اندر احوالات مشکلات «هابل» با کامپیوترهای قدیمی/ وقتی محبوب‌ترین تلسکوپ جهان خاموش شد

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، تلسکوپ فضایی هابل که در سال ۲۰۲۰ سیامین سالگرد گردش خود را دور مدار زمین جشن گرفت، بعدازظهر روزی در هفته گذشته پس از بروز مشکلات در یکی از کامپیوترهای قدیمی، فعالیت خود را متوقف کرد. ناسا به سرعت مشغول است تا تلسکوپ فضایی هابل را تعمیر کند زیرا مشکلی که کامپیوتر دهه هشتادی آن ایجاد کرده، باعث شده است این رصدخانه مداریِ معروف به طور موقت خاموش شود. ماژول حافظه موجب از کار افتادن هابل شده است براساس بیانیه ناسا، تیم عملیاتی هابل مشکوک است که این مشکل ناشی از خراب شدن ماژول مرتبط با حافظه باشد. این تیم در تلاش برای حل مشکل میکوشد به یکی از چندین ماژول پشتیبان تلسکوپ روی آورد. تیم عملیاتی مرکز پروازهای فضایی گادرد ناسا در مریلند میگوید: «با فرض اینکه این مشکل از طریق یکی از گزینههای زیادی که در اختیار تیم عملیاتی قرار دارد رفع شود، انتظار میرود هابل قادر باشد تا اواخر دهه ۲۰۲۰ یا حتی پس از آن به کشفهای شگفتانگیز فضای پیرامون ما ادامه دهد.» با این حال هنوز زمان مشخصی برای زمان تکمیل، آزمایش، ارزیابی و بازگشت این تلسکوپ به وضعیت عملیاتی وجود ندارد. بیشتر بخوانید: پرتاب تلسکوپ فضایی «جیمز وب» به تأخیر افتاد تلسکوپ هابل پرده از راز تاریکی ستاره غولپیکر برداشت ناسا تصویری شگفتانگیر از کهکشان راهشیری منتشر کرد هابل بیش از سه دهه است که به دور مدار زمین میگردد هفته گذشته کامپیوتر اصلیِ تلسکوپ، ناگهان هیچ سیگنالی را از کامپیوتر ارزیابی دادهها(payload computer) دریافت نکرد. پس از وقوع این خطا، کامپیوتر اصلی یک پیام خطا به سیستم پشتیبانی زمین ارسال کرد که به تیم عملیاتی هشدار میداد مشکلی پیش آمده است. ریشه مشکل به سیستم قدیمی هابل برمیگردد کامپیوتری که روز یکشنبه از کار افتاد ماژول کنترل داده است؛ سیستمی که ابزارهای علمی رصدخانه را از منظر صحت علمی اعتبارسنجی و کنترل میکرد. این ماژول آخرین بار در آخرین مأموریت فضانوردان به رصدخانه در سال ۲۰۰۹ جایگزین شده بود. کامپیوتر مورد استفاده در هابل قدیمی است و به زمانی برمیگردد که هنوز انقلاب دیجیتال رخ نداده بود و سیستمها ضعیفتر بودند. اگرچه هابل در آوریل ۱۹۹۰ به فضا پرتاپ شد اما کامپیوتر مورد استفاده در آن، از نوع رایج ناسا یعنی NSSC-۱ مشهور به کامپیوتر-۱ بود، سیستمی که در اوایل دهه ۸۰ میلادی توسعه یافته بود و برای حدود یک دهه در مأموریتهای ناسا مورد استفاده قرار میگرفت. بعد از ظهور کامپیوترهای شرکت آیبیام با نام RAD۶۰۰۰ که پس از آن در فضاپیماهای بعدی ناسا مورد استفاده قرار گرفتند، NSSC-۱ به طور کامل منسوخ شد. تاکنون ۵ بار روی هابل تعمیر صورت گرفت. تجزیهوتحلیلها نشان میدهد که خطا احتمالاً به دلیل یک مشکل حافظه رخ داده است. مشکل حافظه میتواند به مرور زمان به دلیل سالها قرار گرفتن در معرض تابش بیپناه خورشید در فضا اتفاق افتاده باشد. البته این رخدادها، مسائلی نیستند که غیرمنتظره باشند و مواردی از این دست قابل پیشبینی هستند، به همین دلیل ماژولهای پشتیبان حافظه در هابل تعبیه شده است. اعضای تیم عملیاتی هابل میگویند: «کامپیوتر مورد استفاده در هابل قدیمی است و به زمانی برمیگردد که هنوز انقلاب دیجیتال رخ نداده بود و سیستمها ضعیفتر بودند. تجهیزات این تلسکوب نسبت به عضر حاضر که هر روز سیستمهای نوینی توسعه مییابند از رده خارجشده محسوب میشود. از اینها گذشته سختافزار تمام فضاپیماها به دلیل قرار گرفتن در فضای بیحفاظ در برابر اشعهها و امواج مختلف و تابش بیپایان خورشید ممکن است از لحاظ برقی با مشکل مواجه شوند. به همین دلیل در همان زمان راهاندازی هابل، ماژولهای حافظه پشتیبان برای آن در نظر گرفته شد.» ناسا میکوشد سیستم معیوب را سوئیچ کند پس از خاموش شدن تلسکوپ، کامپیوتر اصلی هابل به طور خودکار همه ابزارهای خود را به حالت ایمن(مشهور به safe mode) در آورد و ناسا را نسبت به رخداد مزبور آگاه کرد. تیم عملیاتی ناسا روز بعد، کامپیوتری را که از کار افتاده بود راهاندازی مجدد(reset) کرد با این حال کامپیوتر حتی پس از راهاندازی مجدد نیز با همان مشکلاتی مواجه شد که باعث خاموش شدن اولیه آن شده بود. «تیم عملیاتی» در حال حاضر در حال تعویض ماژولهای حافظه روی فضاپیما است. هنگامی که این روند به پایان برسد و دستگاه به طور کامل آزمایش شود انتظار میرود هابل فعالیتهای عادی خود را از سر گیرد. در هابل چند ماژول پشتیبان تعبیه شده است این اولین بار نیست که هابل با مشکلاتی از این دست روبهرو میشود. دانشمندان در همان اوایل شروع به کار تلسکوپ، خطایی را در سیستم کنترل جهتدهی آینه اصلی آن مشاهده کرده بودند. اولین مأموریت برای سرویس کردن تلسکوپ در سال ۱۹۹۳ انجام شد و مأموریتها به هابل در طول برنامه شاتل فضایی ناسا ادامه یافت. فضانوردان در مأموریتهای مختلف روی بسیاری از مسائل کار کردند از جمله تعویض باتریها و ژیروسکوپهایی که به هابل اجازه میداد تا نقاط دوردست کیهان را رصد کند. حتی اگر هابل به طور کامل از کار بیفتد چنان نقش پر رنگی در علم نجوم داشته است که هرگز از یادها نخواهد رفت. انتهای پیام/۴۱۶۰

