مسکو کلید فتح بازارهای اروپا/ فرصت عظیم سرمایه‌گذاری در سرزمین تزارها چه آورده‌ای برای ایران دارد؟
گروه جهان خبرگزاری آنا-مجتبی اسماعیلی، پیروزی انقلاب اسلامی ایران و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ایران و روسیه را در جایگاهی قرار داد تا بتوانند مناسبات تازه‌ای را پایه‌ریزی کنند و آن را در همه زمینه‌ها گسترش دهند. در ایران سیاست نگاه به شرق به‌عنوان یکی از پایه‌های اساسی قدرت برای مقابله با آمریکا در دستور کار قرار گرفت و جمهوری اسلامی در چارچوب گسترش عمق راهبردی خود و قدرت‌سازی در برابر یک قدرت جهانی و متحدانش در منطقه، روی امکانات کشورهایی همچون روسیه و چین حساب باز کرد.
از سوی دیگر روسیه ضعف یا تغییر نظام جمهوری اسلامی را که از سوی بازیگران منطقه‌ای و غربی دنبال می‌شود، نمی‌پذیرد و آن را به منزله از دست‌رفتن یک شریک مهم می‌داند. این نقطه اشتراک باعث شده است هر دو کشور برای مقابله با جاه‌طلبی‌های آمریکا همکاری داشته باشند.
لزوم به‌روزرسانی قرارداد ۲۰ ساله ایران و روسیه
جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۰۱ قراردادی ۲۰ ساله با روسیه امضا کرد و در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. در این قرارداد قید شده بود، اگر یکی از دو کشور نسبت به قرارداد و تمدید آن مطلبی داشتند، یک سال قبل از اتمام مطرح کنند، در غیر این‌صورت هر پنج سال یک‌بار تمدید می‌شود. درحال حاضر این قرارداد پنج سال تمدید شده است. موضوعی که در سطوح رهبری دو کشور وجود دارد و رهبر معظم انقلاب اسلامی و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه بر آن تأکید کردند، بحث به‌روزرسانی قرارداد به مدت‌های طولانی‌تر است.
با توجه به اینکه ۲۰ سال از عمر موافقتنامه قبلی گذشته است، نیاز بود با توجه به وضعیت جدید منطقه‌ای و بین‌المللی و نیز با توجه به روند تغییر و تحولات جمهوری اسلامی ایران و روسیه، توافقی به‌روزرسانی شده نوشته شود.
در این راستا کاظم جلالی، سفیر کشورمان در روسیه چندی پیش در مصاحبه‌ای از تهیه و تنظیم پیش‌نویس توافقنامه خبر داد. پیش‌نویس اکنون در اختیار وزارت امور خارجه قرار دارد و در حال بررسی این موضوع در نهادهای مختلف هستند و پس از جمع‌بندی در داخل کشور، به طرف روس داده می‌شود تا آن‌ها نیز بررسی‌های خود را انجام دهند، مذاکرات در دولت آیت‌الله رئیسی انجام و درنهایت در دولت سیزدهم و مجالس دو کشور تصویب شود.
آشنایی ایران و روسیه با فرهنگ و تمدن یکدیگر
مشکلی که در روابط میان ایران و روسیه وجود دارد، این است که روسیه نوین را به‌خوبی نمی‌شناسیم. خیلی‌ها تصورشان روسیه عصر کمونیستی و تزاری است، درحالی‌که در ۲۰ سال گذشته این کشور پیشرفت‌های بسیار زیادی کرده و روسیه جدیدی شکل گرفته است.
علاوه بر این، خیلی از روس‌ها جمهوری اسلامی ایران و ایران نوین را نمی‌شناسند و با ظرفیت‌های جدیدی که در ایران به‌وجود آمده است، آشنا نیستند. طبعاً ایران می‌تواند در به‌روزرسانی توافقنامه ۲۰ ساله به ظرفیت‌های جدیدی که در دو کشور به‌وجود آمده است توجه کند. با اتصال این دو موضوع به یکدیگر است که می‌توان روابط دو کشور را در عرصه‌های مختلف گسترش داد؛ چه اینکه توافقنامه مذکور ابعاد و حوزه‌های سیاسی، امنیتی، نظامی، دفاعی و به‌ویژه اقتصادی را پوشش می‌دهد.
