روزهای بی‌رمقی آب از راه رسید/ دوران نقاهت طولانی رودخانه‌ها پس از خشکسالی

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، یکی از پیامدهای نامبارک دوران پساانقلاب صنعتی، پدیده تغییر اقلیم است. تغییر اقلیم به دلایل مختلف در اقصینقاط جهان به وقوع میپیوندد و بخشهای وسیعی از نقاط مختلف جغرافیایی جهان را با بحرانهای متفاوتی مواجه کرده است. یکی از بحرانهای موجود، بحران کمآبی است که منجر به نابودی و خشکی رودخانهها و دریاچهها شده است. ازاینرو یکی از وقایعی که مکرراً در سالهای اخیر گزارش میشود خشکی رودها، تالابها و خصوصاً دریاچهها است. نیاز فزاینده بشر به منابع آبی از یک سو و کاهش هر چه بیشتر حجم دریاچهها و رودخانهها از سوی دیگر موجب شدهاند اکنون یک بحران واقعی شکل بگیرد. برخی از محققان معتقدند که با وجود خشکسالیهای مختلف، همواره رودخانه پس از یک بارش تمام عیار دوباره پر خواهند شد. اما تحقیقات جدید خلاف این مسئله را نشان میدهد! تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیتهای انسان به مرز بحران رسیده است برخی رودهای خشکشده دوباره مثل قبل نمیشوند رودخانههایی که در اثر خشکسالیهای طولانیمدت خشک شدهاند حتی پس از بارش مجدد باران نیز ممکن است قادر به بازیابی نباشند. براساس گزارش اخیر مجله ساینس، 7 سال پس از خشکسالی رودی در جنوب شرقی استرالیا، بخش بزرگی از رودخانههای منطقه هنوز هیچ نشانهای دال بر بازگشت به جریان آب پیشبینیشده از خود بروز نمیدهند. بیشتر بخوانید: سنجش میزان خشکسالی با دادههای ماهوارهای هشدار دانشمندان درباره آب شدن سریع یخهای قطب شمال/ خشکسالی در چند قدمی کره زمین تیم پیترسون(Tim Peterson)، متخصص آبشناسی از دانشگاه موناش در ملبورن استرالیا میگوید: «یک فرض ضمنی وجود دارد که هر چقدر هم که خشکسالی عظیم باشد، آب همیشه برمیگردد، فقط مسئله مدتزمان است که نمیتوان دقیق تعیین کرد. با این وجود هیچوقت این پیشفرض مرا متقاعد نکرده است.» وی میگوید خشکسالی چندین ساله در جنوب شرقی استرالیا که بین سالهای ۱۹۹۷ و ۲۰۰۱ آغاز شد و تا سال ۲۰۱۰ ادامه داشت، یک آزمایش طبیعی را برای همین پیشفرض فراهم کرد. «این رخداد شدیدترین خشکسالی نبوده که این منطقه تاکنون تجربه کرده است، اما طولانیترین دوره کمبود بارش در منطقه از حدود سال ۱۹۰۰ تاکنون بوده است.» این تحقیق چگونه انجام گرفت؟ پترسون و همکارانش میزان جریان سالانه و فصلیِ ۱۶۱ حوضه رودخانه در منطقه را از قبل، حین و بعد از خشکسالی مورد تجزیهوتحلیل قرار دادند. آنها دریافتند که تا سال ۲۰۱۷، ۳۷ درصد از حوضههای رودخانه هنوز مقدار آب پیشبینیشده را پر نکرده است. علاوه بر این، از اکثریت قریب به اتفاق(۸۰ درصد) این رودخانههای کمعمق نیز هیچ نشانهای دال بر احتمال بهبود در آینده نزدیک مشاهده نمیشود.» تبخیر بیش از حد و تعرق گیاهان فرایندهایی هستند که میتوانند تأثیرات خشکسالی را افزایش دهند. بسیاری از رودخانههای جنوب شرقی استرالیا از خشکسالیهای قبلی جان