هند به دنبال یارگیری در افغانستان برای جلوگیری از نفوذ پاکستان

به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، وقتی همه رسانه‌های منطقه و جهان صحبت از پیشروی سریع طالبان در مناطق مختلف افغانستان و فتح شهرهای مهم این کشور را به سر خط خبرهایشان بردند، کشورهای قدرتمند منطقه ازجمله هند نیز دست به افشای روابط غیررسمی خود در خلال سال‌های اخیر با طالبان زده و اذعان می‌کنند که نه به خاطر همسو بودن باسیاست‌های طالبان بلکه برای مطمئن شدن از تأمین منافع امنیتی و اقتصادی‌شان مجبور بوده‌اند درصد ریسک را با برقراری ارتباط غیررسمی با این گروه تضمین کنند. بله درست است هند اخیراً در یک تغییر مهم در سیاست خود اذعان کرد که با طالبان در افغانستان ارتباط برقرار کرده است.

هند سابق بر این طالبان را چیزی به‌جز نیروی نیابتی رقیب منطقه‌ای خود یعنی پاکستان به‌ حساب نمی‌آورد و معتقد بود که طالبان کوچک‌تر از آن است که هند بخواهد مستقیماً و به‌صورت رسمی با آن ارتباط برقرار کند

اوایل ماه ژوئن سال جاری میلادی بود که رسانه‌های هندی گزارش دادند دهلی‌نو گفت‌وگوهایی را با برخی دسته‌ها و رهبران محلی این گروه‌ مسلح در خصوص پیامدهای خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان شروع کرده است.

تلاش هند برای ممانعت از چرخش کامل افغانستان طالبانی به‌سوی پاکستان 

چند روز بعد وزارت خارجه هند این گزارش‌ها را تأیید کرد و ادامه داد: ما با همه گروه‌ها در راستای تعهد درازمدتمان برای توسعه و بازسازی افغانستان در تماس هستیم. رهبری طالبان در کویته و نیز مقامات قطری هم ملاقات بی‌سروصدا بین طالبان و مقامات هندی را تأیید کردند. تا چند سال هند تمایلی به ارتباط آشکار با طالبان از خود نشان نداده بود زیرا از این موضوع هراس داشت که به روابطش با دولت کابل و حامیان منطقه‌ای و بین‌المللی دولت افغانستان لطمه وارد شود.

مادامی‌که مقامات اطلاعاتی هند طی سال‌های مدید به‌صورت موردی با جنگجویان طالبان تماس داشتند تا از منافع دهلی‌نو محافظت کنند و مخصوصاً رهایی مهندسان هندی و دیگر اتباع این کشور را که در افغانستان مشغول به کار بودند تضمین کنند، دهلی‌نو همیشه از ایجاد یک کانال رسمی ارتباط آشکار با طالبان طفره می‌رفت.

هند همیشه طالبان را چیزی به‌جز نیروی نیابتی رقیب منطقه‌ای خود یعنی پاکستان به‌ حساب نمی‌آورد و معتقد بود که طالبان کوچک‌تر از آن است که بخواهد مستقیماً و به‌صورت رسمی با آن ارتباط برقرار کند. به علاوه دهلی‌نو نمی‌خواست سیاست رسمی خود را زیر پا بگذارد و با یک گروه مسلح غیرقانونی وارد تعامل شود؛ زیرا اگر با طالبان به‌عنوان یک گروه مسلح وارد رابطه می‌شد منتقدان، دهلی‌نو را تحت‌فشار قرار می‌دادند تا چنین تعاملی را با گروه‌های شبه‌نظامی در کشمیر انجام دهد. اما اوضاع در این چند سال اخیر کاملاً عوض شده است.

در سال ۲۰۱۵ بود که برخی کشورها برای جلوگیری از گسترش نفوذ گروه تروریستی داعش مشهور به داعش خراسان شروع به حمایت از طالبان کردند. این کشورها که از ضعف نیروهای نظامی دولت مرکزی در کابل و نیز توان عملیاتی طالبان اطلاع داشتند، با طالبان ارتباط برقرار کردند تا این گروه مسلح داعش را از بین ببرد.

بیشتر بخوانید:

طالبان مدعی تسلط بر ۸۵ درصد از خاک افغانستان شد

از آن زمان به بعد بود که طالبان خود را به‌عنوان یکی از نیروهای مشروع در ساختار قدرت در افغانستان به‌ حساب آورد و به‌تدریج ارتباطات دیپلماتیک خود را با جامعه بین‌الملل تقویت کرد، دست به پیشروی‌های نظامی زد و در فوریه ۲۰۲۰ به یک قرارداد مهم صلح با آمریکا دست‌ یافت. در حال حاضر این موضوع به‌صورت گسترده پذیرفته شده است که طالبان به نفوذ خود در افغانستان پس از خروج نیروهای نظامی آمریکایی از افغانستان در سپتامبر ۲۰۲۱ ادامه خواهد داد.

این روند بود که هند را در یک موقعیت دشوار قرار داد و این کشور را مجبور کرد که در تعاملش با این گروه مسلح بازنگری کند. در پایان، دهلی‌نو تصمیم گرفت تا از کانال‌های غیررسمی با دسته‌های نسبتاً دوست در طالبان ارتباط برقرار کند تا فضای استراتژیکی جدید پس از خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان را از دست نداده و میدان را به رقبای منطقه‌ای مخصوصاً پاکستان واگذار نکند.

