اخترفیزیکدانان به دنبال احداث رصدخانه/ ماه میزبان تحقیقات نجومی می‌شود

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، دانش بشر از جهان پیرامون خود طی قرن اخیر خصوصاً پس از کشفیات ادوین هابل به مرزهای تازه‌ای رسیده است. اما منجمان هنوز هم معتقدند موانع زیادی برای پژوهش‌های حوزه نجوم وجود دارد. دانشمندان برای رفع این قبیل موانع کوشیدند با پرتاب و راه‌اندازی تلسکوپ‌های فضایی همچون تلسکوپ‌ هابل بر بخشی از موانع فائق آیند. اما تحقیقات جدید راه حل نوینی را پیش روی ما گذاشته است.

کاران جانی(Karan Jani)، اخترفیزیکدان دانشگاه وندربیلت به‌تازگی مطالعاتی را بر عهده داشته است که در نتیجه آنها، برای اولین بار زمزمه‌هایی دال بر احداث یک زیرساخت رصد امواج گرانشی در سطح ماه مطرح شده است. در این برنامه بلندپروازانه که «رصدخانه امواج گرانشی ماه برای کیهان‌شناسی» (GLOC) نامیده می‌شود، از محیط ماه و مدار زمین‌محور آن برای تجزیه‌وتحلیل ادغام سیاهچاله‌ها، ستاره‌های نورونی و نامزدهای ماده تاریک در تقریباً ۷۰ درصد از کل حجم جهان قابل مشاهده استفاده خواهد شد.»

بیشتر بخوانید:

یک ستاره عظیم، محل تشکیل سیاه‌چاله‌های امواج گرانشی

دانشمندان امواج گرانشی پس‌زمینه را کشف کردند/ کیهان مملو از میدان‌های گرانشی قدرتمند

جانی می‌گوید: «ما با بهره‌برداری از شرایط طبیعی روی ماه نشان دادیم که یکی از چالش‌برانگیزترین طیف‌های امواج گرانشی را می‌توان از سطح ماه به طور بهتری سنجید، چیزی که تاکنون از زمین یا فضا غیرممکن به نظر می‌رسید.»

امواجی که توسط اینشتین کشف شدند

حدود ۶ سال پیش یکی از نظریات مهم اینشتین در ارتباط با وجود امواج گرانشی، سرانجام از طریق رصدخانه لایگو (LIGO) اعتبارسنجی و تأیید شد.

امواج گرانشی، امواجی هستند که در اثر قوی‌ترین و پرانرژی‌ترین رویدادهای کیهانی منتشر می‌شوند. آلبرت اینشتین اولین کسی بود که وجود این امواج را در نظریه نسبیت عام خود توانست پیش‌بینی کند.

نیرومندترین امواج گرانشی از برخورد سیاه‌چاله‌ها، انفجار سوپرنواها و تصادم ستاره‌های نوترونی ایجاد می‌شود. همچنین امواج گرانشی ضعیف‌تری در اثر چرخش ستاره‌های نوترونی تولید می‌شود. سال ۲۰۱۵ رصدخانه لایگو دست به کاری بزرگ زد و موج گرانشی حاصل از تصادم ۲ سیاهچاله را که ۱٫۳ میلیارد سال نوری با زمین فاصله داشتند، ثبت کرد. هر چند امواج گرانشی طی برخوردهای بسیار بزرگ رخ می‌دهند و امواج زیادی تولید می‌کنند اما هنگامی که این امواج به زمین می‌رسند میلیاردها برابر کوچکتر می‌شوند. بنابراین موج گرانشی که توسط لایگو ثبت شده بود ۱۰۰۰ برابر کوچکتر از هسته یک اتم بود. حال دانشمندان امیدوارند از طریق رصد دقیق‌تر امواج گرانشی به حقایق بیشتری در ارتباط با عالم پی ببرند.

ماه محیطی مناسب برای رصد امواج گرانشی

رصد امواج گرانشی چه از منظر دقت و چه از لحاظ حساسیت بسیار دشوار و ظریف است. بنابراین دانشمندان مدت‌هاست به دنبال راهی بوده‌اند که این امر را تسهیل کند. حال کاران جانی (Karan Jani)، با تحقیقات جدید خود بارقه‌ای از امید را برای منجمان و علاقه‌مندان به نجوم افروخته است.

مزیت بزرگ سرمایه‌گذاری روی چنین رصدخانه‌ای این است که یک پایگاه دائمی در ماه خواهیم داشت

آوی لوب(Avi Loeb)، استاد علوم دانشگاه هاروارد و از همکاران این پروژه می‌گوید: «تحقیقات ما نشان داده است که ماه مکان ایده‌آلی برای احداث رصدخانه امواج گرانشی است زیرا فاقد جو و نویز لرزه‌ای ملموس است. تنها به خاطر همین یک مورد(نویزها) ما در زمین هزینه زیادی انجام دهیم تا از تداخل با امواج مورد نظرمان جلوگیری کنیم.»

بیشتر بخوانید:

از زمان انفجار بزرگ تاکنون، امواج گرانشی در فضای عالم پخش شده‌است

یک رصدخانه در ماه امکان بی‌سابقه‌ای را برای کشف حوزه‌هایی فراهم می‌کند که گستره آن قابل پیش‌بینی نیست و ممکن است ما را با دیگر قوانین فیزیکی جهان که از آن بی‌اطلاعیم آشنا کند. لوب می‌گوید: «این رصدخانه می‌تواند نگین تاج علم در سطح ماه باشد.»

برنامه‌های گوناگون بشر به سوی ماه امیدبخش است

این پروژه در حالی انجام شده است که ناسا همین حالا روی برنامه آرتمیس کار می‌کند و هدف آن در وهله اول اعزام انسان به ماه پس از چند دهه در سال ۲۰۲۴ است. فعالیت‌های شرکت‌های خصوصی از جمله اسپیس‌ایکس و بلو اوریجین نیز به انگیزه برنامه‌ریزی برای احداث زیرساخت‌های علمی جاه‌طلبانه در سطح ماه می‌افزاید.

بیشتر بخوانید:

یک ستاره عظیم، محل تشکیل سیاه‌چاله‌های امواج گرانشی

کاران جانی می‌گوید: «در سال‌های آینده امیدواریم بتوانیم برای آزمایش‌های خود در این حوزه به زیرساخت‌هایی که در ماه ایجاد کرده‌ایم متکی باشیم. برخلاف مأموریت‌های فضایی که فقط چند سال به طول می‌انجامد، مزیت بزرگ سرمایه‌گذاری روی چنین رصدخانه‌ای این است که پایگاهی دائمی در ماه خواهیم داشت، جایی که می‌توانیم به معنای واقعی کلمه چیزی را برای نسل‌های بعدی بر جای بگذاریم.» در حال حاضر ایده این رصدخانه تنها روی کاغذ مطرح است، هر چند انجمن بین‌المللی امواج گرانشی از جانی و لوب حمایت جدی کرده است.

لوب می‌گوید: «این همکاری بزرگ با متفکر نوآوری مانند کاران جانی برای من یک امتیاز بزرگ بود. امیدوارم تا زمانی که او در قید حیات است شاهد عملی شدن این پروژه باشد.» بودجه این پروژه توسط دانشگاه وندربیلت و هاروارد تأمین شد.

انتهای پیام/۴۱۶۰/پ