صید مروارید فرصت‌ها در جزر و مد روابط ایران و قطر/ تهران و دوحه؛ شرکای قدیمی یا رقبای منطقه‌ای؟
گروه جهان خبرگزاری آنا؛ قطر امروز با آنکه به‌لحاظ جغرافیایی همان کشور کوچک حاشیه خلیج‌فارس است، اما از زمان به قدرت رسیدن شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی به‌لحاظ حضور سیاسی و رسانه‌ای در عرصه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از سویی و تلاش فرهنگی و اجتماعی در راستای نمونه‌سازی هم‌زیستی میراث عربی و نوگرایی غربی از سوی دیگر نقش مهمی را در منطقه ایفا کرده است. این کشور در تلاش است تا مسیر تحول پیشرفت در عرصه‌های مختلف را به سرعت بپیماید. در عرصه سیاسی ایفای نقش میانجی‌گرانه این کشور در بحران‌های مهم منطقه‌ای از یمن گرفته تا سودان و حضور مؤثر در مذاکرات لبنان و تحولات فلسطین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
قطر دارای روابط دیرینه و نزدیکی با رهبری حماس و یکی از حامیان سیاسی و مالی آن است و همچنین از مدافعان عربی «آسیای عاری از سلاح‌های هسته‌ای» به شمار می‌رود که ایران نیز سال‌هاست این ایده را پیگیری می‌کند. دوحه در دیگر زمینه‌ها نیز به‌ویژه در عرصه‌های رسانه‌ای و زیرساخت‌های آموزشی و اجتماعی، گوی سبقت را از بسیاری از رقیبان ربوده است. شبکه تلویزیونی الجزیره قطر شهرت کشور-رسانه‌ای دارد و علاوه بر آن قطر در میان کشورهای منطقه به کشور همایش‌های جهانی معروف است. این کشور در سال ۲۰۱۰ میزبان نزدیک به یکصد همایش بین‌المللی در زمینه‌های مختلف بود و در سال جاری نیز قریب به همین میزان اجلاس بین‌المللی را پذیرا خواهد بود.
دولت قطر سرمایه‌گذاری وسیعی را در راستای توسعه و ارتقای مقوله مهم آموزش در سطوح مختلف این کشور آغاز کرده و مؤسسه تربیت و علوم و توسعه جامعه قطر تحت مدیریت شیخ مورا بنت ناصر المسند، همسر امیر قطر در دستیابی و توافقات و پیگیری امور با دانشگاه‌های مختلف در راستای توسعه و گسترش این عرصه موفق عمل کرده است. همسر امیر قطر گرچه مسئولیت‌های اجتماعی و فرهنگی دارد، اما پیش از هر چیز به پیشرفت در زمینه‌های امور آموزشی و دانشگاهی می‌اندیشد و بر رویکرد دانش‌محور تأکید می‌کند. از همین روست که مؤسسه و شهرک دانشگاهی زیر نظر وی در زمینه اقتصاد نیز بر رویکرد اقتصاد دانش‌محور تأکید دارد و در این راستا اقدام به تأسیس پارک علم و فناوری در شهرک دانشگاهی دوحه اقدام کرده است.
در زمینه ورزش، قطری‌ها که میزبان جام جهانی ۲۰۲۲ خواهند بود، توانستند پانزدهمین دوره رقابت‌های جام ملت‌های آسیا را نیز در آغاز ۲۰۱۱ پس از ۲۰۰۶ به خوبی برگزار کنند؛ رقابت‌هایی که قدمتی دیرینه دارد و آسیایی‌ها توجه ویژه‌ای به آن خواهند داشت. تا چند سال قبل کمتر کسی نامی از قطر می‌آورد و فقط عده‌ای می‌دانستند درباره کشوری عربی در خلیج‌فارس صحبت می‌شود اما امروز وضع فرق کرده است.
جغرافیای سیاسی
قطر مرکز صید مروارید سابق و زمانی یکی از فقیرترین کشورهای حوزه خلیج‌فارس بود که با استخراج از میدان‌های عظیم گازی و نفتی پس از دهه ۱۹۴۰ هم‌اکنون به یکی از غنی‌ترین کشورهای منطقه بدل شده است. این کشور ۱۵۰ سال است که تحت سلطه خانواده الثانی و در کنار همسایگان و بازیگران منطقه‌ای قدرتمندی قرار دارد؛ طبعاً به این لحاظ احساسی از تهدید منطقه‌ای دارد، اما درحالی‌که عربستان تمامیت ارضی و حاکمیت این کشور را تهدید کرده، ایران هیچ‌گاه تهدیدی برای این کشور نبوده است.
