امام موسی صدر؛ پایه گذار نخستین جنبش نظامی ضدصهیونیستی در لبنان

به گزارش گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، شب گذشته در برنامه بیست و چهارم ضیافت شبکه قرآن و معارف سیما با حضور محمدحسین محمودیان مستندساز و روای مستندهای روایت فتح به بررسی ابعاد شخصیتی و فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی مجتهد مجاهد آیت الله امام موسی صدر اختصاص یافت.

محمودیان که سال ۸۲ مستندی ۱۵ قسمتی درباره زندگی امام موسی صدر تولید کرده است، با بیان اینکه این مستند با موضوع ربوده شدن امام موسی آغاز می شود، اظهار داشت: ایشان در ۲۵ رمضان سال ۱۳۵۷ شمسی مصادف با سوم شهریور، سفر خود را به دعوت رسمی مقامات لیبی به این کشور آغاز کرد و از ۹ شهریور که ربوده شدن ایشان محرز شد تا امروز، با گذشت ۴۳ سال متاسفانه هیچ خبری از امام موسی صدر نداریم.

وی افزود: نمی دانم پیگیری ها برای یافتن ایشان یا حداقل خبر موثقی در خصوص وضعیت او، در چه سطحی و چگونه انجام شده است؛ ایشان با شناسنامه ایرانی ربوده شد و یک ایرانی بود و از سوی دیگر ریاست مجلس شیعیان لبنان را برعهده داشت؛ لذا هم مسئولان ایران و هم لبنان باید پیگیری کاملی در مورد وضعیت ایشان ترتیب می دادند. ولی حداقل چیزی که مشهود است این است که در این سالها مردم در جریان این پرونده قرار نگرفته اند تا بدانند چه بر سر امام موسی صدر آمده و این قضیه مظلوم واقع شده است.

از تحصیل علوم دینی در نزد پدر تا دریافت اجازه اجتهاد از اساتید نجف

مستندساز امام موسی صدر، بااشاره ای به سیر زندگی این عالم مجاهد بیان داشت: اصلیت امام موسی صدر از جبل عامل لبنان و متصل به خانواده سیدصالح شرف الدین است که هم یک روحانی و رهبر شیعیان بود و هم در جنوب لبنان کشاورزی می کرد؛ ایشان قیام مردم لبنان و جبل عامل را علیه عثمانی وقت رهبری می کرد.

وی ادامه داد: دولت عثمانی فردی به نام احمد جزار ـ به معنی سلاخ ـ را برای سرکوب قیام شیعیان مامور می کند و او پسر سیدصالح شرف الدین را در مقابل چشمان پدرش دار می زند و خود سید صالح را به عکا و به عراق تبعید می کند. ایشان در عراق پسری به اسم سید صدرالدین داشته است که به او ملحق می شود.

محمودیان افزود: خداوند به صدرالدین پسری می دهد به نام اسماعیل که پدرش را خیلی زود از دست می دهد؛ او به اصفهان می رود و دروس علوم دینی را فراگرفته، مراتبی را طی می کند و برای گذران مراتب عالی حوزه به عراق می رود. در عراق با فرزند دختر  مرحوم کاشف ازدواج می کند و از این ازدواج خدا فرزندی به نام سید صدرالدین به او می دهد که پدر امام موسی است.

راوی مستندهای روایت فتح خاطرنشان کرد: سیدصدرالدین در عراق تحصیلات خود را به اکمال رسانده، جواز اجتهاد خود را از آیات عظام سیدکاظم یردی وآخوند خراسانی دریافت می کند و عازم مشهد می شود. او در مشهد با فرزند یکی از نوابغ روزگار به نام آیت الله سیدحسین قمی، مجتهدی که محمدرضاشاه را مجبور می کند قانون منع حجاب را که رضاشاه وضع کرده بود، لغو کند، ازدواج می کند.

وی ادامه داد: سیدصدرالدین در دوران آیت الله حائری به قم می آید و در اداره حوزه علمیه قم با ایشان همکاری می کند؛ آنجا فرزندش فرزندش به نام سیدموسی صدر به دنیا می آید؛ سیدموسی در سال ۱۳۱۳ تحصیل را آغاز می کند؛ سپس وارد دبیرستان شده و همزمان آموزش علوم دینی را نزد پدر و برادرش سیدرضا صدر که از اعاظم حوزه بوده، آغاز می کند تا اینکه سطوح حوزه را به اتمام می رساند.

بدعت امام موسی صدر!

محمودیان با اشاره به تحصیلات دانشگاهی امام موسی صدر اظهار داشت: دکتر کاظم صدر برادرزاده امام موسی، نقل می کرد که عمو می خندید و می گفت اولین بدعت را من و آقای بهشی گذاشتیم که به دانشگاه رفتیم! لذا ایشان از دانشگاه تهران لیسانس حقوق در اقتصاد را اخذ کرده و همزمان دروس حوزه را هم به اتمام می رساند. چهار پنج سالی به منظور گذران دروس تکمیلی حوزه به نجف می رود و اجازه اجتهاد دریافت کرده و در محضر اساتیدی همچون آیت الله حکیم، آیت الله خویی، آیت الله سیداسماعیل صدر، امام خمینی (ره) و اساتید دیگری تلمذ می کند.