سالم به در بردهاند از جمله یک مورد خشکسالی شدید اما کوتاهمدت که در سال ۱۹۸۳ اتفاق افتاد. اما حتی بارانهای شدید در سال ۲۰۱۰ که پایانی برای خشکسالیِ شروع قرن جدید میلادی تعبیر میشد، برای بازیابی این حوضهها به حالت قبلی کفایت نکرده است. این نشان میدهد که بالاخره محدودیتی در مقاومت رودخانهها نسبت به شرایط جدید وجود دارد. پیترسون میگوید آنچه در این حوضه رودخانهها تغییر کرده است هنوز مشخص نیست. بارشهای پس از خشکسالی مشابه بارشهای پیشین بودند اما آب آنطور که باید و شاید در مسیر خود قرار نگرفته است، بنابراین باید به جای دیگری رفته باشد. این تیم احتمالات مختلف را مورد بررسی قرار داد: آیا آب به زمین نفوذ کرده و به عنوان آبهای زیرزمینی ذخیره شده است؟ یا هرگز به زیرزمین نرسیده و احتمالاً توسط انشعاباتی خارج شده و سپس دوباره در هوا تبخیر شده است. تبخیر بیش از حد میتواند عامل عدم بازیابی رودها باشد محققان گزارش دادهاند هیچ یک از این توضیحات با مطالعات در مورد این مکانها تأیید نشده است. پیترسون مدتهاست که مدعی است تحت شرایط خاص رودخانهها از خشکسالی بازیابی نخواهند شد و این مطالعه تأیید میکند که این امر فراتر از یک گمانهزنی ساده است. حوضه برخی رودها پس از خشکسالی هرگز به حالت اولیه برنمیگردد پیتر تروچ(Peter Troch)، متخصص آبشناسی در دانشگاه آریزونا در توسان میگوید: «تبخیر بیش از حد و تعرق گیاهان فرایندهایی هستند که میتوانند تأثیرات خشکسالی را افزایش دهند. پیترسون پیشتر هم در این مورد نظریاتی را مطرح میکرد اما تا قبل از این کار، این عدم بازیابی رودخانهها قابل پیشبینی نبود و در هیچ کدام از مدلهای هیدرولوژیکی چنین احتمالی در نظر گرفته نمیشد.» وی خاطرنشان میکند: «این مطالعه قطعاً محققان دیگر را به ادامه تحقیقاتی از این قبیل ترغیب خواهد کرد و امیدوارم که بتوانیم بینش بیشتری در مورد تأثیر این واکنش[حوضههای رودخانه] به تغییرات آبوهوا کسب کنیم.» در واقع، یافتهها مبنی بر اینکه رودخانهها «تابآوری محدودی» نسبت به خشکسالی دارند، به دلیل گرم شدن سیاره و خشکسالیهای طولانیتر در آینده نزدیک، نگرانکننده است. انتهای پیام/۴۱۶۰

صفحه نخست

آموزش و دانشگاه

علم‌وفناوری

ارتباطات و فناوری اطلاعات

ورزش

سلامت

پژوهش

سیاست

اقتصاد

فرهنگ‌ و‌ جامعه

علم +

عکس

فیلم

استانها

بازار

اردبیل

آذربایجان شرقی

آذربایجان غربی

اصفهان

البرز

ایلام

بوشهر

تهران

چهارمحال و بختیاری

خراسان جنوبی

خراسان رضوی

خراسان شمالی

خوزستان

زنجان

سمنان

سیستان و بلوچستان

فارس

قزوین

قم

کردستان

کرمان

کرمانشاه

کهگیلویه و بویراحمد

گلستان

گیلان

لرستان

مازندران

مرکزی

هرمزگان

همدان

یزد

هومیانا

پخش زنده

روزهای بی‌رمقی آب از راه رسید/ دوران نقاهت طولانی رودخانه‌ها پس از خشکسالی

بررسی تغییرات سطح آب تالاب‌های کشور

خشکسالی‌های اخیر «مسئول زاد» است

قایقی که سطح رودخانه را می‌شکافد+ فیلم

خطرناک‌ترین رودخانه جهان جاری می‌شود