تجلی آداب دیپلماسی، نحوه مراوده و گفت‌وگو در شاهنامه فردوسی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا از نی‌ریز، محمدکاظم کاوه پیشقدم در وبینار استانی پاسداشت زبان فارسی به مناسبت روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی که با حضور استادان، کارکنان و علاقه‌مندان فرهنگ و ادب فارسی استان فارس در بستر فضای مجازی برگزار شد با تأکید بر ویژگی‌های منحصربه‌فرد فردوسی و اثر ماندگار وی، شاهنامه را آرمان‌شهر ادبی فرهنگی ایرانیان خواند که آداب، رسوم و سنن مختلف اجتماعی مردمان ایران زمین و حتی آداب و اصول دیپلماسی و نحوه روابط با دیگر کشورها و فرهنگ‌ها و کیفیت گفت‌وگو با دیگران در آن آمده است.

وی با بیان این موضوع که ویژگی‌هایی موجود در اندیشه و اشعار فردوسی، منحصربه‌فرد است، گفت: ویژگی‌های منحصربه‌فرد و ممتاز شاهنامه موجب شده تا فردسی را از پیامبران شعر بدانند و ملک‌الشعرای بهار نزدیک به ۷۰ سال پیش بیان کرد که اگر مجبور باشیم یکی از بزرگان ادبیات فارسی را از میان شاعران گزینش کنیم به‌ناچار باید میان سعدی و فردوسی یکی را برگزینیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی فارس با تأکید بر آیه ۶ سوره لقمان «و من‌الناس من‌یشتری لهو الحدیث لیضل عن سبیل‌الله بغیر علم و یتخذها هزوا اولئک لهم عذاب مهین» اظهار کرد: درباره شأن و سبب نزول این آیه آورده‌اند که برخی افراد که میان ایران و حجاز به واسطه تجارت، رفت و آمد داشته‌اند، داستان‌های باستانی ایرانیان از جمله داستان رستم و اسفندیار و رستم و سهراب را از ایرانیان می‌شنیدند و برای اعراب بازگو می‌کردند.

رواج داستان‌های شاهنامه میان مردم پیش از اسلام

این استاد دانشگاه بیان کرد: این نشان می‌دهد که پیش از اسلام نیز داستان‌های شاهنامه میان مردم رواج داشته و فردوسی نخستین کسی نبوده که در این زمینه کار کرده است و نخستین فردی که داستان‌های شاهنامه را به در قالب هزار بیت به نظم درآورد، ابومنصور محمد بن احمد توسی بود که با نام دقیقی شناخته می‌شود، زرتشتی بود و پیش از به پایان آوردن اثرش توسط غلامش کشته شد و فردوسی این ابیات وی را در اثر ماندگار و جاوید خود آورده و در اشعار و سروده‌های خود نیز از اندیشه‌ها  و اشعار وی تأثیر گرفته است.

دبیر هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی  استان فارس با تأکید بر برخی ویژگی‌های موجود در شاهنامه و اشعار فردوسی مطرح کرد: روح بسیار بلند، اعتماد به نفس و پاکیزه دامنی، رعایت ادب و اخلاق که نشان‌دهنده اندیشه بلند و والای فردوسی است، دل نبستن به زر و زخرف دنیا از ویژگی‌های شاهنامه است.

کاوه پیشقدم بیان کرد: بعد از ۳۰ سال تلاش و گردآوری قریب به ۶۰ هزار بیت در قالب شاهنامه، وقتی این اثر به سلطان محمود غزنوی ارائه می‌کند، سلطان محمود زر فردوسی را با سیم برابر می‌داند و به وی ۲۰ هزار درم نقره داد که فردوسی تمام این مبلغ را به یک حمامی بخشید.

وی اضافه کرد: بیان حکمت‌ها در قالب داستان‌های تاریخی و گفتار مؤدبانه و محترمانه در سراسر شاهنامه، همگی از ویژگی‌هایی بوده که شاهنامه را منحصربه‌فرد کرده است.

ویژگی‌های سفیر از زبان فردوسی

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی فارس با قرائت شعر :

فرستاد باید فرستاده‌ای       درون پر ز مکر و برون ساده‌ای

فرستاده باید که دانا بود        به  گفتن توانا و بینا بود

از فردوسی حکیم گفت: در این شعر، شاعر حماسه‌سرای ایران به دیپلماسی ارتباطات و ویژگی‌های یک فرد دیپلمات و سفیر را ذکر می‌کند و در واقع، نحوه مراوده و آداب گفت‌وگو کردن را در این جا و در دیگر جاهای شاهنامه از جمله در گفت‌وگوی رودابه با زال و در داستان بیژن و منیژه بیان می‌کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مطرح کرد: گفت‌وگوها، محاورات و مکالماتی که دوطرفه است و در کنار این گفت‌وگوها در واقع اندیشه‌هایی مطرح می‌شوند که در بردارنده حکمت‌ها، اندرزها و اندیشه‌های شیعی و بخشی نیز اندیشه‌های شعوبیه و قسمتی نیز دربردارنده و اشاره‌کننده به افتخارات گذشتگان و تاریخ گذشته ایرانیان است.

معرفی رستم به‌عنوان انسان کامل در شاهنامه

کاوه پیشقدم با تأکید بر شخصیت رستم در شاهنامه و معرفی و مطرح کردن آن از سوی فردوسی به عنوان نماد انسان کامل گفت: انسان کامل دارای ویژگی‌های ممتازی است از جمله این‌که، تجلی صفات بارز خداوند بر روی زمین بوده و سعی می‌کند این صفات الهی را در خود متخلق کند و یکی از این صفات که در شاهنامه هم به آن پرداخته شده بزرگ‌منشی است.

