پشت پرده اعدام روحانی شیعه: از ایجاد فضای پلیسی تا مقابله با حقوق بشر
مجتبی اسماعیلی، گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا: انتشار خبر اجرای حکم اعدام شیخ نمر باقر النمر روحانی شیعه سرشناس عربستان، با تعجب بسیاری مواجه شد. در حالی که تنش‌های قومیتی شیعه و سنی در منطقه بالاگرفته است این اقدام تنها می‌تواند آتش این تنش را افزایش دهد.
در حالی‌که مدت‌هاست، حکم اعدام شیخ نمر صادر شده بود، عربستان از اجرای این حکم طفره می‌رفت. چه موضوعات و رویدادهایی باعث شدند که این حکم در روز جاری اجرا شود؟ و تبعات این اقدام چه خواهد بود؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش‌ها با سه تحلیلگر گفت‌و‌گو کرده‌ایم.«جعفر قنادباشی» تحلیلگر امور خاورمیانه و شمال آفریقا، «حسن هانی‌زاده» تحلیلگر امور عربستان و «صباح زنگنه» تحلیلگر مسائل خلیج فارس پاسخگوی پرسش‌های خبرگزاری آنا بودند.
قنادباشی: اعدام مخالفان عربستان ادامه دارد
جعفر قنادباشی، تحلیلگر امور خاورمیانه و شمال آفریقا اعتقاد دارد که وضع خارجی و داخلی عربستان، حکام سعودی را به اجرای حکم اعدام شیخ نمر واداشت.
به‌گفته وی، «عربستان از لحاظ سیاسی و اقتصادی در موقعیت بدی قرار دارد و سیاست‌هایش در منطقه از جمله در یمن با ناکامی مواجه شده است. در عرصه داخلی این احساس وجود دارد که مردم قصد دارند علیه رژیمی که چنین شکست خورده است، قیام کنند. در طرف مقابل، سعودی‌ها نگران جنبش‌های شیعه‌ای هستند که با نارضایتی به راه خواهند افتاد.»
این تحلیلگر امور خاورمیانه درباره اوضاع سیاست خارجی عربستان به خبرنگار آنا گفت: «عربستان جنگی طولانی با هزینه‌ای بالا را در یمن به راه انداخته است و حتی نظامیان سعودی از آن ناراضی هستند.»
قنادباشی تاکید کرد که این وضع، جامعه عربستان را در مرز نافرمانی گسترده‌ای قرار داده است و به همین دلیل «سعودی‌ها می‌کوشند در کشور فضایی رعب‌آور ایجاد کنند.»
وی افزود: «بودجه نفت کاهش یافته و مردم عربستان به‌خوبی می‌دانند که مقصر همه این موضوعات، دولت عربستان است. پیشتر مقام‌های سعودی با دلارهای نفتی خلا‌های داخلی را پر می‌کردند ولی حالا دیگر آن دلارها وجود ندارد. مجموعه نارضایتی‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و حتی سیاست خارجی این دیکتاتوری را با خطر سقوط مواجه کرده است.»
قنادباشی با بیان اینکه، وضعیت اخیر باعث شده است تا حکام سعودی به فکر چاره‌جویی بیفتند و حل این معضل را در پلیسی کردن فضا ببینند، گفت: «پیش‌بینی می‌شود پادشاهی عربستان به این اعدام‌ها نیز راضی نشود و به‌زودی در این کشور برای مقابله با مخالفان، حکومت نظامی ایجاد شود.»
این تحلیلگر همچنین درباره تبعات اعدام شیخ نمر افزود: «اعدام شیخ نمر، اوج پیوند میان شیعه و اهل سنت است و به‌زودی حرکت عظیمی در عربستان به راه خواهد انداخت و ممکن است شاهد تظاهراتی در مخالفت با این اقدام در کشورهای منطقه و حتی اروپا باشیم.»
هانی‌زاده: اعدام نمر، اشتباه استراتژیک دربار سعودی بود
حسن هانی‌زاده، تحلیلگر امور عربستان، نیز درباره دلایل اجرای حکم اعدام شیخ نمر اعتقاد مشابهی با جعفر قنادباشی دارد. وی به خبرنگار آنا می‌گوید: «اعدام شیخ نمر یکی از روحانیان برجسته عربستان نشانه اوج بحران در عربستان سعودی چه در عرصه داخلی و چه در عرصه بین‌المللی است.»
وی درباره آثار این اقدام در فضای داخلی عربستان تاکید کرد که «باتوجه به محبوبیت باقر نمر و باتوجه به اینکه این شخصیت، مبارزاتی علیه دیکتاتوری آل‌سعود انجام داده بود، به‌نظر می‌آید اعدام وی، عربستان را بیش از پیش دچار بحران کند. همچنین شیعیان عربستان که هم‌سویی خاصی با نمر داشتند می‌توانند طیف وسیع اجتماعی راه‌اندازی کنند و موجی از اعتراض‌ها را در این کشور به راه بیاندازند.»
هانی‌زاده افزود: «عربستان به‌دنبال شکست سیاست‌هایش در سوریه، یمن و لبنان اکنون اقدام به اعدام مخالفان کرده است. این اقدام، اشتباه استراتژیک پادشاهی عربستان به‌شمار می‌رود که به بهبود اوضاع داخلی این کشور کمک نمی‌کند و باعث افزایش آشوب در عربستان خواهد شد.»
زنگنه: امکان تقابل میان عربستان و جهان تشیع وجود دارد
صباح زنگنه، تحلیلگر امور کشورهای خلیج‌فارس، از منظر دیگری به موضوع اعدام رهبر شیعیان عربستان می‌نگرد و با بیان ابعاد حقوق بشری این موضوع، تاکید دارد که «اقدام ضدانسانی و ضدحقوق بشری اعدام شیخ نمر، از لحاظ سیاسی از چند منظر دارای پیام‌های روشنی است. اعدام روحانی برجسته شیعه عربستان بیانگر این است که عربستان به‌شدت از انتقاد و اعتراض‌های داخلی نگران است.»
وی با تاکید بر تنش‌های اخیر میان شیعیان و سنی‌های منطقه و ارتباط این تنش‌ها با اعدام نمر می‌گوید: «اعدام این روحانی برجسته شیعه عربستان، اقدامی علیه خواسته‌های شیعیان جهان است، به‌ویژه اینکه برخی از مراجع تقلید و شخصیت‌های دینی و سیاسی در منطقه و جهان از دولت سعودی خواسته بودند که مانع اجرای حکم اعدام شوند. مسلمانان در منطقه و جهان، این اقدام را برخلاف مبانی اسلامی و قوانین حقوق‌بشری جهان و حدود آزادی بیان می‌دانند.»
این تحلیلگر امور کشورهای خلیج‌فارس تصریح کرد: «شیخ نمر، هیچ‌گونه اقدام عملی علیه پادشاهی عربستان انجام نداد و به صرف بیانات انتقادآمیز که همه آن‌ها اصلاح‌گونه بوده است، نباید چنین مجازاتی انجام می‌شد.»
وی معتقد است: «در آینده باید شاهد واکنش‌های مختلف چه در داخل و چه در خارج از عربستان باشیم و امکان نوعی تقابل جدی میان عربستان با جهان اسلام و جهان تشیع وجود دارد.»
انتهای پیام/