بی‌تردید مناسبات فرهنگی تهران و مسکو در حوزه فرهنگی، گردشگری و فراتر از آن باید گسترش پیدا کند. مهم این است که شناخت دو ملت از یکدیگر بیشتر شود. سطح شناخت دو ملت نسبت به هم بسیار پایین است و متناسب با ظرفیت همسایگی دو کشور و تاریخ دو کشور نیست. در ایران روس‌شناس ها و ایران‌شناس هایی در داخل روسیه وجود دارند که بسیاری از آن‌ها از شخصیت‌های فرهیخته دو کشور هستند، اما در عمل به کسانی تبدیل شده‌اند که در حال به رخ کشیدن معضلات گذشته هستند.
اهمیت نامه رهبر انقلاب اسلامی به پوتین
در حوزه روابط ایران و روسیه در سال‌های اخیر، نامه مقام معظم رهبری به رئیس‌جمهور روسیه و در ادامه، پاسخ پوتین را می‌توان نقطه عطف تلقی کرد. این نامه به تعبیر سفیر کشورمان در روسیه دارای ابعادی در زمینه چشم‌انداز توافقات با روسیه، به‌روزرسانی توافقنامه‌ها و توسعه همکاری‌های اقتصادی بود.
ناگفته پیداست باتوجه به توسعه روابط دو کشور در حوزه‌های نظامی، عمده ضعف ما در توسعه روابط در بخش‌های فرهنگی و اقتصادی است؛ لذا رهبر انقلاب اسلامی بر توسعه روابط اقتصادی تأکید کرده‌اند. همچنین در این نامه در حوزه همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مواردی مطرح شده است. طبعاً پاسخ مبسوط پوتین به نامه رهبر انقلاب اسلامی را می‌توان فصل نوین در روابط ایران و روسیه تلقی کرد.
گذشته ایران و روسیه فقط معاهده گلستان و ترکمانچای نیست!
طبیعی است در حافظه تاریخی ملت ایران نقش منفی معاهداتی همچون ترکمانچای و گلستان جای داشته باشد، ولی نمی‌شود در روابط کنونی صرفاً بر گذشته متکی بود.
به‌عنوان نمونه در جنگ جهانی دوم آلمان به خاک روسیه تعرض و ۲۵ میلیون روس را قتل‌عام کرد، اما امروز روسیه با آلمان روابط دوجانبه ندارد؟ یا اینکه در پروژه نورد استریم ۲ که موضوع انتقال انرژی از روسیه به آلمان است، همگرایی میان دو کشور وجود دارد. علاوه بر این، وقتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا قصد داشت بحث تحریم را مطرح کند، آلمان‌ها در مقابل تحریم روسیه ایستادند، زیرا احساس می‌کنند در ارتباط با این پروژه منافعشان در خطر می‌افتد. لذا داشتن روابط مستقل، دوجانبه و چندجانبه در دوران معاصر بسیار مهم است و بر طبل نقاط منفی گذشته کوبیدن نمی‌تواند برای امروز کشور ثمربخش باشد.
از سوی دیگر تلقی بی‌اعتمادی معضلی در روابط با روسیه به‌شمار می‌رود. برخی‌ها تشکیک ایجاد می‌کنند که شاید روسیه شریک قابل اعتمادی برای ایران نباشد یا زمانی از در حمایت ایران وارد شده که پای منافع شخصی‌اش در میان است.
ایران و روسیه باید با زبانی که بتوانند همدیگر را به یکدیگر بشناسانند دو کشور را معرفی کنند که متأسفانه این زبان مشترک وجود ندارد. به‌عنوان نمونه، در همسایگی ایران ۳۰۰ میلیون نفر زبان اول و حدود ۵۰۰ میلیون نفر زبان دوم روسی صحبت می‌کنند، ولی در ایران یک شبکه تلویزیونی روس‌زبان نداریم تا ایران را به روس‌ها معرفی کنیم. روس‌ها ایران را نمی‌شناسند و با جاذبه‌های کشورمان آشنایی ندارند.