وی افزود: امام موسی بعد از اتمام دروس حوزه در نجف، به ایران می آید؛ مرحوم حجت الاسلام دوانی در این خصوص می گوید که دلیل سفر ایشان به ایران نامه ای بود که ما برای ایشان فرستادیم و نوشتیم که ما تعدادی از طلاب حوزه علمیه قم مجله ای به نام "مکتب اسلام" راه اندازی کرده ایم و به حضور شما نیاز داریم که ایشان در اجابت به آن نامه به قم آمدند و با ما همکار شدند و مقالات اقتصادی مجله مکتب اسلام را ایشان می نوشتند.

دعوتی که به ریاست مجلس شیعیان لبنان انجامید

این مستندساز بیان داشت: باید یادآوری کرد که امام موسی در دوران حضور در نجف، یکی دو سفر خارجی دیگر می رود که از جمله به لبنان سفر می کند؛ سیدعبدالحسین شرف الدین از اعاظم لبنان که در سفر به ایران با امام موسی صدر آشنا شده بود، از ایشان دعوت می کند که به لبنان سفر کند؛ ایشان این دعوت را اجابت کرده و لبنان رااز نزدیک می بیند؛ اما ساکن نمی شوند و به قم باز می گردد.

وی گفت: امام موسی صدر در مدت حضورش در قم، مدرسه "دین و دانش" را در مقطع دبیرستان تاسیس کرد و در عین حال سطوح را در حوزه تدریس می کرد. ایشان بسیار به تحول حوزه های علمیه می اندیشید که یکی از تحولاتی که بعد از ایشان در حوزه اتفاق افتاده است، همین تدریس زبان انگلیسی است؛ علاوه بر اینکه ایشان در حوزه سیستم آموزشی کشور نیز بسیار صاحب نظر بوده است.

محمودیان خاطرنشان کرد: بعد از فوت آیت الله شرف الدین، زعامت شیعیان لبنان یکی دوسالی خالی می ماند؛ لذا عده ای از لبنان به دیدار امام موسی صدر در قم می آیند و از ایشان برای قبول این مسئولیت دعوت می کنند؛ ظاهرا امام موسی در آن مقطع از سوی آیت الله بروجردی برای سفر به ایتالیا مأموریت داشته که نمی پذیرد و دعوت مردم لبنان و به ویژه خانواده سیدشرف الدین را اجابت کرده و به لبنان می رود.

وی با اشاره به فعالیت های امام موسی صدر در لبنان افزود: ایشان در فعالیت های اجتماعی سرآمد بوده است؛ مدیرکل وزارت شئون اجتماعی لبنان دست نوشته ای از امام به من نشان داد که پشت جلد یک قرآن با نوشته بود "تقدیم به دخترم نعمت، که عبادت می کند خدا را با کار برای محرومان و مستمندان".

اقدامی که به جنبش فقرزدایی در کل مبدل لبنان شد

محمودیان با بیان اینکه امام موسی صدر بسیار عملگرا بود، گفت: به طور مثال ایشان در شهر سور لبنان متوجه جمعیت کثیری از متکدیان می شود که عموما شیعه هستند؛ لذا امام موسی در نخستین اقدام، دست به ریشه کن کردن تکدی گری می زند و جمعیت "برّ و احسان" را که سید شرف الدین تاسیس شده بود ولی کارآیی زیادی نداشت را احیا میکند؛ امام موسی در مدت کوتاهی تکدی گری و کمک دستی به گدایان را ممنوع می کند و می گوید هر کسی نیازمند است به جمعیت مراجعه کند و برای اینکه خدمات دهی به آنها به امر عادی مبدل نشود، به آنها مهارت می آموزد و برای این کار قالیبافانی از کاشان به لبنان می روند تا مردم را آموزش دهند. ایشان حتی مدارس فنی و حرفه ای را برای آموزش پسران و دختران تاسیس می کند که یکی از اساتید این مدارس شهید دکتر چمران بوده است.

کارگردان مستند امام موسی صدر، با بیان اینکه ایشان اسرائیل را شر مطلق میدانست که توقع هیچ خیری از او نمی رود، تصریح کرد: او این اعتقاد را حتی پیش از انقلاب اسلامی داشت. ایشان برای این اعتقاد، جنبش امل را تأسیس کرد و به سبب آن ۵۷ نفر از فرهیختگان لبنانی عهد نامه ای امضا کردند که تا زمانی که حتی یک فقیر در لبنان هست به کارمان ادامه می دهیم.