وسعت قطر کم و تنها بیش از ۱۱ هزار کیلومتر مربع است که در مقابل وسعت همسایه‌ای مانند عربستان با ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار کیلومتر مربع بسیار اندک است و از این رو بخشی از رفتارهای قطر تحت تأثیر تهدیدات امنیتی این کشور نسبت به این کشور شکل می‌گیرد. این عامل در کنار عوامل بین‌المللی باعث شده است قطر در عرصه داخلی و سیاست خارجی به سوی نقش‌آفرینی‌هایی گام بردارد که از منظر تحلیلی واجد اهمیت بالایی است.
قطر به دنبال تبدیل شدن به یک برند است. شبکه الجزیره یک برند رسانه‌ای عربی است و صنایع گاز قطر یک برند گازی بین‌المللی به شمار می‌رود. این نهادهای شناسایی شده بین‌المللی، حاکمیت و تمامیت ارضی قطر را گسترش می‌دهند و به این کشور اجازه می‌دهند تا نقشی فراتر از کشوری در حاشیه خلیج‌فارس ایفا کند و به تدریج به مرکز دیپلماسی فعال منطقه تبدیل شود.
بیشتر بخوانید:
مسکو کلید فتح بازارهای اروپا/ فرصت عظیم سرمایه‌گذاری در سرزمین تزارها چه آورده‌ای برای ایران دارد؟
فعال‌سازی کریدور شمال-جنوب کلید طلایی دولت سیزدهم برای ورود به قفقاز و آسیای میانه
این کشور جزیره‌مانند حلقه اتصال میان شمال و جنوب خلیج‌فارس است و به‌دلیل موقعیت مناسب خود اتصال‌دهنده سواحل شرقی و غربی جنوب خلیج‌فارس به شمار می‌رود. این کشور از سه جهت به آب‌های خلیج‌فارس محدود شده و از غرب با بحرین، از شمال با جمهوری اسلامی ایران، از شرق با امارات و از جنوب با عربستان همسایه است. طول مرز خشکی این کشور با عربستان حدود ۶۰ کیلومتر می‌باشد و سواحل قطر با ایران حدود ۷۴۸ کیلومتر مرز مشترک وجود دارد. ایران در شمال قطر واقع شده و نزدیک به ۲۵۰ کیلومتر مرز آبی (دریایی) با این کشور دارد. از شمالی‌ترین نقطه خاک قطر شهر الرویس تا ساحل بندر دیر در استان بوشهر ۱۸۵ کیلومتر فاصله است.
قطر حکومت سلطنت مشروطه دارد، اما در واقع حاکم (امیر) دارای قدرت اجرایی برای تصویب یا رد قانون دارد. امیر، نخست‌وزیر خود (که معمولاً یکی از اعضای خانواده است) و اعضای نهادهای قانون‌گذاری را منصوب می‌کند. درنهایت وی در مورد قوانینی که تهیه می‌شود، حرف آخر را می‌زند. در این کشور برای انتخاب امیر یا نخست‌وزیر انتخابات برگزار نمی‌کنند، اما در عوض مردم برای رأی دادن به اعضای شورای مرکزی شهرداری به پای صندوق‌های رأی می‌روند. این شورای ۲۹ نفره می‌تواند به مقام‌ها در امور محلی مشاوره بدهد، اما قدرت قانونی ندارد.
وضعیت اجتماعی، فرهنگی و آموزشی
در الگوی توسعه متمایز مورد تعقیب قطر، فعالیت‌ها و اقدامات دولت در عرصه‌های اجتماعی، مکمل تلاش‌های اقتصادی این کشور محسوب می‌شود. دولت قطر سعی کرده فضای آزاد و بازی را نسبت به توسعه اقتصادی در راستای تسهیل جذب سرمایه‌های خارجی ایجاد کند و حتی در شرایطی مانند بعد از ۱۱ سپتامبر از اصلاحات مورد تأیید آمریکا استقبال کرده و دو جایزه بین‌المللی نیز در زمینه اصلاحات و دموکراتیزه کردن در منطقه خلیج‌فارس به این کشور تعلق گرفت.
نظام حاکمیتی پادشاهی در امیرنشین قطر موجب شده تا همه امور اجتماعی، همه سازمان‌ها و نهادهای فعال در زمینه امور زنان و کودکان به‌طور مستقیم تحت مدیریت، نظارت و حمایت دولت قطر داشته باشند.
نهادها و سازمان‌های فعال در زمینه امور زنان و کودکان بسیار نوپا هستند و بعد از به قدرت رسیدن شیخ حمد بن خلیفه امیر سابق قطر به‌طور کلی امور مربوط به آموزش و خانواده در این کشور تحت اشراف وی قرار گرفت. شرایط جامعه قطر میان دو وضعیت سنتی و مدرن در تلاطم است و وضعیت فرهنگ و تربیت و آموزش در روند گذار از سنت به مدرنیته قرار دارد.