بیشتر بخوانید:
فعال‌سازی کریدور شمال-جنوب کلید طلایی دولت سیزدهم برای ورود به قفقاز و آسیای میانه
ظرفیت‌شناسی اقتصادی- تجاری ایران و لبنان با نگاه به گردشگری دینی و سلامت
از سوی دیگر روس‌ها نیز باید خودشان را به ایرانی‌ها معرفی کنند، ولی در این حوزه ضعف جدی وجود دارد که در دوره ریاست جمهوری آیت‌الله رئیسی امکان برطرف شدن آن وجود دارد.
در عرصه روابط دوجانبه و چندجانبه بین‌المللی بحث منافع متقابل وجود دارد و منافع ایران و روسیه اکنون در گرو یکدیگر است. نباید فراموش کرد آمریکایی‌ها برای تخریب روابط ایران و روسیه قانونی تصویب کرده‌اند و سالانه بودجه صرف می‌کنند. چندی پیش بود که کنگره آمریکا تخریب روابط روسیه، ایران و چین با اروپا یک‌هزار و ۹۰۰ میلیارد دلار بودجه تصویب کردند.
جمهوری اسلامی ایران همواره بر مستقل بودن خود تأکید کرده است، ولی نباید از نظر دور داشت که روسیه همسایه شمالی کشورمان است. تهران، روسیه مقتدر می‌خواهد، اقتدار روسیه می‌تواند برای عرصه جهانی مفید واقع شود، زیرا تهران و مسکو دیدگاه‌های مشترکی در عرصه جهانی دارند. در عین حال ایران ذیل روسیه تعریف نمی‌شود و کشورمان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در کنار روسیه است. اگر جمهوری اسلامی ایران علیه تروریسم در منطقه مبارزه می‌کند، پرچم اصلی مبارزه در دست کشورمان است و شهید سردار سلیمانی نقش بی‌بدیلی در آن داشت.
ایران کشوری مستقل است و القائاتی که در تخریب روابط کشورمان با روسیه و چین اتفاق می‌افتد، راه به جایی نخواهد برد. تناقضی که در این میان وجود دارد، این است که برخی‌ها در دولت غربگرای روحانی گذشته فاجعه‌بار حضور انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها را نادیده می‌گیرند و وقتی از گذشته آن‌ها سخن به میان می‌آید، می‌گویند ملاک امروز آن‌هاست؛ ولی همان‌ها در زمینه رابطه با روسیه همچنان در فکر نقاط منفی گذشته هستند. آمریکایی‌ها ملت ایران را تحریم کرده‌اند، امکانات پزشکی در اختیار مردم قرار نمی‌گیرد، پول‌های کشورمان در بانک‌های دنیا وجود دارد، ولی مردم با وضعیت سختی زندگی می‌کنند و پول‌هایمان را ظالمانه غصب کرده‌اند و برنمی‌گردانند. با وجود این، برخی‌ها در دولت مبلغ آمریکا و انگلیس می‌شوند.
طرح ایده باشگاه تحریمی‌ها با روسیه
باتوجه به روند تحریم‌های آمریکا می‌توان قطبی از کشورهای تحریم شده تشکیل داد. ایران، روس‌ها و چینی‌ها تحریم هستند و بلوک شرق در حال شکل‌گیری است. آن‌هایی که امروز با پول آمریکایی‌ها تریبون گرفته‌اند و علیه جمهوری اسلامی ایران صحبت می‌کنند باید بدانند قدرت آینده‌ای در عرصه جهانی، چینی‌ها هستند.
در این راستا کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه چندی پیش ایده تشکیل باشگاه تحریمی‌ها را مطرح کرد و روسیه موافق خود را اعلام کرده است، موافقت به این معنی که در این زمینه تلاش می‌کنند و نه به این معنی که تشکیل شده باشد؛ ولی کارهایی در حال انجام است. با توجه به سیاست دولت سیزدهم مبنی بر رابطه با روسیه، انتظار می‌رود تشکیل باشگاه تحریمی‌ها باسرعت بیشتری دنبال شود.
