راهکارهای دانشگاه آزاد اسلامی برای حل مسائل حاشیه‌نشینی/ ۴۰۰ پروپوزال توسط دانشجویان انتخاب شده است
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا- علیرضا محمدی؛ دانشگاه‌ها برای رسیدن به دانشگاه نسل سوم و چهارم به دنبال پژوهش هدفمند و مسئله‌محور هستند تا برای حل چالش‌های کشور راهکار علمی و متقن داشته باشند. اگر محیط آکادمیک به دانشگاه حل مسئله تبدیل شود بسیاری از مشکلات جامعه قابل حل خواهد بود.
دانشگاه آزاد اسلامی در طول این سال‌های متمادی برای اعتلای علم و فناوری کشور اقدامات خوبی انجام داده است. همچنین در سال‌های اخیر رویکرد جدیدی را در دستور کار خود قرار داده و به دنبال رسیدن به دانشگاه کارآفرین، کارآمد و سرآمد است.
در این راستا راه‌اندازی سامانه پژوهشیار و اجرای طرح «پایش» که مخفف عبارت پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای است، گامی مهمی برای رسیدن به دانشگاه مسئله‌محور و فناورانه محسوب می‌شود. در واقع اگر پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان کاربردی شود و به سمت حل مسائل منطقه، استان و کشور برود، طعم شیرین کاربرد علم در زندگی بشر برای مردم و به‌خصوص دانشگاهیان هویدا می‌شود.
در طرح «پایش» چالش‌های کلان کشور به زمینه‌های پژوهشی تبدیل شده است تا استاد و دانشجو بتوانند بر اساس آن موضوع پایان‌نامه و یا رساله را تعریف کنند. همچنین تعدادی از واحدهای پیشرو، برنامه‌های علمی مختلفی را بر اساس نیاز منطقه خود برعهده دارند و به کار پژوهشی مسئله‌محور می‌پردازند.
پایش آزاد بیش از ۴۰ برنامه علمی دارد که ۱۷ مورد آن مربوط به استان تهران می‌شود. در همین راستا خبرگزاری آنا با ناصر عبادتی، مجری برنامه علمی حاشیه‌نشینی، اسکان غیررسمی و بافت فرسوده دانشگاه آزاد اسلامی، عضو کمیته علمی تلفیق پایش برنامه‌های علمی دانشگاه آزاد اسلامی و دانشیار واحد اسلامشهر به گفت‌وگو نشسته است که در ادامه می‌خوانید.
بیشتر بخوانید:
طرح «پایش» برخاسته از دغدغه‌های پژوهشی مورد نیاز کشور است
آنا: طرح پایش چگونه می‌تواند به کاربردی شدن پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان برای حل مسائل کشور کمک کند؟
عبادتی: با توجه به اینکه بسیاری از برنامه‌های علمی تدوین شده دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس بررسی سیاست‌های کلان موضوعات کشور و با نشست‌های تخصصی با مسئولان سازمان‌های مختلف و متولی طراحی و تدوین شده است لذا راهبردها و زمینه‌های علمی، برخاسته از دغدغه‌های پژوهشی مورد نیاز کشور است.
در نتیجه ایجاد ارتباط مناسب با هر یک از نهادها، وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها می‌تواند به ظرفیت علمی دستگاه‌های اجرایی کمک و کاربردی کردن پایان‌نامه‌ها را تقویت کند. همچنین دانشجویان با اصلاح نگرش و جهت‌گیری مناسب با همکاری اساتید و نگاه اجرایی علمی می‌توانند پژوهش‌ها را دنبال کنند.
جزئیات برنامه علمی حاشیه‌نشینی دانشگاه آزاد اسلامی
آنا: درباره برنامه علمی حاشیه‌نشینی، اسکان غیررسمی و بافت فرسوده توضیح بفرمایید. چه چالش‌هایی را مطابق با نیاز، اسناد بالادستی کشور و صنایع احصا کرده و چه نظام موضوع‌هایی را تدوین کرده‌اید؟
عبادتی: از ویژگی‌های پژوهش‌های حاشیه‌نشینی، اسکان غیررسمی و بافت فرسوده، میان رشته‌ای بودن مطالعات مربوط به آن‌هاست. چرا که این مسئله می‌تواند موضوع پژوهش رشته‌هایی مانند جامعه‌شناسی، شهرسازی، برنامه‌ریزی شهری، معماری، مردم‌شناسی، اقتصاد، محیط زیست قرار بگیرد تا دانشجویانی که علاقه‌مند هستند در زمینه‌های فرهنگ شهری، شکل شهری، فضای شهری، خط‌مشی‌های مدیریت شهری، اقتصاد شهری، تاریخچه حاشیه‌نشینی و... به مطالعه بپردازند.