در حوزه آموزشی کمیته‌ای برای فعالیت‌های مختلف آموزشی در کشور قطر در وزارتخانه‌ها، دانشگاه‌ها و بخش‌های اقتصادی و اجتماعی تشکیل شد و اساسنامه سیاست آموزشی به‌وسیله شورای وزیران این کشور در سال ۱۹۸۲ تصویب شد. بر مبنای این اساسنامه، اسلام دین رسمی دولت و منبع قانون‌گذاری آن به‌شمار می‌رود و به اعتبار اینکه نظام حکومت مشورتی است و همه آزادی‌ها و حقوق اساسی هر فرد باید رعایت شود، دموکراسی در دستور کار این کشور قرار دارد.
قطر عضوی از سازمان ملل متحد است و به ارتباط با جهان خارج می‌اندیشد و به رابطه با کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اهمیت زیادی قائل است.
مدارس قطر در نگاه کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ ۱) دولتی، ۲) غیردولتی
مدارس دولتی به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ الف) دولتی، ب) مدارس مستقل
مدارس غیردولتی نیز به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ الف) مدارس خصوصی عربی، ب) مدارس ملیت‌های مقیم، ج) مدارس خارجی
مدارس مستقل: تا چند سال پیش فقط مدارس دولتی در قطر وجود داشت اما با تشکیل شورای عالی آموزش و پرورش، مدارس جدیدی به‌عنوان مدارس مستقل نیز شکل گرفت که علاوه بر برخورداری از ویژگی‌های دولتی، دارای ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فرد خود هستند.
مدارس دولتی: در این مدارس آموزش تا پایان دوره متوسطه رایگان است. کادر آموزشی و اداری در استخدام دولت هستند. معلمان مورد نیاز پس از اینکه در روزنامه‌ها برای پذیرش آنها اطلاعیه داده می‌شود، به‌وسیله آزمون و مصاحبه و طی دیگر مراحل لازم به استخدام آموزش و پرورش درمی‌آیند. به‌طور کلی می‌توان گفت که برنامه این مدارس مانند مدارس دولتی موجود در ایران است. معمولاً قشر متوسط به پایین قطری‌ها در این مدارس مشغول به تحصیل هستند و از این مدارس با عنوان «المدارس الحکومیه» نام برده می‌شود.
مدارس غیردولتی سه بخش هستند؛ الف) مدارس خصوصی عربی، ب) مدارس ملیت‌های مقیم قطر، ج) مدارس خارجی
قطر دارای روابط دیرینه و نزدیکی با رهبری حماس و یکی از حامیان سیاسی و مالی آن است و همچنین از مدافعان عربی «آسیای عاری از سلاح‌های هسته‌ای» به شمار می‌رود که ایران نیز سال‌هاست این ایده را پیگیری می‌کند
مدارس خصوصی عربی: شیوه کار مدارس خصوصی عربی تا حدود زیادی شبیه مدارس غیرانتفاعی ایران است. مراحل صدور مجوز و نظارت بر فعالیت‌های مدارس و دیگر مدارس غیردولتی بر عهده واحدی در آموزش و پرورش قطر به نام «ریاست التعلیم الأهلی» می‌باشد. در این مدارس از دانش‌آموزان شهریه دریافت می‌شود. همه هزینه‌ها بر عهده مؤسسه است و از هیچ‌گونه حمایت مالی دولتی برخوردار نیستند و انتخاب معلمان و مدیران بر عهده مؤسسه یا همراه با تأیید و هماهنگی وزارت آموزش و پرورش است.
مدارس ملیت‌های مقیم قطر: نظر به اینکه بیش از دو سوم جمعیت قطر را خارجی‌های مقیم تشکیل می‌دهند، لذا کشورهایی که جمعیت بیشتری در این کشور دارند، نسبت به تشکیل مدرسه برای فرزندان خود اقدام کرده‌اند. از آن جمله می‌توان به مدارس ایرانی، پاکستانی، هندی، اردنی، مصری، فلسطینی، بنگلادشی، لبنانی، نپالی، فیلیپینی و ... اشاره کرد. به این مدارس در قطر، «مدارس الجالیات» یعنی مدارس مقیم‌ها گفته می‌شود. نظام آموزش و پرورش و انتخاب معلمان و مدیران در این مدارس تابع نظام و مقررات دولت‌های متبوع هر ملیت است.