درحال حاضر ۴۰ درصد تعاملات ایران و روسیه با ارز دوجانبه انجام می‌شود و تهران و مسکو تلاش می‌کنند بتوانند این میزان را افزایش دهند. در زمینه همکاری‌های بانک‌های مرکزی دو کشور، در زمینه پیام‌رسان‌های داخلی، بحث سوئیفت مشترک و همچنین مبادلات تجاری با ارزهای ملی کارهای بسیار خوبی انجام شده است.
خلأهای موجود در زمینه همکاری با اوراسیا
جمهوری اسلامی ایران در زمینه همکاری با اوراسیا مذاکرات بسیار خوبی انجام داد که در آبان ماه ۱۳۹۸ به تصویب موافقتنامه تعرفه ترجیحی در مجلس شورای اسلامی منجر شد که اکنون بیش از یک سال و نیم از اجرایی شدن آن گذشته است. ایران در حال گذار به سمت موافقتنامه تجارت آزاد است. مذاکرات انجام می‌شود و دولت سیزدهم باید هوشمندانه عمل کند که با سرعت بتوان معاهدات را به پیش برد، زیرا ایران فرصت زیادی ندارد و باید در حدود یک سال و نیم آینده به جمع‌بندی از روابط خود دست یابد.
به لحاظ زمان‌بندی، ایران باید تا اسفند ماه سال جاری تمام تشریفات را انجام دهد تا روند معاهده وارد مراحل بعدی ارجاع به دولت سیزدهم و مجلس شورای اسلامی است، شود تا بتوان در پایان سه سال به موافقتنامه تجارت آزاد پیوست.
حدود سه سال پیش دولت غربگرای روحانی عقیده داشت اگر ایران به سمت اوراسیا برود، دچار معضل واردات بی‌رویه می‌شود، ولی اکنون شاهدیم ایران بیشترین حجم صادرات را به اوراسیا دارد و وارداتمان از این منطقه متناسب با صادراتمان نیست که اقدام بسیار خوبی در حوزه اقتصاد و سیاست خارجی به‌شمار می‌رود.
اوراسیا یک سازمان بین‌المللی منطقه‌ای است و ایران می‌تواند در زمینه استانداردسازی تمرینی برای رابطه با سازمان‌های بین‌المللی انجام دهد و گمرکات ایران می‌تواند هماهنگ شود که فرصت بسیار خوبی است. طبعاً در این زمینه ظرفیت‌های بسیار بالایی وجود دارد که باید از آن‌ها استفاده کرد.
چرا صادرات ایران به روسیه ناچیز است؟
با وجود همکاری‌های میان ایران و روسیه در زمینه‌های مختلف و بیشتر نظامی و امنیتی، توسعه همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور امری بسیار مهم به‌شمار می‌رود که در حال حاضر کمتر به آن توجه شده است به‌عنوان نمونه در حوزه کشاورزی روسیه ۳۰ میلیارد دلار واردات دارد که رقم صادرات محصولات کشاورزی ایران به این کشور خیلی ناچیز است؛ آن هم با توجه به اینکه کشورمان ظرفیت کشاورزی بسیار خوبی هم دارد.
نخستین مشکلی که در روابط اقتصادی ایران و روسیه وجود دارد، بحث مسیر و راه یافتن به بازار است که نیاز به زیرساخت دارد. جمهوری اسلامی ایران سه مسیر برای ورود به بازار روسیه دارد؛ هوایی، زمینی و دریایی. به‌دلیل نداشتن مرز مشترک امکان دستیابی به مرز زمینی وجود ندارد و باید از مرز دریایی و هوایی استفاده کرد. طبعاً برای استفاده از مسیر خاکی باید از کشورهای واسط که بخشی از آن در کریدور شرقی است، عبور کرد تا از ترکمنستان و قزاقستان به روسیه رسید.