هرچند که رهیافت‌های نظری مورد استفاده در این رشته‌ها از ویژگی همگرایی برخوردار نیستند، ولی از نظر بهره‌گیری از روش‌های علوم اجتماعی و نظریه‌های شهرسازی، در همه این رشته‌ها نوعی همگرایی وجود دارد. در این برنامه علمی سه چالش اصلی شامل «آسیب‌های حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی»، «گسترش اسکان غیررسمی و حاشیه‌نشینی» و «بافت‌های فرسوده و ناکارآمد» وجود دارد.
چالش اول: آسیب‌های حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی
هدف غایی: پیشگیری و کاهش آسیب‌های (اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی) مرتبط با حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی
اهداف عینی
هدف ۱- ارتقای توانمندی اجتماعی و فرهنگی حاشیه‌نشینان
راهبردها
۱-۱- ارزیابی راهبردی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی موجود
۲-۱- کنترل آسیب‌های اجتماعی و جرایم موجود
۳-۱- ظرفیت‌سازی جهت بهبود سبک زندگی
۴-۱- ساماندهی و اصلاح ساختار اجرایی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی
۵-۱- بسترسازی فرهنگی مناطق حاشیه‌نشین و اسکان غیررسمی
هدف ۲- ارتقای توانمندی اقتصادی حاشیه‌نشینان
راهبردها
۱-۲- توسعه زیرساخت‌های اقتصادی
۲-۲- بسترسازی ارائه تسهیلات متناسب با مناطق حاشیه‌نشین و اقدامات ترویجی و آموزشی
۳-۲- هماهنگی بین بخشی و فرابخشی سازمان‌های مرتبط
هدف ۳- ارتقای امنیتی و انتظامی مناطق حاشیه‌نشین و اسکان غیررسمی
راهبردها
۱-۳- بهبود ارائه خدمات انتظامی و امنیت اجتماعی
۲-۳-پایدارسازی فضاهای کالبدی امنیتی و انتظامی
۳-۳- تقویت ساختار و اختیارات نیروی انتظامی و مداخلات قضایی
چالش دوم: گسترش اسکان غیررسمی و حاشیه‌نشینی
هدف غایی: کنترل، جلوگیری و ساماندهی اسکان غیررسمی و حاشیه‌نشینی
اهداف عینی
هدف ۱- جلوگیری و محدودسازی اسکان غیررسمی
راهبردها
۱-۱- جلوگیری و کنترل ساخت‌وسازها در سکونتگاه‌های غیررسمی
۲-۱- بهسازی روستاها و شهرهای مهاجرفرست همجوار کلان شهرها
۳-۱- توانمندسازی اقدامات حفاظت از محیط زیست در مناطق همجوار سکونتگاه‌های غیررسمی
هدف ۲- بهبود محیط زیست و سلامت شهری مناطق حاشیه‌نشین
راهبردها
۱-۲- بهره‌برداری از الگوهای توسعه پایدار شهری
۲-۲- به‌روزرسانی خدمات سلامت شهری و بهداشت محیط حاشیه‌نشینان
۳-۲- ساماندهی واحدهای کارگاهی (صنوف و مشاغل) نامتجانس شهری و آلاینده
هدف ۳- توسعه و بهسازی شهری و زیرساخت‌ها
راهبردها
۱-۳- نوسازی و تکمیل زیرساخت‌ها در مناطق حاشیه‌نشین
۲-۳- هویت‌بخشی به کاربری‌ها، اراضی و املاک مناطق حاشیه‌نشین
هدف ۴- ارتقای عملکرد مدیریت شهری و ظرفیت‌سازی اصلاح قوانین مرتبط با اسکان غیررسمی
راهبردها
۱-۴- اصلاحات ساختاری و نظام حقوقی مدیریت شهری و شوراهای اسلامی شهر و روستا
۲-۴- تقویت سازوکار اجرایی و مدیریت هماهنگ سازمان‌های ذی‌ربط
چالش سوم: بافت‌های فرسوده و ناکارآمد
هدف غایی: ساماندهی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد
اهداف عینی