وی افزود: در واقع این حرکت ایشان به یک جنبش فقرزادیی در کل لبنان تبدیل شد؛ وجالب است که همین جمعیت حرکت محرومین وقتی می بیند که یک تهدید بالفعل همیشگی به نام اسرائیل برابرشان ایستاده، ابتدا شروع می کند به اعتراضات عموی و مثلا دو سه روز همه اصناف لبنان در اعتراض به دولت که چرا از جنوب لبنان در مقابل اسرائیل حمایت نمی کند، تعطیل می شوند. امام موسی صدر، سپس تجمعاتی به راه می اندازد که در اولین تجمع در بعلبک ۷۵ هزار نفر و در دومین تجمع در سور، ۱۵۰ هزار نفر در این تجمع شرکت می کنند و آنجا با مردم هم قسم می شود که ما تا حل مشکلات لبنان از جمله فقر و مبارزه با اسرائیل از پای نمی نشینیم.

جنبش امل؛ نخستین تشکل ضدصهیونیستی

محمودیان با اذعان بر اینکه ریشه شکل گیری جنبش امل از همین تجمعات بوده است، گفت: در واقع این نخستین نهاد و جنبش نظامی برای مبارزه با اسرائیل است که بانی آن امام موسی صدر و نخستین مسئول آموزش نظامی و سازماندهی آن شهید چمران بوده است. این جنبش امروز در کنار حزب الله لبنان به فعال خود ادامه می دهد و حتی بخشی از نیروهای امروز حزب الله لبنان از نیروهای جنبش امل بوده اند که به حزب الله پیوستند. سید حسن نصرالله نیز تصریح میکند که ما فرزندان او هستیم و پای منبر او بزرگ شدیم ومن مکبر نماز امام موسی صدر بوده ام.

وی در خصوص تعامل امام موسی صدر با مسیحیان لبنان گفت: کشیشان لبنانی میگویند ویژگی امام موسی صدر این بود که مستقیما به ما نمی گفت شیعه شوید بلکه با زبان خودمان با ما حرف می زد. جالب است که بخش اعظمی از صحبتهای ایشان با مسیحیان از نهج البلاغه و سخنان اهل بیت است. حتی وقتی به دیدار پاپ می رود قرار بر این بوده که جلسه ای ده دقیقه ای داشته باشند ولی به درخواست پاپ این جلسه ساعتها به طول می انجامد.

چگونه دل‌ها جذب امام موسی صدر می‌شد؟

راوی مستندهای روایت فتح بااشاره به دامنه گسترده فعالیت های امام موسی صدر وتأثیرگذاری او در بین تمام ادیان لبنان اظها ر داشت: دو روستای مسیحی سالها با هم اختلاف و درگیری شدیدی داشتند به طوری که راه روستا را بسته و یکدیگر را می کشتند. آنها برای حل اختلاف خود حتی به بالاترین مقام مسیحی در لبنان مراجعه می کنند اما نمی تواند مشکل را حل کند؛ و وقتی با امام موسی صدر طرح موضوع می کنند، ایشان موفق می شود مشکل این دو روستا را حل کند.

وی با اشاره به روایت دیگری گفت: در جنوب لبنان وقتی یک روستای سنی نشین توسط صهیونیستها بمباران می شود، اولین کسی که خودش را به آنجا می رساند امام موسی صدر است. من به یکی از این خانه های بمباران شده رفتم و آنجا دختری قابلمه ای را نشان من داد و گفت این هدیه امام موسی صدر است که ما به عنوان یک هدیه قیمتی از آن نگهداری میکنیم.

محمودیان بیان داشت: شمال لبنان مدتی درگیری جنگ داخلی شده بود. در سفر به شمال لبنان وقتی از یک پیرمرد که جلوی مغازه اش نشسته بود درباره این مسئله سوال کردیم و کارت موسسه امام موسی صدر را نشانش دادیم، پیرمرد تصویر امام را بوسید و اشک ریخت. او ما را به خانه اش برد و گفت پدرم در جنگ داخلی کشته شد؛ امام به خانه ما آمد، روی این صندلی نشست، برای پدرم اشک ریخت و اشک او روی این کاشی چکید. وقتی این حالت ایشان را دیدم، به او گفتم من از خون پدرم گذشتم و با هیچ شیعه ای عداوت ندارم.

کارگردان مستند امام موسی صدر، ایشان را یکی از تاثیرگذارترین افراد در لبنان معرفی کرد و گفت: امام موسی در مدت حضورش در لبنان منشأ آثار و حرکات مهم و ماندگاری است. او نگاه جدیدی را پیش روی مردم قرار داد و رفتار حکیمانه او با مردم و صدقش در عمل به آموزه های اسلام موجب شد محبتی در دلها شکل بگیرد که بسیاری از مسیحیان او را همچون مسیح می‌دانستند.

گفتنی است، ضیافت عنوان ویژه برنامه ایست که در ماه مبارک رمضان به مدت سی شب، با اجرای سیدعلی قوامی پیش از افطار از شبکه قرآن و معارف سیما پخش می شود.

انتهای پیام/۴۱۰۴/