اگر ایران بخواهد کریدور میانی را در نظر بگیرد، باید از جمهوری آذربایجان به روسیه برسد. آذربایجان کشور همسایه و دوست ماست، ولی در حوزه صادرات محصولات کشاورزی با هم در بازار روسیه رقیب هستیم که می‌تواند مشکلاتی به‌وجود آورد.
محصولات ایران در کریدور غربی باید از ارمنستان و گرجستان عبور کند تا به روسیه برسد. مشکل کنونی این است که ایران از ارمنستان و گرجستان می‌تواند به اروپا وصل شود، اما در مقطع کنونی نمی‌تواند به سمت روسیه برود، زیرا روس‌ها و گرجی‌ها با هم اختلاف دارند و حتی سفارت هم در کشورهایشان ندارند.
در بخش زمینی، روسیه را می‌توان به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرد که جمهوری اسلامی ایران در دولت یازدهم و دوازدهم از بخش شرقی یعنی خط ترانزیت و راه‌آهن به ترکمنستان و قزاقستان غافل مانده است. در قسمت شرقی روسیه حدود ۶۰ تا ۷۰ میلیون جمعیت زندگی می‌کنند و ما در بازار میوه، تره‌بار، صیفی‌جات و سبزیجات با ترکیه و آذربایجان رقیب هستیم. طبعاً برای روس‌ها چندان صرفه اقتصادی ندارد که ورود پیدا کنند. ایران اگر برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشد، در این بخش می‌تواند ورود پیدا کند.
در مسیر دریایی، مزیت ذاتی ایران همسایگی با روسیه است، لذا باید این بخش را تقویت کرد. درحال حاضر ایران در حوزه بنادر خوب کار کرده است، ولی باید دانست ظرفیت کشتیرانی در دریای خزر حداکثر ۸ هزار تن است، ولی متوسط ترانزیت ایران ۳ تا ۵ هزار تن است. مقام‌های روسی ماه گذشته پس از بازدید کاظم جلالی از استان ولوگراد روسیه گفتند می‌توانند ۴.۵ میلیون تن غلات تولید کنند و ۲ میلیون تن غلات به ایران بدهند. طبعاً با کشتی‌های ۳ تا ۵ هزار تنی تعداد بسیار زیادی کشتی تنها برای حمل غلات باید اختصاص یابد؛ بنابراین نیاز به توسعه ظرفیت کشتی‌ها متناسب با پهلوگیری در بنادر روسیه احساس می‌شود.
مشکل بعدی روابط اقتصادی ایران و روسیه این است که از ابتدا حجم روابط اقتصادی دو کشور کم درنظر گرفته شد و اکنون برای توسعه روابط مشکلات زیرساختی خودنمایی می‌کند. ما درحال حاضر در بخش غلات، نیاز خود را بعضاً از کشورهای آمریکای لاتین تأمین می‌کنیم، درحالی‌که بزرگ‌ترین تولیدکننده غلات در همسایگی شمال کشورمان، یعنی روسیه و قزاقستان وجود دارد.
روس‌ها در بخش غلات از سال ۲۰۱۴ تصمیم گرفتند به سمت تولید انبوه بروند. سال گذشته تولیدشان ۱۲۷ میلیون تن بود که مصرف داخلی آن‌ها ۸۰ میلیون تن است و می‌توانند حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون تن صادر کنند. در ایران از ظرفیت آسیابانی ۲۵ درصد استفاده می‌شود. ایران می‌تواند بهترین مسیر ترانزیت غلات روسیه و قزاقستان باشد و دولت سیزدهم می‌تواند در این زمینه فرآوری کند و کارخانه‌های آرد داشته باشد. باید رویکرد در دولت آیت‌الله رئیسی در زمینه تولید آرد اصلاح و ظرفیت انتقال غلات از مسیر دریایی فراهم شود.