هدف ۱- بهسازی، نوسازی و ساماندهی فضاهای عمومی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد
راهبردها
۱-۱- نوسازی زیرساخت‌ها و خدمات شهری در بافت‌های فرسوده
۲-۱- بهسازی و احیای پهنه‌های تاریخی و بناهای واجد ارزش در بافت‌های فرسوده
هدف ۲- نوسازی کاربری‌های مسکونی و اماکن خصوصی
راهبردها
۱-۲- اقدامات اجتماع‌محور و توسعه محله‌ای
۲-۲- توانمندسازی ساکنان بافت‌های فرسوده و ارتقای کیفیت زندگی
استقبال حدود ۱۰۰ واحد دانشگاهی از برنامه علمی بافت فرسوده/ انتخاب ۴۰۰ پروپوزال توسط دانشجویان
آنا: میزان استقبال اساتید و دانشجویان برای گرفتن پروپوزال با عناوین ذیل برنامه علمی حاشیه‌نشینی چقدر بوده است؟
عبادتی: تاکنون حدود ۲۴۰ عضو هیئت علمی از ۹۴ واحد دانشگاهی از برنامه علمی حاشیه‌نشینی استقبال کرده‌اند و از ابتدای بارگذاری نظام موضوعات در سامانه پژوهشیار از سال گذشته تاکنون بالغ بر ۴۰۰ عنوان پروپوزال توسط دانشجویان انتخاب و ثبت شده است. در واقع از این تعداد در سه ماه گذشته ۸۵ پروپوزال در بررسی شوراهای دانشی دبیرخانه علمی حاشیه‌نشینی مطرح بوده که ۶۸ مورد به پروپوزال‌ها و پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و ۱۷ مورد به موضوعات دوره دکتری اختصاص یافته و میزان تطابق با موضوعات برنامه ۵۸ مورد و عدم تطابق ۲۲ مورد ثبت شده است.
تفاهم‌نامه با بنیاد مسکن خراسان شمالی/ هماهنگی با سازمان نوسازی شهر تهران
آنا: چه تفاهم‌نامه‌هایی با صنایع، سازمان‌ها و نهادها در راستای برنامه علمی واحد منعقد کردید؟
عبادتی: تلاش شده است ضمن اطلاع‌رسانی محتوای برنامه علمی به سازمان‌های مرتبط، زمینه تفاهم‌نامه ها و عقد قرارداد انجام شود و در سال گذشته در مقیاس منطقه‌ای و استانی با بنیاد مسکن استان خراسان شمالی برای مکان‌یابی و شناسایی مخاطرات محیطی روستاهای حاشیه‌ای منتخب عقد قرارداد انجام شد که گزارش اجرایی و نتایج تحقیق تحویل داده شده است.
همچنین با سازمان نوسازی شهر تهران برای همکاری مشترک و استفاده از ظرفیت‌های علمی دانشگاه و بسترسازی برای انجام پایان‌نامه‌های دانشگاهی با همکاری آن سازمان هماهنگی‌هایی انجام شده است. البته نشست‌های علمی مرتبط به حاشیه‌نشینی با برخی از نهادها نیز در دست اقدام است.
راه‌اندازی مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد
آنا: آیا مرکز تحقیقاتی در راستای برنامه علمی حاشیه‌نشینی تأسیس شده است؟ چه تعداد کتب در راستای برنامه علمی به چاپ رسید؟
عبادتی: مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد در واحد اسلامشهر یکی از رویکردهای مرتبط با آسیب‌های اجتماعی است که برنامه‌های مشترکی با موضوعات آسیب‌های حاشیه‌نشینی دارد. اخیراً نیز دبیرخانه کنسرسیوم آسیب‌های اجتماعی با مشارکت ۸ واحد دانشگاهی در واحد اسلامشهر راه‌اندازی شد و موضوعات راهبردی مشترکی که در برنامه علمی دیده شده و همچنین در اهداف این کنسرسیوم وجود دارد از نقاط قوتی است که می‌تواند در تحقق اهداف و سیاست‌های دانشگاه در این زمینه کمک کند.
