تپش نبض زندگی با اهدای عضو/ ۸ حقیقت در مورد پیوند اعضا

 گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا- مریم اویسی- اهدای عضو به معنی انتقال بافت‌ها یا اعضای سالمِ فردی زنده یا مُرده به شخصی دیگر است. در حال حاضر بیشترین موارد اهدای عضو زمانی انجام می‌گیرد که فرد اهداکننده دچار مرگ مغزی شده باشد. اهدای عضو انواع مختلفی دارد که از جمله می‌توان به  پیوند کلیه‌، قلب، کبد، پانکراس، روده، ریه‌، استخوان، مغز استخوان، پوست و قرنیه اشاره کرد.

مهم‌ترین حقیقتی که باید در مورد اهدای عضو بدانید این است که بیشتر افرادی که به یک عضو جدید(مثل کلیه یا کبد یا قلب) نیاز دارند، هرگز به آن دست پیدا نمی‌کنند.

براساس گفته نایب‌رییس انجمن اهدای عضو ایرانیان در نشست هم‌اندیشی ترویج فرهنگ اهدای عضو در اسفند ماه سال گذشته، در حال حاضر ایران حدود ۲۵ هزار نفر بیمار در لیست انتظار دارد که روزانه ۷ تا ۱۰ نفر و سالی ۳۰۰۰ افراد درون لیست انتظار پیوند بدون اینکه موفق به پیوند شوند، جان خود را از دست می‌دهند.

در عین حال این مسئله، تمام داستان را بیان نمی‌کند. اهدای عضو امری پیچیده است و این پیچیدگی صرف نظر از احساسات شدید و بحث‌های اخلاقی در نظر گرفته می‌شود. در ادامه مروری بر حقایقی علمی راجع به این فرایند خواهیم داشت.

۱. هرکسی می‌تواند برای اهدای عضو ثبت نام کند.

مهم نیست که چند سال دارید یا چه بیماری‌هایی داشته‌اید، شما می‌توانید هر زمان از طریق وب‌سایت رسمی مرکز اهدای عضو ایران، برای اهدای اعضای بدن ثبت‌نام کنید. پزشکان فقط پس از مرگ احتمالی ارزیابی می‌کنند که آیا اعضای بدن متوفی، به افرادی که نیاز به عضو جدید دارند کمک می‌کند یا خیر.  

در گذشته پزشکان به طور پیش‌فرض افرادی که سن‌شان بالا بود و یا ممکن بود دچار مشکلات سلامتی باشند را فاقد صلاحیت برای اهدای عضو می‌پنداشتند. اما امروزه این استدلال بیان می‌شود که دریافت عضوی که ممکن است دوام کمی داشته باشد به جای انتظار برای عضوی ایده‌آل که ممکن است هرگز حاصل نشود، بهتر است.

۲. افراد زنده می‌توانند چیزی بیش از کلیه خود را اهدا کنند

بیشتر اعضای پیوندی از بدن افرادی تأمین می‌شود که جان خود را از دست داده‌اند. اما همانطور که می‌دانید افراد زنده نیز می‌توانند کمک کنند. از آنجا که انسان دارای دو کلیه است و می‌تواند با یکی نیز زندگی کند، اهدای کلیه رایج‌ترین نوع اهدای عضو بین افراد زنده است.

با این حال، افراد همچنین می‌توانند بخشی از کبد خود(و در موارد نادر، بخشی از ریه خود) را اهدا کنند.

هر چند پیوند کبد به ظرافت‌های خاصی نیاز دارد. اما به تجربه، کبد فرد متوفی قابل انتقال برای دو گیرنده است و این موضوع از نظر علمی تأیید شده است. بنابراین زندگی فقط با بخشی از کبد فعال نیز امکان‌پذیر است. طبیعتاً انتقال یک کبد به دو نفر، بهترین حالت ممکن نیست اما می‌دانیم با توجه به کمبود کبد، جان افراد بیشتری نجات پیدا می‌کند.

۳. پس از اهدا، اندام باقیمانده قبول مسئولیت می‌کند

در بدن فرد اهداکننده، عضوی که باقی مانده است کار عضوری که دیگر وجود ندارد را جبران می‌کند، بنابراین بدن شما به طور عادی به کار خود ادامه می‌دهد. این یکی از دلایلی است که اهدای کلیه برای اهداکننده کمابیش ایمن و کم‌خطر محسوب می‌شود.

