آسیب‌های روحی و روانی جنگ ۱۲ روزه بر کودکان فلسطینی

گروه جهان خبرگزاری آنا – احمد محمدی؛ کامران احمد روان‌پزشک، نویسنده، فیلم‌ساز و کارآفرین است. او علاوه بر کارهای بالینی و آکادمیک خود، در مورد سلامت روان برای رسانه‌های خبری از جمله گاردین می‌نویسد. وی همچنین جشنواره بین‌المللی فیلم پزشکی Medfest را تأسیس و از طریق استارت‌آپ موسیقی خود Rave Reviewz، ابتکار Music on my Mind را برای حمایت از سلامت روان در جامعه موسیقی راه‌اندازی کرد.

او در گزارشی درباره جنایات اسرائیل و آثار روحی و روانی آن بر مردم این منطقه نوشت: آتش‌بس میان اسرائیل و حماس در روز بیستم ماه می به آخرین دور از درگیری‌های منطقه پایان داد اما فلسطینیان محاصره‌شده در غزه همچنان با عواقب حملات اسرائیل دست‌به‌گریبان هستند و جراحات عمیقی که بمباران‌های وحشیانه صهیونیست‌ها ایجاد کرد، همچنان در حال خونریزی است.

بمباران ۱۲ روزه اسرائیل ۲۵۶ فلسطینی را به شهادت رساند که ۶۶ نفر آن‌ها کودک بودند و نزدیک ۲۰۰۰ نفر مجروح بر جای گذاشت؛ در این میان خانه‌ها، ادارات و بیمارستان‌ها نیز تخریب شدند.

درحالی‌که آتش‌بس شکننده برقرار است، کسانی که از بمباران‌ها و حملات اسرائیل جان سالم به در برده‌اند، بار دیگر در تلاش‌اند تا زندگی خود را بازسازی کنند اما خساراتی که در طی آن ۱۲ روز به بار آمد، فقط مادی، جسمی و جانی نبود بلکه بهداشت روانی فلسطینی‌ها نیز در آن روزهای سیاه هدف بمباران رژیم صهیونیستی قرار داشت.

زندگی در شرایطی که هرلحظه انتظار حمله هوایی بعدی و از دست دادن عزیزان و ویرانی خانه و کاشانه را دارید، واقعیتی کاملاً آسیب‌زا است.

ساکنان نوار غزه چندین دهه است که لایه‌های متوالی صدمات روحی و روانی را یکی پس از دیگری تحمل کرده‌اند. هجوم‌های وحشیانه سراسری نیروهای نظامی رژیم صهیونیستی علیه آن‌ها که چهار بار در طی ۱۴ سال گذشته تکرار شده است، بیشترین آسیب‌ها از این دست را به بار آورده و این در حالی است که آسیب‌های روانی مزمن ناشی از فشار اشغالگری نیز پیوسته در پس‌زمینه این صدمات شدید مقطعی قرار داشته‌اند.

جنایاتی مانند تصرف و تخریب خانه‌ها، اعمال سیاست‌های ظالمانه، قتل‌های غیرقانونی، بازداشت بدون محاکمه و شکنجه؛ همه این موارد سبب ایجاد آسیب‌های روحی و روانی می‌شوند. چنین انقیاد دائمی می‌تواند عزت‌نفس را نابود و قربانیان را در یک درماندگی آموخته‌شده رها کند تا به سرنوشت خود تسلیم‌شده و آنان را به دامان افسردگی سوق دهد.

محاصره غیرقانونی رژیم صهیونیستی در غزه نیز به‌منزله خفقان روان‌شناختی است. محرومیت اقتصادی ناشی از آن باعث بیکاری و فقر گسترده (عوامل مؤثر در ابتلا به بیماری روانی) و خدمات محدود بهداشتی که سال‌هاست توسعه‌نیافته و قادر به پاسخگویی به حجم تقاضا نیست. از سوی دیگر همین امکانات محدود و غیرمتناسب با نیاز موجود نیز هر بار در حملات وحشیانه اسرائیل مورد هدف قرارگرفته و بیش‌ازپیش نابودشده و از بین می‌روند. در آخرین سری از حملات رژیم صهیونیستی نیز حداقل ۶ بیمارستان، دو کلینیک، یک مرکز بهداشتی و یک مرکز جمعیت هلال‌احمر فلسطین آسیب دیدند.

درحالی‌که در شرایط کنونی اصلی‌ترین نگرانی اکثر کشورهای جهان، شیوع بیماری کرونا و آثار مخرب آن بر سلامت و بهداشت عمومی و روانی جامعه است اما مردم فلسطین با مهاجمی خطرناک‌تر و ویرانگرتر از ویروس کووید-۱۹ مواجه هستند. در حقیقت حملات هوایی رژیم صهیونیستی و کشته‌ها و مجروحان این حملات لزوم اهمیت مبارزه با ویروس کرونا را در این منطقه به حاشیه رانده و مجالی برای کادر درمانی نوار اشغالی باقی نمی‌گذارد تا به آن بپردازند.