مدارس خارجی: این مدارس را عمدتاً مؤسسات آموزشی خارجی (آمریکایی و انگلیسی) در کشور قطر تأسیس و از تمام ملت‌ها در این مدارس ثبت‌نام به عمل می‌آورند. شیوه آموزش بر اساس شیوه مؤسسات آموزشی بین‌المللی یا کشور مؤسس است. این مدارس بعضاً با مشارکت مؤسسات یا افراد حقوقی قطری شروع به فعالیت می‌کنند. تعداد زیادی از دانش‌آموزان قطری و کشورهایی که خود مدرسه ندارند و حتی برخی از دانش‌آموزان ایرانی مقیم قطر در این مدارس تحصیل می‌کنند. کادر آموزشی این مدارس از کشورهای آمریکا، انگلیس و از افراد تحصیلکرده خارجی مقیم قطر و ... انتخاب می‌شوند. تمام هزینه‌های این مدارس از دانش‌آموزان دریافت می‌شود. میزان شهریه این مدارس بعضاً بیش از ۳۶ هزار ریال قطری است.
دانشگاه قطر
دانشگاه قطر در سال ۱۹۷۳ تأسیس و کار خود را با پذیرش ۱۵۰ دانشجو مشتمل بر ۹۳ دختر و ۵۷ پسر به‌طور رسمی به‌عنوان یک محیط آکادمیک دولتی آغاز کرد. این دانشگاه هم‌اکنون دانشکده‌های زیر را دارد: دانشکده الهیات و حقوق، دانشکده ادبیات و علوم، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشکده فنی و مهندسی، دانشکده داروسازی.
طول دوران تحصیل در مقطع لیسانس در دو دانشکده مهندسی و داروسازی پنج الی ۶ سال طول می‌کشد و بقیه دانشکده‌ها همان چهار سال به اتمام می‌رسد.
در دانشگاه قطر جمعاً ۸ هزار دانشجو اعم از دختر و پسر و ۸۵ ملیت مشغول به تحصیل هستند که ۷۶ درصد را دختران به خود اختصاص داده‌اند و پسران نیز دارای سهم ۲۴ درصدی هستند. علت پایین بودن آمار حضور پسران در این دانشگاه مترتب بر دو امر اساسی است؛ ازجمله اینکه معمولاً پسران قطری برای ادامه تحصیل به خارج از کشور سفر می‌کنند و کشورهایی مانند آمریکا، انگلیس، کانادا، مصر و سوریه را برای ادامه تحصیل انتخاب می‌کنند و دوم اینکه ارتش قطر با پرداخت حقوق ماهیانه بالا آنها را به سمت خود کشانده که همه بعد از اتمام تحصیلات دوران دبیرستان به ارتش می‌پیوندند و دیگر تمایلی برای ادامه تحصیل از خود نشان نمی‌دهند.
وضعیت فرهنگی
حضور دیرینه ایرانیان، به‌کارگیری خدمه فیلیپینی، هندی، بنگلادشی و پاکستانی در امور منزل و تربیت فرزندان، اعزام جوانان قطری برای تحصیل در غرب، وجود شمار قابل توجهی از استادان آمریکایی و انگلیسی در دانشگاه‌ها، روابط فرهنگی و مذهبی با سعودی‌های وهابی انسجام فرهنگی جامعه قطر را تحت تأثیر قرار داده و نوعی تنوع فرهنگی از سویی و رقابت میان فرهنگ‌های مختلف را از سوی دیگر منجر شده است.
عوامل شکل‌دهنده فرهنگ قطری‌ها را می‌توان در موارد زیر بیان کرد: آداب و رسوم، میراث قطر، مهاجرت گروه‌های زیادی از ایرانیان، هجوم نیروی کار مهاجر از هندوستان و در دهه‌های اخیر از جنوب شرقی آسیا، پیدایش نفت و ثروت عظیم گاز، گرایش‌های سلفی، سکولار، پان عربیسم و اعتدال‌گرایانه، نمایندگی‌ها و رایزنی‌های فرهنگی غربی و تأثیر آنها بر فرهنگ قطری‌ها، دستگاه‌های تبلیغاتی رسانه‌ای گروهی، وسایل ارتباط جمعی ازجمله وجود ماهواره‌های غربی، آسیایی و ...
قطر با اعتقاد به اینکه نخستین معیار، آموزش است، سخت تلاش می‌کند تا سیستم آموزشی خود را مطابق با بهترین سیستم‌های جهان توسعه دهد و در برخی از موارد از آنها پیشی بگیرد
قطری‌ها مردمانی مهمان‌نواز، متدین، پرکار و دوراندیش هستند. به‌ندرت دروغ می‌گویند و به عمران و آبادی کشور خود علاقه دارند. در کمال سادگی و بی‌آلایشی و در نهایت اطمینان معامله می‌کنند و تنها ضمانتی که در معاملات دو طرفه وجود دارد، تعهد اخلاقی است. مردم قطر کم و بیش دارای روحیه، اخلاق و عادت‌های یکسانی می‌باشند و در مهمانداری، آداب سفر، عیدها و جشن‌ها و ... با هم یکسان و همانند هستند. مردم شبه‌جزیره قطر برای عیدهای قربان و قطر اهمیت بسیار زیادی قائلند. در روز عید قربان گوسفند قربانی می‌کنند و نماز عید را به جا می‌آورند. در روز عید فطر پس از ادای نماز به گورستان می‌روند و برای گذشتگان خود فاتحه می‌فرستند. در این روز به خانه‌های یکدیگر می‌روند و عید را تبریک می‌گویند. در این روز لباس نو می‌پوشند و با سوزاندن عود، عطر و گلاب، لباس‌های خود را خوشبو می‌کنند.