ان‌شاءالله در آینده نتایج پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دکتری پس از انجام فراتحلیل و تدوین سیاست‌های اجرایی در قالب پیوست‌های مدیریتی و مجموعه‌های راهبردی چاپ و گردآوری می‌شود.
برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای دانشگاهیان جهت تبیین برنامه علمی
آنا: برای گفتمان‌سازی مشترک علمی بین دانشجویان، اساتید و محققان برای حل چالش‌های احصا شده چه اقداماتی انجام دادید؟
عبادتی: تلاش شده است با برگزاری کارگاه‌های آموزشی ویژه اساتید و کارگاه‌های جداگانه برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی، هدف از طراحی برنامه علمی حاشیه‌نشینی و سیاست‌های یکپارچه‌سازی پژوهش‌های کاربردی همسو با نیازهای سازمان‌های اجرایی تشریح و در قالب برنامه‌های وبیناری نیز گفتمان‌سازی شود.
تلاش برای کاربردی کردن پایان‌نامه‌ها جهت رفع نیازهای پژوهشی سازمان‌ها
آنا: برای تجاری‌سازی محصولات و ایده‌های فناورانه منطبق با برنامه علمی در سال ۱۴۰۰ چه برنامه‌ای دارید؟
عبادتی: در حال حاضر با توجه به عنوان برنامه علمی قصد تجاری‌سازی نیست، بلکه به دنبال تعامل با حوزه‌های مرتبط به ویژه دستگاه‌های اجرایی درگیر با مسئله حاشیه‌نشینی هستیم. همچنین سعی می‌کنیم در قالب قراردادها و تفاهم‌نامه‌های اجرایی این امکان را ایجاد کنیم که دانشجویان، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های خود را به‌صورت کاربردی و برای رفع نیازهای پژوهشی سازمان‌ها انجام دهند، از سوی آنان نیز پشتیبانی مالی و حمایت شوند و همچنین در صورت امکان پژوهش‌های اساتید در قالب طرح پژوهشی برون‌دانشگاهی تا حد ممکن به اجرا دربیاید.
لزوم آشنایی اساتید راهنما و مشاور با طرح «پایش»
آنا: برای تشویق دانشجویان به سمت شرکت در طرح «پایش» چه راهکارهایی وجود دارد؟
عبادتی: برای شرکت دانشجویان در طرح «پایش» ابتدا باید اساتید راهنما و مشاور با ساختار «پایش» آشنا شوند و از نظام موضوعات پایش، موضوع رساله و پایان‌نامه برای دانشجویان انتخاب و جهت‌دهی کنند. همچنین آشنایی با سامانه پژوهشیار در دانشجویان ایجاد شود و از سیستم‌های انگیزشی از قبیل نمره اضافه، تسریع امور و اخذ حمایت اجرایی از سوی سازمان‌های اجرایی استفاده شود.
طرح «پایش»؛ نیازمند بسترسازی تبلیغاتی برای آشنایی وزارتخانه‌ها/ ضرورت طراحی برنامه‌های علمی جدید در ذیل طرح «پایش»
آنا: در پایان اگر نکته‌ای دارید بفرمایید.
عبادتی: به‌نظر می‌رسد کماکان برنامه کلی «پایش» دانشگاه آزاد اسلامی نیازمند اطلاع‌رسانی و بسترسازی تبلیغاتی و حتی برای آشنایی وزارتخانه‌ها و سازمان‌های اجرایی دارد تا از این طریق ارتباط بین صنعت و دانشگاه بیشتر شده و برنامه‌های علمی نیز متناسب با نیاز کشور تدوین شود. همچنین برای پوشش تمامی رشته‌های دانشگاهی طراحی و تکمیل برنامه‌های علمی جدید با نظام موضوعات و زمینه‌های پژوهشی ضرورت دارد.
انتهای پیام/۴۱۱۸/
انتهای پیام/