اهمیت ترانزیت کالا با روسیه از مسیر ریلی
برخلاف برخی‌ها که در دولت غربگرای روحانی معتقدند ترانزیت کالا با کریدور شمالی از مسیر ریلی صرفه اقتصادی ندارد، این مسیر اهمیت بسیار زیادی برای توسعه روابط اقتصادی ایران دارد. از سال ۲۰۰۰ چند کشور منطقه جمع شدند و ایجاد کریدور شمال-جنوب را تصویب کردند. در کریدور شمال-جنوب در حوزه ریلی سن‌پترزبورگ به فنلاند متصل و در ایران از چابهار به بندرعباس متصل می‌شود. با وجود این، کریدور در مسیر اتصال به بندرعباس دو قطعه خالی دارد، رشت به آستارا و چابهار به زاهدان.
با وجود ظرفیت عظیم روسیه، مشخص نیست چرا بخش‌های دولتی و خصوصی کشورمان تلاش می‌کنند بعضی از کالاها را از نقاط دور همچون شیلی تأمین کنند
قطعه چابهار به زاهدان را می‌توان با منابع داخلی تکمیل کرد و کارهایی درحال انجام است، ولی روند اتصال قطعه رشت - آستارا متوقف شده است. چهار سال می‌شود که قرار است جمهوری آذربایجان در ایران ۵۰۰ میلیون دلار فاینانس کند، ولی این اتفاق نیفتاد و ادامه این روند به زیان ایران و با امنیت ملی ما گره خورده است. طبعاً هر چقدر ایران توسعه‌یافته‌تر باشد و نیازمندی‌های کشورها به کشورمان بیشتر، امنیت ایران تضمین می‌شود.
دهلی و مسکو خواهان این هستند که کالا از این مسیر به سمت هند برود. چندی پیش یک محموله کاغذ از فنلاند تا آستارا حمل شد، از آستارا با کامیون به رشت آمد و مجدد از رشت سوار قطار شد به بندرعباس رفت و از بندرعباس به بمبئی منتقل شد.
به تعبیری، اتصال محور رشت-آستارا از نان شب واجب‌تر است و اگر قرار باشد کار مهمی برای کشور انجام شود، باید این قطعه را تکمیل کرد. اگر این قطعه تکمیل شود، علاوه بر اینکه ارتباط با اروپا از مسیر ترانزیتی ایران انجام می‌شود، ایران می‌تواند ترانزیت کالا به روسیه را از همین مسیر انجام دهد. باید در دولت سیزدهم اهتمام ویژه‌ای به تقویت زیرساخت‌های راه‌آهن، جاده‌ای و بنادر گماشته شود.
معضل دیگر در زمینه صادرات کالا از مسیر دریایی این است که جمهوری اسلامی ایران کشتی رو رو ندارد یا تعدادش بسیار اندک است؛ یعنی کامیونی با کانتینر یخچال‌دار بتواند وارد این کشتی شود، وقتی به بندری در داخل روسیه رسید، کامیون از همانجا به سمت مسکو، سن‌پترزبورگ یا هر جای دیگری برود. به همین دلیل، برای اینکه بخواهیم با روسیه تعامل اقتصادی داشته باشیم، باید ظرفیت‌های خود را در حوزه‌های مختلف توسعه دهیم.
صادرات ایران به روسیه سال گذشته میلادی ۱۰۵ درصد افزایش داشت و از ۳۹۰ میلیون دلار به ۸۰۵ میلیون دلار رسید، ولی رقم بسیار پایین است و در سطح اقتصاد روسیه نیست.
نگاه ما به اقتصاد روسیه باید تغییر کند
متأسفانه نگاهی که از گذشته بر اقتصاد ایران و روسیه حاکم بوده، این‌گونه تلقی می‌شده که دو کشور با یکدیگر اقتصاد موازی دارند و در حوزه انرژی و تولید نفت و گاز با یکدیگر در حال رقابت هستند؛ این تلقی نادرست است و باعث می‌شود راه توسعه روابط بسته شود.
باید در راه اصلاح نگرش‌ها گام برداشت و این‌گونه فکر کنیم که اقتصاد ایران و روسیه مکمل یکدیگر هستند. در حوزه واردات محصولات، صیفی‌جات، سبزیجات و مرکبات روسیه ظرفیت زیادی دارد و ایران می‌تواند در این عرصه کارهای جدی انجام دهد، اما نیازمند این است که شرکت‌های بزرگ در قالب هلدینگ، تراست و… وارد عرصه شوند.