زیرساخت‌ها
قطر با وجود تحریم‌های عربستان و متحدانش در چارچوب محاصره شدید موسوم به بحران خلیج‌فارس، توانست در حوزه‌های داخلی و زیرساختی پیشرفت‌های زیادی داشته باشد که در ذیل برخی از آنها بیان می‌شوند.
الف) حمل‌ونقل
حمل‌ونقل این کشور در دو حوزه داخلی و خارجی قابل تعریف است. در حوزه داخلی از مترو، تاکسی، اتوبوس و ترم استفاده می‌کنند و در حوزه حمل‌ونقل خارجی، خطوط هوایی قطر ایرویز جزو سه ایرلاین برتر دنیا در سال‌های اخیر به‌شمار می‌رود. در حوزه حمل‌ونقل دریایی نیز این کشور دارای خطوط حمل کانتینری و اقیانوس‌پیما به سراسر قاره‌ها است. فرودگاه بین‌المللی حمد به‌وسیله مرکز رتبه‌بندی فرودگاه‌های جهان (Skytrax) در سال ۲۰۲۰ به‌عنوان سومین فرودگاه برتر جهان شناخته شد. فرودگاه بین‌المللی قطر عناوین بهترین فرودگاه غرب آسیا و بهترین خدمات پرسنل در غرب آسیا را دریافت کرده است.
ب) حمایت قطر از تشکیل شهرک‌های صنعتی
دولت قطر در راستای حمایت از ایجاد مناطق صنعتی در طرح جامع خود برای توسعه زیرساخت‌های مرتبط با رونق اقتصادی، سرمایه‌گذاری یکصد میلیون دلاری در دو منطقه صنعتی رأس لفان با هدف تجمیع صنایع مربوط به استخراج و صادرات گاز را در دستور کار خود قرار داد. دوحه با برنامه‌ریزی برای توسعه این مناطق با هدف کمک به تقویت توسعه اقتصاد پایدار در چارچوب سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ سرمایه‌گذاری ۷۰ میلیارد دلاری را برای شهرک صنعتی رأس لفان در نظر گرفته است. این شهرک صنعتی به عبارتی پایتخت جهانی گاز مایع طبیعی در ۸۰ کیلومتری شمال دوحه به‌شمار می‌رود.
در طرح توسعه جدید این شهرک همه زیرساخت‌های مورد نیاز برای عملیات تولید، پردازش، پالایش و صادرات محصولات تولیدی مد نظر قرار گرفته است. در این راستا شرکت نفت قطر که متولی مدیریت شهرک است، برای مدیریت و گسترش تدریجی امکانات و زیرساخت‌ها و پاسخگویی به نیازمندی‌ها، طرح توسعه بندر شهرک را در فضای ۵۶ کیلومتر مربعی به اجرا درآورده است. این بندر نقش اساسی را در عملیات دریایی در حوزه میدان‌های نفتی فلات قاره در منطقه ایفا خواهد کرد که انتظار می‌رود دولت سیزدهم با به‌کارگیری ظرفیت شرکت‌های دولتی و خصوصی، سرمایه‌گذاری لازم را در این زمینه با طرف قطری انجام دهد.
تجارت خارجی قطر
چشم‌انداز ملی قطر ۲۰۳۰ نقشه راهی برای تبدیل قطر به جامعه‌ای پیشرفته است که این کشور را قادر می‌سازد به توسعه پایدار دست یابد و هدف آن تأمین سطح بالای زندگی برای همه شهروندان تا سال ۲۰۳۰ است. این چشم‌انداز چارچوبی را فراهم می‌کند که در آن می‌توان راهبردهای ملی را تدوین کرد و راه‌های اجرای آن راهبردها، سیاست‌ها و برنامه‌های دولت و بخش خصوصی را هدایت کرد، ولی این طرح با پنج چالش اصلی مواجه است: تعادل میان نوسازی و حفظ سنت‌ها، رفع نیازهای امروز بدون به خطر انداختن نیازهای فردا، مدیریت رشد، حفظ تعادل میان قطری‌ها و خارجی‌ها، عدم کنترل سرپرستی محیط زیست.
قطر در حوزه توسعه منابع انسانی تلاش می‌کند تا مردم این کشور را توانمند سازد تا بتوانند رشد را در کشورشان حفظ و تقویت کنند. این امر مستلزم توسعه بیشتر در زمینه‌های آموزش، مراقبت‌های بهداشتی و به‌طور کلی نیروی کار است.