وی با بیان این موضوع که یکی از علامت‌های بزرگ‌منش بودن، دل نبستن به زخارف دنیوی است و در شاهنامه فردوسی این انسان بزرگ‌منش در شخصیتی چون رستم متجلی می‌شود که پرورش اندیشه وی موجب بزرگی و عزت وی ‌شده، به عنوان یک انسان کامل معرفی می‌شود.

گذر از هفت خوان، شرط انسان کامل شدن است

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس با بیان این مطلب که یکی دیگر از ویژگی‌های انسان کامل، سلوک و سالک شدن است، گفت: سلوک یعنی دشواری و سختی کشیدن و مبارزه با خود و برای این که رستم، رستم شده یعنی انسان کامل شود باید هفت‌خوان طی شود و با شهوت، قدرت، آز و طمع و زیاده‌خواهی و با نفس خود مبارزه و جدال کند تا به آزادی و آزادگی و عزت و در نهایت به کمال رسد.

دبیر هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس با قرائت آیه یا بُنَیَّ إِنِّی أَری‏ فِی الْمَنامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ ما ذا تَری و ذکر شعر گر بر سر نفس خود امیری، مردی افزود: در داستان رستم و سهراب به آن‌جا می‌رسیم که رستم باید فرزندش را یعنی خودش را قربانی کند مانند ابراهیم که اسماعیل را و یعقوب که یوسف را و این برای آن است که به کمال و نهایت و قله انسانیت برسد.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی با قرائت شعر:

اگر چشم داری به دیگر سرای / به نزد نبی و علی گیر جای
گرت زین بد آید گناه من است / چنین است و این دین و راه من است
برین زادم و هم برین بگذرم / چنان دان که خاک پی حیدرم

از فردوسی حکیم گفت: محبت اهل بیت به ویژه علی(ع) در اشعار فردوسی مشهود است و وی از شاعرانی است که مسلماً شیعی مذهب است و به تشیع خود افتخار می‌کند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این مطلب که در شعر حماسی هیچ کس به پای فردوسی حکیم نمی‌رسد، گفت: فردوسی بر بسیاری از شاعران برجسته از جمله سعدی و حافظ تأثیر داشته و این مطلب در اشعار و سروده‌های این شاعران نمایان است.

دبیر هیئت‌ امنای دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس، شاهنامه را آرمان‌شهر ادبی – فرهنگی ایرانیان خواند و ادامه  داد: فردوسی، آرمان‌شهر ایرانیان و آن‌چه از نظر مردمان ایران زمین به عنوان انسان کامل وجود داشته، ارائه کرده و آن را با تعالیم اصیل اسلامی آمیخته است و کودکان ما اگر بخواهند، فرهنگ و آداب و سنن کشور خودشان را درک کنند و بشناسند باید علاوه بر قرآن کریم که فراگیری آن وجوب دارد، شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی، گلستان و بوستان سعدی و دیوان حافظ را بخوانند و در آن‌ها تأمل و درنگ کنند.

فرهنگ و ادبیات خود را مدیون فردوسی هستیم

سیدمحمدرضا رئیس‌السادات رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد نی‌ریز نیز در این نشست مجازی با بیان این مطلب که فرهنگ و ادبیات خود را مدیون فردوسی هستیم، گفت: اگر مصریان فرهنگ گرانسنگ خود را از یاد برده‌اند به این دلیل است که فردوسی و شاهنامه نداشتند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد نی‌ریز، شاهنامه را تقابل اضداد معرفی کرد و با قرائت شعر «به نام خداوند جان و خرد/ کزین برتر اندیشه برنگذرد»، افزود: فردوسی حکیم، شاهنامه خود را با فرهنگ و کلمه خرد شروع می‌کند که در مقابل آن آز و طمع قرار دارد و در واقع شاهنامه این ادعا را دارد که راه پیروزی و غلبه خرد بر آز را نشان دهد.

رئیس‌السادات، زندگی و آفرینش را تقابل اضداد معرفی کرد و ادامه داد: چنانچه در مقابل شب، روز قرار دارد و در مقابل سفیدی،سیاهی و در مقابل ظلمت، نور قرار گرفته، در شاهنامه نیز شاهد تلاقی این اضداد هستیم، در شاهنامه، ایرانیان، نماینده خوبی‌ها و تورانیان نماینده بدی‌ها معرفی شده‌اند و از این اضداد در سراسر شاهنامه بسیار دیده ‌می‌شود، چنانچه کاوه نماینده طبقه زحمت‌کش، کارگر و پیشه‌ور و فریدون نماینده طبقه فرهیخته، تحصیلکرده و خردمند است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد نی‌ریز با قرائت آیه ۱۳۶ سوره نساء   یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ الْکِتابِ الَّذِی نَزَّلَ عَلی‌ رَسُولِهِ وَ الْکِتابِ الَّذِی أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ وَ مَنْ یَکْفُرْ بِاللَّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالًا بَعِیداً و اشاره به شعر  پرستیدن دادگر پیشه کن/ ز روز گذر کردن اندیشه کن  از حکیم ابوالقاسم فردوسی گفت: بسیاری از آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع) در اشعار و اندیشه فردوسی متجلی گشته است.