طبق گزارش‌های انجام‌شده، ستاد اجرایی فرمان امام خمینی (ره) که از گذشته فعالیت‌های خوبی داشته، ورود پیدا کرده، بخش‌هایی از آستان قدس رضوی درحال ورود است و بنیاد مستضعفان ورود پیدا می‌کند، زیرا ایران عزم خود را در زمینه استفاده از کریدور سبز جزم کرده است.
سفیر ایران در روسیه پیش‌تر گفته بود، روس‌ها مشتاق هستند کریدور سبز به ایران بدهند، ولی ظرفیت‌های کشورمان برای بهره‌برداری محدود است. درحال حاضر در زمینه لبنیات و شیلات کارهایی انجام می‌شود، ولی کافی نیست. در حاشیه نمایشگاه اوراسیا که هفته گذشته در تهران برگزار شد و جمع زیادی از تجار روسیه و ایران گرد هم آمده بودند، نماینده یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای بسیار بزرگ روسیه گفت تاکنون از ظرفیت‌های ایران آگاه نبود و برای همکاری ابراز تمایل می‌کرد. با وجود این ظرفیت مناسب، مشخص نیست چرا بخش‌های دولتی و خصوصی کشورمان تلاش می‌کنند بعضی از کالاها را از نقاط دور همچون شیلی تأمین کنند.
دولت سیزدهم باید راه‌ها را باز کند و منتظر نماند تا مسیرها خود به خود ایجاد شوند. درحال حاضر کریدور شمال - جنوب راه‌اندازی شده و قرار است هر ماه دست‌کم یک یا دو قطار از این مسیر عبور کند و در آینده نزدیک این میزان به هفته‌ای یک قطار افزایش یابد، ولی کار سختی در پیش است. علاوه بر این، شرکت‌های بزرگ ما باید در داخل روسیه فعال شوند و بقیه تجار ایرانی در کنار تجار روس قرار بگیرند و روابط دوجانبه در حوزه اقتصادی بیش از پیش توسعه یابد. نگرانی تجار ایرانی بیشتر در حوزه پولی و بانکی است که این‌گونه موارد نیز با توجه به رایزنی‌ها و توافق‌های دوجانبه قابل حل است.
لزوم توسعه همکاری‌ها در حوزه‌های نفت و گاز
ایران و روسیه در حوزه نفت و گاز همکاری‌هایی انجام داده‌اند و امید می‌رود در دولت آیت‌الله رئیسی که سیاست خود را بر توسعه روابط با همسایگان، ازجمله روسیه گذاشته است، همکاری‌ها گسترش یابد. زنگنه، وزیر نفت بهمن ماه گذشته در سفری حاکمیتی به روسیه آمادگی جمهوری اسلامی ایران را برای همکاری با مسکو اعلام کرد.
در این حوزه فرصت‌های زیادی برای همکاری‌های دوجانبه وجود دارد و انتظار می‌رود با توجه به فضای حاکم بر روابط میان تهران و مسکو بتوان از آن‌ها بهره‌برداری کرد. ایران می‌تواند به‌جای استفاده از فناوری‌های به‌کار رفته از سوی غربی‌ها از فناوری‌های پیشرفته روسیه در زمینه صنایع پتروشیمی، نفت و گاز استفاده کند.
باید روسیه نوین را شناخت که در بسیاری از عرصه‌ها ازجمله های‌تک، فناوری و … با این کشور می‌توان همکاری کرد چراکه این همکاری‌ها به نفع ایران است
متأسفانه دیدگاهی که در ایران نسبت به فناوری و پیشرفت صنایع روسیه وجود دارد، همچنان نگاهی بلوک شرقی است، یعنی این‌گونه می‌پندارند که ماشین‌هایشان عقب‌افتاده است یا لوکس نیست و بازار مصرف ندارند. طبعاً باید روسیه نوین را شناخت و باورهای غلط به این دلیل است که ارتباطات ضعیفی با روسیه وجود دارد و جامعه نخبگی ما چندان با روسیه ارتباط ندارند، لذا ذهنیت‌ها همچنان در گذشته سیر می‌کند و تصوراتی هم که از جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، همین‌گونه است. همان‌گونه که ما با روس‌ها همکاری می‌کنیم، روس‌ها نیز در بسیاری از جهات نیاز دارند با جمهوری اسلامی ایران همکاری کنند.