با وجود اینکه جمهوری اسلامی ایران در همسایگی قطر قرار دارد، ولی متأسفانه کشورهای خارج از منطقه جزو شرکای تجاری نخست این کشور به شمار می‌روند
توسعه انسانی
گرچه قطر از منابع نفت و گاز خود بسیار بهره‌مند شده اما همچنان در ساخت اقتصاد مبتنی بر دانش ضعف دارد. قطر با اعتقاد به اینکه نخستین معیار، آموزش است، سخت تلاش می‌کند تا سیستم آموزشی خود را مطابق با بهترین سیستم‌های جهان توسعه دهد و در برخی از موارد از آنها پیشی بگیرد.
در این راستا، بنیاد قطر اصلاحات زیادی را در زمینه آموزش پس از دوره متوسطه و همچنین در زمینه تحقیقات علمی، فرهنگی و فکری انجام می‌دهد.
توسعه اجتماعی
در زمینه توسعه اجتماعی، قطر به دنبال تغییرات لازم برای پیشرفت است زیرا این نیاز را به شهروندان القا می‌کند که به اندازه کافی انعطاف‌پذیر باشند تا بتوانند نیازهای آینده را تأمین کنند و در عین حال انسجام خانواده را حفظ کنند.
جنبه‌های اصلی راهبرد توسعه اجتماعی قطر به شرح زیر است: حفظ میراث قطر و تقویت هویت عربی و اسلامی، ساختن جامعه‌ای امن و پایدار، ترویج روحیه تحمل و صراحت برای دیگران، توانمندسازی زنان.
حجم تجارت خارجی قطر ۲۱.۲ میلیارد ریال قطر است و اتاق بازرگانی قطر در سال گذشته اعلام کرد کل حجم تجارت این کشور از کالاهای خارجی در ماه می ۲۰۲۰ بالغ بر ۲۱.۲ میلیارد ریال بوده است که نسبت به حجم تجارت خارجی کشور برای ماه آوریل به نسبت ۹.۸ درصد افزایش داشته است و حجم آن حدود ۱۹.۳ میلیارد ریال بوده که این نشانه مهمی از آغاز بازگشت تدریجی تجارت خارجی قطر به سطح قبل از اتخاذ اقدامات همه‌گیر کرونا است.
با وجود اینکه جمهوری اسلامی ایران در همسایگی قطر قرار دارد، ولی متأسفانه کشورهای خارج از منطقه جزو شرکای تجاری نخست این کشور به شمار می‌روند. در حال حاضر چین، آمریکا، آلمان، فرانسه، انگلیس، ژاپن، ترکیه، ایتالیا، هند و پاکستان در رأس کشورهایی هستند که همکاریهای تجاری گسترده‌ای با دوحه دارند.
در حوزه صادرات بیشتر گازهای نفتی و سایر هیدروکربن‌های گازی، روغن‌های نفتی حاصل از مواد معدنی، قیر، گاز طبیعی، گاز فشرده، بنزین، نفت کوره، محصولات پتروشیمی، کود شیمیایی، فولاد و پروپان مایع کالاهای صادراتی قطر را تشکیل می‌دهند و از سوی دیگر این کشور واردکننده عمده ماشین‌آلات، تجهیزات برقی، انواع وسایل نقلیه زمینی، هوایی و دریایی، مواد غذایی، همه محصولات ساختمانی و دکوراسیون و انواع وسایل خانه است.
موافقت‌نامه‌های تجاری ایران و قطر
موافقت‌نامه‌ها پایه اقتصادی دوجانبه
ایران در حوزه موافقت‌نامه حمل‌ونقل، تشویق و حمایت متقابل از سرمایه‌گذاری متقابل، اجتناب از اخذ مالیات مضاعف بر درآمد و سرمایه و کمک متقابل اداری میان گمرکات دو کشور با قطر توافق‌نامه همکاری امضا کرده است. در حوزه دریایی مسیرهای دریایی که ایران را به قطر می‌رساند، بندر شیر، بندر لنگه، بندر دیّر، بندر بوشهر و بندرعباس است و در حوزه هوایی، پروازهای ایران و قطر به‌طور هفتگی ۳۲ پرواز در هفته به صورت رفت و برگشت انجام می‌شود که به مقصدهای تهران، شیراز، اصفهان و مشهد است و از دو شهر شیراز و لامرد پروازهای ایران ایر به صورت چهار پرواز در هفته به صورت رفت و برگشت به دوحه انجام می‌شود.
نحوه اخذ روادید اتباع ایرانی
از سال ۱۳۹۷ برای اتباع ایرانی ورود به قطر با ویزای فرودگاهی میسر شده است و نیازی به مراجعه به سفارت نیست اما به دلیل شیوع کرونا از بهمن ۱۳۹۸ برای ایرانیان غیرمقیم، منع تردد و ورود به دوحه به وجود آمده است.
