن و... و بهره‌وری را هم می‌تواند افزایش دهد.

قیمت برق بسیار گران‌تر از قیمت واقعی آن است

آنا: استفاده از انرژی خورشیدی باعث افزایش قیمت برق می‌شود؟

ملکی: خیر؛ قیمت تمام‌شده در زمان حال بسیار بالاتر از قیمت واقعی آن است اجرای این طرح نه تنها باعث گرانی می‌شود حتی می‌تواند قیمت برق را کاهش دهد. در دولت برای افزایش عامل‌های انرژی همیشه یک ملاحظات سیاسی مطرح می‌شود و یک قسمتی هم به خاطر ناکارآمدی‌ها است. اگر یک رقابتی شکل بگیرد و جلوی انحصارات گرفته شود، قیمت تمام شده برق کاهش می‌یابد.

برخی افراد مسئولیت اجرای طرح استفاده از انرژی‌های خورشیدی را به عهده گرفتند که بیشتر به دنبال رانت آن بودند. سازوکارها باید به گونه‌ای باشد که افراد فقط برای رانت سراغ تولید نیایند. صدا و سیما و رسانه‌های جمعی هم الان باید نقش پررنگ‌تری داشته باشند و برنامه‌هایی مثل بابابرقی که گذشته پخش می‌شد تولید کنند.

بیشتر بخوانید:

جدول قطع برق امروز ۱۶ مرداد ۱۴۰۰ پایتخت منتشر شد

یکی از بحث‌ها هم راستگویی است. الان نقل قول‌ها خیلی متفاوت و متضاد است و درستی آمارهایی را که داده می‌شود، نمی‌توان تشخیص داد چون قانونی در کشور وجود ندارد که با دروغ مقابله شود. باید مالیات بر دروغگویی تصویب و اجرا شود با هیئت‌های منصفه مستقل. اگر همین کار می‌شد خیلی از مشکلات حل می‌شد. الان از وزیر نیرو گرفته تا منتقدان و مخالفانش هر کدام یک حرف‌هایی را مطرح می‌کنند که اینها اصلاً قابل جمع نیستند و کنار هم که قرار می‌دهید تضادهای زیادی وجود دارد.

در این شرایط منِ نوعی به‌عنوان یک کارشناس و اقتصاددان وقتی اطلاعات درست در دسترسم نباشد نمی‌توانم تحلیل درست ارائه دهم اما با توجه به برداشت‌هایی که داشتم این نکات را عرض کردم. امیدوارم با استفاده از نظرات کارشناسان خبره به راهکاری برای کشور دست پیدا کنیم.

انتهای پیام/پ