باید روسیه نوین را شناخت که در بسیاری از عرصه‌ها ازجمله های‌تک، فناوری و … می‌توان همکاری کرد و این همکاری‌ها به نفع ایران است. بسیاری از لابراتوارها در اطراف کشورمان، در روسیه و چین به‌وسیله آمریکایی‌ها و غربی‌ها هدف توطئه قرار دارند. بسیاری از بیماری‌های ساخت دست بشر از این لابراتوارها بیرون می‌آید؛ بخشی از لابراتوارها به سمتی می‌روند که حشرات را آلوده می‌کنند، آن‌ها را با پهپاد می‌فرستند و مزرعه یا منطقه‌ای را نابود می‌کنند. در زمینه مقابله با این‌گونه توطئه‌ها و تهدیدها، همکاری‌های مشترک میان ایران و روسیه بسیار ضروری به نظر می‌آید که باید در دولت سیزدهم به آن نگاه ویژه‌ای شود. برخی از این پروژه‌ها عبارتند از:
- عملیات اجرایی نیروگاه یک‌هزار و ۵۰۰ مگاواتی سیریک
- برقی‌سازی راه‌آهن اینچه‌برون - گرمسار: در مرحله نهایی است
- پروژه نیروگاهی رامین اهواز
- راه‌آهن زاهدان به بیرجند
- برخی خریدها در حوزه‌های مربوط به قطار و واگن
همکاری‌های فضایی میان ایران و روسیه
موافقتنامه همکاری‌های فضایی ایران و روسیه پس از چندین دور مذاکره به مرحله نهایی رسید و ایران آن را تصویب کرد و روس‌ها باید نظرشان را بدهند که در صورت توافق، می‌تواند به یک موافقتنامه همکاری‌های فضایی منجر شود.
طبق سیگنال‌های رسیده، مسک و همچون تهران علاقه‌مند است در بخش فضا سرمایه‌گذاری کند. دو کشور در بخش‌های مختلف، ازجمله سایبری موافقتنامه امضا کرده‌اند و در حوزه‌های دیگر نیز موافقتنامه‌هایی وجود دارد که باید مراحل تصویب آن در دولت سیزدهم انجام شود.
تولید مشترک واکسن کرونا با روسیه در ایران
در زمینه تهیه واکسن کرونا، یکی از سیاست‌هایی که وزارت امور خارجه دنبال کرد و به‌وسیله سفارت ایران در مسکو پیگیری شد، موضوع خرید واکسن از روسیه بود. پنجم بهمن ۹۹ واکسن «اسپوتنیک وی» را در داخل ایران ثبت کردیم. پس از چندین دور مذاکره، درنهایت یک میلیون واکسن یا ۲ میلیون دوز خریداری کردیم. خرید دوم نیز حدود سه، چهار ماه بعد انجام شد. تمرکز روس‌ها بیشتر بر تولیدات مشترک است، زیرا ظرفیت تولیدی خودشان چندان قوی نیست. بنابراین شایعات فضای مجازی درباره اینکه می‌توانیم یا می‌توانستیم خریداری کنیم یا مافیا وجود دارد، نادرست است.
میزان تولید واکسن روس‌ها چندان بالا نیست، ضمن اینکه مصرف داخلی نیز دارند و مسکو بیشتر روی تولیدات مشترک با دیگر کشورها حساب باز کرده‌اند. درحال حاضر تولید مشترک واکسن کرونا با روسیه در داخل کشور آغاز شده است و گفته می‌شود ظرفیت آن به‌زودی افزایش می‌یابد. ایران و روسیه می‌توانند در قالب قرارداد آنچه را که در داخل تولید می‌کنند، به مصرف داخلی برسانند.
انتهای پیام/۴۰۳۳/
انتهای پیام/