علم پیامبر(ص) محدود به علوم تجربی نیست/امیرالمومنین(ع) باب ورود به علم نبی

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدامین نخعی، عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه فرهنگ گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، درباره مفهوم حدیث «انا مدینه العلم و علی باب‌ها» از پیامبر اسلام(ص)  گفت: نکته مهم این است که در عصر حاضر وقتی کلمه علم به کار برده می‌شود مساوی و مترادف  science و علوم تجربی مدرن تلقی می‌شود یعنی بخش کوچکی از علم در نظر گرفته می‌شود و زمانی‌که با روایت «انا مدینه العلم و علی باب‌ها» مواجه می‌شویم تصور می‌کنیم که وسعت علم پیامبر(ص) به اندازه علوم تجربی مدرن است و چندان آن را امر شگرف و مهمی نمی‌دانیم و در نهایت فضل متوسطی برای پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) در نظر گرفته می‌شود.

نخعی گفت: شاید در نگاه دینی science را سطح نازلی از علم بدانیم، اما در عصر مدرن و پسامدرن دارای شأن است. ریشه علم در تعابیر الهیاتی ما به بعث اساسی بشر برای زندگی در زمین برمی‌گردد، اگر به مسئله هبوط انسان دقت کنیم اصلی‌ترین استدلالی که خدای متعال برای خلیفه قرار دادن انسان در زمین عنوان و در برابر اعتراض ملائکه نسبت به آفرینش و خلیفه قرار دادن انسان از انسان دفاع می‌کند این است که به آدم علم به اسماء آموخته است.

عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم افزود: وجهه اصلی که خدا به آدم می‌بخشد همین علم داشتن به اسماء الهی است چیزی که ملائکه وقتی از آن آگاهی یافتند دست از اعتراض برداشتند و راضی شدند. علم به اسماء الهی، جاری کردن اراده الهی در زمین و مقام خلافتی است که خدا می‌خواهد آن را انجام دهد و شأن این خلافت اداره حیات انسان‌ها در زندگی است.

وی ادامه داد: کسی می‌تواند واجد مقام خلیفه اللهی روی زمین باشد که جامعه بشری را اداره کند و از طرح پروردگار مطلع باشد. زمین و فضای موجود در حیات زمین برای انسان وحشت‌آلود است یعنی انسان با بیماری‌ها، سختی معیشت، تغییر فصل‌ها و ... درگیر است و از اولی که انسان روی زمین قرار گرفت برای اینکه چگونه زندگی کند، چگونه حیاتش را ادامه دهد و از بستر سخت رهایی یابد دنبال تکیه‌گاه و کسی بود که از او نحوه زیستن و حیات را بپرسد.

نخعی گفت: دو دسته پاسخ همیشه برای بشر وجود داشت یک دسته پاسخ‌هایی که از سوی خلیفه الله به او رسیده، خلیفه اللهی که علم و طرح پروردگار را در اختیار دارد و یک دسته پاسخ هم از سوی ابلیس و اعوان و انصارش. از یک طرف شیطان است که در زمین تمدن‌سازی می‌کند تا مُلکی را جهت استیلای خودش بیافریند لذا قرآن کریم مرتب به انسان گوشزد می‌کند و از او عهد می‌گیرد که از شیطان تبعیت نکند.  از طرف دیگر طرحی است که از سوی پروردگار به انسان ارائه می‌شود که در قالب پیامبران، شریعت‌ها و کتاب‌های آسمانی به سوی او می‌آیند.

عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم تصریح کرد: زندگی در زمین مستلزم یک زندگی اجتماعی است و زندگی اجتماعی داشتن، نیازمند حاکمیت و حکمرانی است نمی‌شود در زمین زندگی اجتماعی داشت اما حاکم از جایی دیگر بیاید یعنی اصلی‌ترین ساخت اجتماعی برای ادامه حیات، ایجاد یک حاکمیت الهی است و برای اینکه این حاکمیت الهی را در مقیاس اجتماعی خودش اقامه کنیم و جامعه الهی و انسانی مومنانه داشته باشیم، لازم است طرح و پروژه خدا را دنبال کنیم که غیر از آن در طرح و پروژه شیطان می‌افتیم.

وی گفت: کسی می‌تواند به خوبی طرح و پروژه خدا را پیاده کند که علم آن را از جانب خدا دریافت کرده باشد این علم فقط سیطره بر علوم تجربی و دانستن آنها نیست بلکه امکانی برای اداره جامعه انسانی مبتنی بر طرح خدا و قدرت برای حکمرانی است از این جهت پیامبر اکرم(ص) فرمود «انا مدینه العلم و علی باب‌ها».

نخعی افزود: در قرآن داریم که هیچ نبی را نفرستادیم مگر اینکه حاکم و رئیس بود و مدل حکمرانی را آورده بود، لذا پیامبر اسلام می‌فرمایند اگر کسی می‌خواهد وارد سرزمین و حکومت اسلامی شود که من حاکم آن هستم باید از در علی وارد آن شود که این ایده خود تاکیدی است بر تمام آنچه پیامبر(ص) در روز غدیر و سفینه نور و ... گفته بودند. به عبارتی پیامبر(ص) نبوت و امامت را ادامه هم عنوان می‌کنند و لازمه اجرایی شدن طرح پروردگار اتصال امامت به نبوت است.

عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم گفت: تبعیت از پیامبر(ص) برای بشر ساده‌تر از تبعیت از امام است چون پیامبر همراه خود چیزی به نام وحی و معجزه را دارد اما کسی که بعد از او می‌آید و امام و جانشین او است به علت خاتمیت، وحی به او نازل نمی‌شود. اینجا است که معنی دیگری از حدیث «انا مدینه‌ العلم و علی باب‌ها» پیدا می‌شود. اینکه دایره علمی که با وحی به پیامبر رسیده، بدون اینکه از در آن وارد شویم قابل دستیابی نیست و ارتباط مستقیم با پیامبر برای انسان‌های عادی امکان‌پذیر نیست. فِرَقی هم که سیره پیامبر(ص) را برای مسلمانی کافی می‌دانند چطور می‌توانند به این سیره بدون ورود از در آن یعنی امام دسترسی پیدا کنند؟

وی در پایان گفت: بنابراین اگر به این روایت از جهت حکمرانی نگاه کنیم، حضرت علی(ع) باب ورود به حکومت پیامبر(ص) است و اگر از جهت سلوکی و معنوی هم به آن نگاه کنیم هر آن چیزی که توسط رسالت رسول‌الله در قالب قرآن و دین و سنت ایشان و ... برای زمین آمده است جز از طریق امیرالمومنین(ع) به آن نمی‌توان رسید.

انتهای پیام/۴۱۰۷/