در زمینه ویزای توریستی؛ شخص با در دست داشتن رزرو هتل، پرداخت یکصد ریال قطر، ۲۰۰ ریال برای صدور کارت بانکی QNB (در نخستین ورود) و به همراه داشتن تمکن مالی برای مدت اقامت (حدوداً یک هزار و ۵۰۰ دلار) اجازه ورود به قطر دارد. مدت ویزای توریستی دو هفته است و قابل تمدید نیست.
در زمینه ویزای بیزینس؛ شخص با در دست داشتن رزرو هتل، پرداخت ۲۰۰ ریال قطر، ۲۰۰ ریال برای صدور کارت بانکی QNB (در نخستین ورود) و به همراه داشتن تمکن مالی برای مدت اقامت (حدوداً یک هزار و ۵۰۰ دلار) اجازه ورود به قطر دارد. مدت ویزای بیزینس یک ماهه است و شخص می‌تواند تا پنج بار تمدید کند و در مجموع ۶ ماه در قطر حضور داشته باشد.
کالاهای ایرانی صادر شده به قطر
حجم صادرات ایران به قطر ۱۵۲ میلیون و ۹۲۵ هزار و ۴۴ دلار از فروردین تا انتهای بهمن سال ۱۳۹۹ بوده است و کشورمان در سال ۹۹ محصولات زیر را به قطر صادر کرده است:
- انواع گوجه‌فرنگی تازه و سرد کرده (فرنگی، زراعی و گلخانه‌ای)
- انواع کاهو
- انواع کلم (بروکلی، گل‌کلم و ...)
- پیاز تازه یا سرد کرده
- کدو حلوایی و مسمایی
- سیب
- بادمجان تازه و سرد کرده
- خیار و خیار ترشی تازه یا سرد کرده
- فلفل فرنگی
- سیب‌زمینی تازه یا سرد کرده
- خربزه و امثال آن به صورت تازه
- سایر آلبالوها غیر از آلبالوهای ترش و تازه
- کلم قرمز و سفید، کلم پیچ، کلم قمری و ... تازه یا سرد کرده
- هلو، شلیل و شفتالوی تازه
- خرمای زاهدی تازه یا خشک کرده
- انگور بی‌دانه (انگور خشک کرده)
- پرتغال تازه یا خشک کرده
بیشتر بخوانید:
ظرفیت‌شناسی اقتصادی- تجاری ایران و لبنان با نگاه به گردشگری دینی و سلامت
- انار تازه
- کیوی تازه
- آلو و گوجه تازه
- پیاز و موسیر
- هویج و شلغم تازه و سرد کرده
- چغندر سالادی
- کرفس غده‌دار
- ترب و ریشه‌های خوراکی تازه و سرد کرده
- خرمای کبکاب تازه یا خشک کرده
- زردآلوی تازه
- انجیر خشک
- مخلوط سبزیجات نپخته یا پخته شده در آب یا بخار
- آویشن و برگ بو در بسته‌بندی آماده برای خرده‌فروشی‌ها
- تخم گشنیز خرد نشده و سائیده نشده در بسته‌بندی آماده برای غیر خرده‌فروشی
- خرمای مضافتی
- توت‌فرنگی تازه
- خرمالو
- گلابی
- سایر آردها و زیره‌های دانه و میوه‌های روغن‌دار غیر از آرد و زیره خردل
- سایر سبزیجات خشک شده یا حتی بریده شده که در جای دیگری پیدا نشود
- سیب‌زمینی نپخته یا پخته شده در آب یا بخار به صورت یخ زده
- سایر لیمو، لیموترش کوچک به استثنای لیمو خشک و لیمو تازه غیرمذکور در جاهای دیگر
- حنا به غیر از عصاره آن
- سیر
- گریپ فروت تازه و خشک کرده
- زیتون محفوظ شده به جز در سرکه یا در جوهر سرکه به صورت یخ زده
- سایر سبزیجات و مخلوط‌های سبزیجات به غیر از جوانه بامبو در سرکه یا جوهر سرکه
- سایر قارچ‌ها
- سایر سبزیجات، میوه‌ها و سایر اجزای خوراکی نباتات آماده یا محفوظ شده یا جوهر سرکه به غیر از خیار و خیار ریز (خیار ترشی)
- لوبیا تازه یا سرد کرده
- زرشک تازه
در صورت ارائه تجربیات جمهوری اسلامی در عرصه‌های مختلف ازجمله فرهنگی، اجتماعی، فناوری، سیاسی و سرمایه‌گذاری به قطر، جذابیت رویکردهای ایرانی برای جامعه قطر از دیگر فرهنگ‌ها بیشتر خواهد بود
- سایر دانه‌ها و میوه‌های روغنی حتی خرد شده
- انگور فرنگی سیاه، سفید یا قرمز و انگور فرنگی خوشه‌کاری تازه
- ذرت شیرین نپخته یا پخته شده در آب یا بخار به صورت یخ زده
- انگور آفتابی دانه‌دار تازه یا خشک کرده
- اسپند
- سایر نشاسته‌جات ذرت به جز گرید دارویی
- قارچ تازه یا سرد کرده
- نعنای تازه، سرد کرده، منجمد یا خشک کرده حتی بریده شده، خرد شده یا پودر شده
- نیشکر
- لوبیای پوست گرفته به‌صورت دانه محفوظ شده به جز در سرکه یا جوهر سرکه یا در قند یخ
- نخود فرنگی تازه و سرد کرده.