درواقع دهلی‌نو می خواهد مطمئن شود که گروه‌های مسلح در کشمیر مانند لشکر طیبه و جیش محمد (ص) از خاک افغانستان برای حمله به کشمیر تحت کنترل هند استفاده نخواهند کرد

در سپتامبر سال گذشته میلادی سابرامانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند برای اولین بار سیگنال‌هایی از تمایل کشورش برای ورود به گفت‌وگو با طالبان و شرکت در مذاکرات صلح بیناافغانی در دوحه از طریق ویدئو کنفرانس خبر داد. یک هیئت عالی‌رتبه هندی هم به مذاکرات پیوست. این اولین باری بود که مقامات بلندپایه هندی با نمایندگان طالبان دیدار کردند. از آن زمان تابه‌حال مقامات امنیتی هند کانال‌های ارتباطی با چندین دسته از طالبان که ملاحظات ملی‌گرایانه دارند و خارج از نفوذ پاکستان هستند برقرار کرده‌اند.

هند از این ارتباطات غیررسمی و نسبتاً پنهانی دستاوردهای خوبی به دست می‌آورد. دهلی‌نو می‌خواهد از منافع و سرمایه‌گذاری‌هایش در افغانستان پس از خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان محافظت کند. درواقع دهلی‌نو می خواهد مطمئن شود که گروه‌های مسلح در کشمیر مانند لشکر طیبه و جیش محمد (ص) از خاک افغانستان برای حمله به کشمیر تحت کنترل هند استفاده نخواهند کرد. داشتن یک کانال ارتباطی غیررسمی با طالبان به مقامات هندی کمک خواهد کرد که مطمئن شوند خاک افغانستان یک تهدید امنیتی برای دهلی‌نو در سال‌های پیش رو نخواهد بود.

طالبان هم می‌تواند از ارتباط غیررسمی با هند منافع خود را تأمین کنند. این گروه به کمک خارجی برای بازسازی افغانستان پس از خروج آمریکایی‌ها نیاز خواهد داشت و هند می‌تواند در این زمینه به طالبان در مقابل تضمین امنیت مرزهایش کمک کند. از یک منظر دیگر دست برتری که هند بر طالبان دارد می‌تواند تأثیر مثبت بر روند صلح در افغانستان داشته باشد و احتمال یک جنگ نیابتی بین هند و پاکستان را در افغانستان کاهش دهد. اگر هند موفق شود یک رابطه دوجانبه غیررسمی با طالبان ایجاد کند افغانستان می‌تواند از هر درگیری احتمالی در آینده بین پاکستان و هند دور بماند و به برطرف کردن منازعات و مشکلات داخلی خود تمرکز کند.

اما موفقیت ارتباطات غیررسمی با طالبان به واکنش پاکستان هم وابسته است. در بهترین حالت اسلام‌آباد ترجیح خواهد داد که بی‌طرف بماند نه دست به تشویق یا رد این ارتباط بین دهلی‌نو و طالبان بزند. در بدترین حالت هم اسلام‌آباد به‌سوی عناصر حاشیه‌ای طالبان خواهد رفت و با کمک آن‌ها به رهبری طالبان فشار خواهد آورد تا ارتباط خود با هند را قطع کند. درحالی‌که مخالفت پاکستان بدون شک مانع گفت‌وگو بین طالبان و هند خواهد شد، اما لزوماً به معنی به پایان رسیدن این تعامل نیست.

ارتباط هند با طالبان می‌تواند به دهلی‌نو در کنترل اوضاع کشمیر کمک کند

طالبان در برابر تنش هند و پاکستان در مورد لغو وضعیت نیمه‌مستقل کشمیر در آگوست ۲۰۱۹ بی‌طرف ماند و نشان داد که می‌خواهد یک سیاست خارجی مستقل از پاکستان داشته باشد. درحالی‌که بدون شک طالبان هنوز به پاکستان وابسته است، اما دستاوردهای اخیر نظامی این گروه، رشد روزافزون استقلال مالی و روابط دیپلماتیک تازه شکل‌گرفته با دیگر اعضای تأثیرگذار جامعه بین‌المللی، سطح مشخصی از استقلال را به طالبان بخشیده است. اکنون طالبان موقعیت برای تبدیل‌شدن به یک قدرت سیاسی موردقبول جامعه بین‌المللی به دست آورده است و به‌آرامی از نفوذ پاکستان رهایی می‌یابد. همه این‌ها نشان می‌دهند که طالبان با وجود اعتراض پاکستان به گفت‌وگو با هند ادامه خواهد داد. اما فقط زمان نشان خواهد داد که آیا این گفت‌وگو در ایجاد امنیت و ثبات موردنیاز منطقه موفق خواهد بود یا خیر. 

این در حالی است که بر اساس گزارش شبکه خبری الجزیره نیروهای طالبان وارد قندهار، دومین شهر بزرگ افغانستان شده‌اند. طالبان پیش‌تر اعلام کرده بود که ۸۵ درصد خاک افغانستان تحت کنترل آن‌ها درآمده است. یک منبع آگاه در قندهار هم با تأیید ورود نیروهای طالبان به این شهر از کشته و زخمی شدن غیرنظامیان در مجاورت زندان مرکزی خبر داده است. در این میان، والی قندهار تأکید کرد که طالبان جنگ روانی را به‌ویژه در فضای مجازی آغاز کرده است و از این طریق می‌خواهد که بین مردم هراس ایجاد کند. به هر حال باید قبول کرد که طالبان یکی از بازیگران اصلی در صحنه سیاسی افغانستان است که شاید بتواند امنیت را پس از دهه‌ها به این کشور بحران زده بازگرداند.

انتهای پیام/۴۱۵۵/پ