در عین حال اهداکنندگان تحت آزمایش‌های پزشکی گسترده‌ای قرار می‌گیرند تا مطمئن شوند عملکرد اعضای بدن آنها برای اهدا مناسب است(نه فقط در زمان جراحی، بلکه تا آخر عمر).

۴. برخی افراد سه یا چهار کلیه خواهند داشت!

کلیه‌های جدید از اهدا کنندگان متوفی ۹ سال و از اهدا کنندگان زنده ۱۵ سال (و برخی بسیار بیشتر) در بدن گیرنده دوام می‌آورند. ازاین‌رو، برخی از افراد مبتلا به بیماری کلیوی در طول زندگی خود به بیش از یک پیوند نیاز دارند.

این افراد می‌توانند در نهایت سه یا چهار کلیه همزمان در بدن خود داشته باشند زیرا پزشکان معمولاً اندام‌های قدیمی را خارج نمی‌کنند(هر چند این اندام‌ها کار نمی‌کنند اما به طور کلی هیچ آسیب و ناراحتی ایجاد نمی‌کنند).

۵. دریافت بیش از یک اندام جدید امکان‌پذیر است

بعضی از افراد به بیش از یک اندام جدید همزمان نیاز دارند، به عنوان مثال قلب و ریه یا کلیه و لوزالمعده. برخی هم در دوره‌های مختلف زندگی به اندام‌های مختلفی احتیاج دارند. برای این گروه‌ها، جراحان می‌توانند اندام‌های مختلف را به یک‌باره یا به مرور زمان پیوند دهند.

۶. پیوند راه طولانی را طی کرده است

تکنیک‌های جدید جراحی، امکان جابه‌جایی کلیه‌های اهداکننده زنده را به روش لاپاراسکوپی فراهم می‌کند(یعنی از طریق چند برش کوچک و نه از طریق یک برش بزرگ). این مسئله منجر به التیام سریع‌تر می‌شود.

یکی از زمینه‌های دیگری که طی سال‌های اخیر تغییر کرده است، داروهایی است که افراد پس از پیوند مصرف می‌کنند. هدف این داروها جلوگیری از حمله سیستم ایمنی بدن به ارگان جدید است.

تفاوت اصلی در این است که داروهای جدید امکان شخصی‌سازی بهتری را در طی بازیابی فراهم می‌آورند و خطر عوارض جانبی را کاهش می‌دهند. همچنین داروهای تازه به عملکرد بهتر و طولانی‌مدت اندام پیوندی کمک می‌کنند. اما سیستم ایمنی بدن بسیار هوشمند است و روش‌های زیادی برای حمله به عضو دارد، زیرا آن را یک دشمن خارجی می‌پندارد!

به همین دلیل محققان بر تولید داروهایی متمرکز شده‌اند که مسیرهای مختلف حمله را مسدود کنند. این موضوع در بدو پیدایش پیوند اعضا چالش بزرگ‌تری بود. اما امروزه اگر داروهای استاندارد در بدن کسی درست عمل نکند، گزینه‌های بیشتری داریم.

۷. چه داوطلب اهدای عضو باشید و چه نه، مراقبت‌های درمانی یکسانی را دریافت خواهید کرد

افسانه‌ای وجود دارد که اگر شما تمایل خود را برای اهدای عضو نشان دهید، وقتی بیمار یا آسیب دیده باشید پزشکان برای نجات جان شما تمام تلاش خود را نمی‌کنند! طبیعتاً این موضوع صحت ندارد و با همه به طور مساوی رفتار می‌شود. در اکثریت مواقع، پزشکان معالج حتی در هنگام ملاقات با شما از خواسته‌ شما برای اهدا کردن عضو اطلاع ندارند.

۸. پیوند نه تنها موجب نجات جان افراد می‌شود بلکه کیفیت زندگی را نیز بهبود می‌بخشد

بیمارانی که پیوند اعضا را انجام می‌دهند از نظر آماری بیشتر از کسانی که نیاز به پیوند دارند اما سایر روش‌های درمانی را انتخاب می‌کنند شانس زندگی کردن دارند.

به عنوان مثال، بیمارانی که واجد شرایط هستند و پیوند کلیه انجام می‌دهند، احتمالاً طولانی‌تر از کسانی که دیالیز می‌شوند، زندگی می‌کنند و کیفیت زندگی بالاتری دارند زیرا محدودیت‌های کمتری در فعالیت‌های روزمره خواهند داشت.

انتهای پیام/۴۱۶۰