چگونگی ورود به بازار قطر
قطر اعلام کرده به افراد و شرکت‌های خارجی اجازه داده می‌شود در مناطق بیشتری از قطر، املاک و مستغلات داشته باشند. یک فرد خارجی اکنون می‌تواند در ۹ منطقه مالکیت داشته باشد. در حالی که پیش‌تر فقط در سه منطقه مجاز به داشتن ملک بود. همچنین پیش‌تر فقط در محدوده پروژه جزیره مروارید در قطر اجازه مالکیت املاک و مستغلات داده می‌شد. صاحبان املاکی که ارزش آن حداقل ۷۳۰ هزار ریال قطری معادل ۲۰۰ هزار دلار باشند، به‌وسیله دولت به خود و خانواده‌شان اقامت تعلق می‌گیرد. همچنین صاحب املاکی به ارزشی حداقل یک میلیارد دلار، از مزایای اقامت دائم برخوردار خواهد شد که شامل مراقبت‌های بهداشتی، آموزش و سرمایه‌گذاری در برخی از فعالیت‌های تجاری است.
عوارض گمرکی
همه کالاهایی که به قطر وارد می‌شوند، بر اساس ارزش کالاها به‌طور معمول پنج درصد محاسبه می‌شود و ارزش کالا طبق مقررات تحت قانون گمرک و بندر است. کالاهای عمومی شامل سبزیجات، میوه‌جات، مایع تازه و منجمد، لبنیات، گوشت، کتاب و روزنامه معاف از مالیات گمرکی است.
اداره کل گمرک دولت قطر در راستای اجرای دستور شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر این کشور در زمینه اتخاذ مجموعه‌ای از اقدامات برای مبارزه با شیوع کرونا، ۹۰۵ کالای پزشکی و مواد غذایی را به مدت ۶ ماه از تعرفه گمرکی معاف کرد. این کالاها مجموعه‌ای از مواد اساسی غذایی و پزشکی برای رعایت بهداشت شخصی و منزل بوده و هدف از این اقدام کاهش قیمت تمام شده آنها برای مصرف‌کننده است.
این اداره اعلام کرد؛ مواد غذایی شامل گوشت، ماهی، لبنیات، پنیر، حبوبات، روغن‌ها، شیرینی‌ها، آبمیوه‌ها و ... و لوازم پزشکی شامل ماسک، ضدعفونی‌کننده‌ها، صابون، مواد شوینده، دستمال مرطوب‌کننده، لوازم بهداشتی شخصی و خانگی جزو مواردی هستند که از مالیات گمرکی معاف هستند.
در پایان دکر این نکته خالی از لطف نیست که ایرانیان به‌دلیل نزدیکی و همسایگی و سهولت رفت‌وآمد، جزو نخستین گروه‌هایی بودند که بر فرهنگ قطر اثر گذاشتند. تأثیرات آن حتی در گویش قطری‌ها مشهود است. به‌دلیل همسایگی قطر با ایران و این نکته مهم که خصوصیات اخلاقی مردم قطر شبیه مردم ایران به‌ویژه اهالی جنوب کشور است، در صورت افزایش ارتباطات دوجانبه و ارائه تجربیات جمهوری اسلامی در عرصه‌های مختلف ازجمله فرهنگی، اجتماعی، فناوری، سیاسی و سرمایه‌گذاری و موفقیت به‌دست آمده در به‌کارگیری هم‌زمان از عناصر مدرن و سنتی، جذابیت رویکردهای ایرانی برای جامعه قطر از دیگر فرهنگ‌ها بیشتر خواهد بود.
سفر اخیر وزیر امور خارجه قطر به کشورمان و خبرهای رسیده درباره افزایش تعاملات میان دو کشور در دوران ریاست جمهوری آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور جدید کشورمان را باید به فال نیک گرفت و به توسعه و ارتقای همکاریهای منطقه در چارچوب نزدیکی روابط ایران با کشورهای عربی امیدوار بود.
انتهای پیام/۴۰۳۳/
انتهای پیام/