صفحه نخست

آموزش و دانشگاه

علم‌وفناوری

ارتباطات و فناوری اطلاعات

سلامت

پژوهش

علم +

سیاست

اقتصاد

فرهنگ‌ و‌ جامعه

ورزش

عکس

فیلم

استانها

بازار

اردبیل

آذربایجان شرقی

آذربایجان غربی

اصفهان

البرز

ایلام

بوشهر

تهران

چهارمحال و بختیاری

خراسان جنوبی

خراسان رضوی

خراسان شمالی

خوزستان

زنجان

سمنان

سیستان و بلوچستان

فارس

قزوین

قم

کردستان

کرمان

کرمانشاه

کهگیلویه و بویراحمد

گلستان

گیلان

لرستان

مازندران

مرکزی

هرمزگان

همدان

یزد

هومیانا

پخش زنده

اندر احوالات مشکلات «هابل» با کامپیوترهای قدیمی/ وقتی محبوب‌ترین تلسکوپ جهان خاموش شد

هابل در روز تولدتان چه تصویری ثبت کرده است؟

مهم‌ترین رویدادهای نیمه دوم شهریور ۱۴۰۰

تلسکوپ هابل پرده از راز تاریکی ستاره غول‌پیکر برداشت

کشف غیرمنتظره تلسکوپ فضایی هابل/ سیاه‌چاله‌های کوچک نزدیک به هم کشف شدند