با این وجود، کرونا فارغ از درگیری و حملات هوایی و جنایت و ویرانی، مسیر خود در نوار غزه را نیز مانند سایر نقاط جهان طی می‌کند. تاکنون بیش از ۱۱۰ هزار نفر در غزه به ویروس کووید-۱۹ آلوده‌شده‌اند و بیش از یک هزار نفر بر اثر آن جان‌باخته‌اند. این در حالی است که تنها دوزهای کافی برای واکسیناسیون ۶۰ هزار و ۲۰۰ نفر از جمعیت بیش از ۲ میلیونی این منطقه در دسترس است، بنابراین اضطراب همه‌گیری در غزه بیداد می‌کند و بر فشار روانی می‌افزاید.

این حجم انبوه از آشفتگی به معنای بیماری روانی واقعی است. در غزه میزان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) که عوارضی مانند اختلال در خواب، احساس دائمی بی‌قراری و ناآرامی، فلش‌بک (تکرار مداوم دیدن صحنه حادثه در ذهن) طی روز و کابوس در خواب و انزوا و بی‌تفاوتی فوق‌العاده زیاد است. یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ مشخص کرد که ۳۷ درصد از بزرگ‌سالانی که در نوار غزه زندگی می‌کنند به این عارضه مبتلا هستند.

من در شغل خود به‌عنوان یک روان‌پزشک، پناهندگان مبتلا به PTSD ناشی از جنگ‌های عراق و افغانستان را درمان کرده‌ام. روند درمانی می‌تواند سخت، پیچیده و طولانی باشد. تقریباً غیرممکن است که با وجود تداوم علل و ریشه‌های بیماری، بهبودی حاصل شود. رئیس خدمات بهداشت روانی فلسطین یک‌بار گفته بود که هم‌وطنانش از اختلال استرس پس از سانحه رنج نمی‌برند، زیرا این اختلال مربوط به دوران پس از سانحه است درحالی‌که ساکنان نوار اشغالی پیوسته با سانحه دست‌به‌گریبان هستند و آسیب‌دیدگی آن‌ها همچنان ادامه دارد. گویا باید اصطلاح جدیدی برای توصیف وضعیت آنان در علم روان‌پزشکی اختراع شود؛ چیزی شبیه اختلال استرس در جریان سانحه!

طبق روالی که معمولاً در حوادث شاهد آن هستیم، در فلسطین نیز این کوکان هستند که بیشترین آسیب‌های روحی و روانی را می‌بینند. بر اساس یک تحقیق علمی که در سال ۲۰۲۰ و پیش از درگیری‌های اخیر انجام‌شده بود، تقریباً ۹۰ درصد از کودکان فلسطینی آسیب‌های روحی روانی را تجربه کرده و ۵۳.۵ درصد آن‌ها از اختلال استرس پس از سانحه رنج می‌برند. شورای پناهندگان نروژ خبری دردناک را منتشر کرد: ۱۱ تن از کودکانی که در حملات هوایی اخیر رژیم صهیونیستی کشته‌شده‌اند، در برنامه‌های درمانی آسیب‌های روحی و روانی این شورا شرکت داشتند! جای تعجب نیست که آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل از غزه به‌عنوان جهنم روی زمین برای کودکان یاد کرد.

در سال ۲۰۰۸ برای تدریس روان‌پزشکی به دانشجویان رشته پزشکی سومالی سفری به این کشور داشتم. درحالی‌که جنگ داخلی که در این منطقه جریان داشت در سال ۱۹۹۱ به پایان رسیده بود اما آن زمان (سال ۲۰۰۸) و بعد از ۱۷ سال هنوز می‌شد تأثیرات آن درگیری‌ها را بر سلامت روانی مردم و زیرساخت‌های بهداشتی آن مناطق مشاهده کرد و مطمئناً همین امروز هم هنوز آن آثار مخرب روانی همچنان ادامه‌دارند.

بنابراین پر واضح است که حتی اگر از همین امروز هم شروع کنیم، مداوای ذهن‌های پریشان و جراحات روحی و روانی مردم و بالاخص کودکان فلسطینی و نیز زیرساخت‌های بهداشتی در غزه بسیار زمان‌بر است، اما مطمئناً تا زمانی که اشغال غیرقانونی رژیم صهیونیستی، ساخت‌وساز شهرک‌های یهودی‌نشین و محاصره غزه پایان نیابد، اصلاً امیدی به شروع این روند بهبود متصور نیست.

سرکوب فلسطینی‌ها، دیده‌بان حقوق بشر را به این نتیجه رسانده است که اسرائیل پیوسته در حال ارتکاب جنایت آپارتاید (هر سیستم یا روشی که افراد را با توجه به رنگ، قومیت، طبقه و ... از هم جدا کند) است. شاید مشاهده این وضعیت از دیدگاه منشور حقوق بشر و تأثیرات منفی شدیدی که نقض آن منشور از سوی رژیم صهیونیستی متوجه سلامت جسمی و روانی ساکنان نوار غزه و به‌خصوص کودکان فلسطینی کرده است، جامعه بین‌المللی را وادار به فشار بر این حکومت خودکامه در پایان دادن به موارد فوق‌الاشاره (اشغال غیرقانونی، گسترش شهرک‌های یهودی‌نشین و محاصره غزه) کند.

انتهای پیام/۴۱۰۶/