مجازات قانونی عدم رازداری چیست؟

به گزارش خبرنگار حقوقی و قضایی خبرگزاری آنا، هرچند هیچ‌کس حق ندارد، اسرار خود را در برابر دیگران فاش کند، برخی افراد هم هستند که به اقتضای شغل خود ممکن است از بروز امور مهم و پنهانی افراد اطلاع پیدا کنند و همین مسئله، ایجاب می‌کند تا از اسرار مردم در برابر دیگران حفاظت کرده و به‌اصطلاح «رازدار» باشند.

زمانی که یک فرد اسرار دیگری را افشا می‌کند، اعتماد وی را نادیده گرفته و این امر به‌خودی‌خود، ازنظر اخلاقی زشت و ناپسند است و حتی ممکن است مورد سرزنش هم قرار بگیرد.

متأسفانه در برخی مواقع شرایط به‌گونه‌ای می‌شود که فردی که به دلیل مناسبت شغلی خود، به اسرار دیگران دست‌یافته است، آن اسرار را افشا می‌کند و علاوه بر خیانت‌درامانتی که مرتکب شده، حاشیه‌های متعددی از منظر موضوعی، برای دیگران ایجاد می‌کند که موجب سلب آرامش وی می‌شود.

طبیعتاً افرادی که از اعتمادشان سوءاستفاده شده، مستحق این هستند که به نهاد یا مرجع صالح مراجعه و شکایتی در همین باب طرح کنند.

این وضعیت ایجاب می‌کرد که قانون‌گذار ورود کرده و با تعیین مجازاتی در همین زمینه، نوعی بازدارندگی از افشای اسرار به وجود آورد.

بر این اساس، با توجه به قوانینی که در کشور ما وجود دارد، قانون‌گذار افشای اسرار مردم از سوی اشخاصی را که به مناسبت شغل و حرفه‌شان اسرار مردم را به دست می‌آورند، جرم می‌داند و مرتکب را قابل‌تعقیب و مجازات می‌شناسد، زیرا در این مشاغل مردم به‌واسطه نیازشان به این افراد مراجعه می‌کنند و باید به این افراد اطمینان داشته باشند.

افراد بر مبنای همین اطمینان، رازها و اسرار خود را بیان می‌کنند تا از راهنمایی‌های آن‌ها در جهت حل مشکل خود برخوردار شوند و اگر قرار باشد پزشک یا هر شخص دیگری که از اسرار مردم آگاه می‌شود آن را به دیگران بازگو کند، موجب بی‌اعتمادی مردم می‌شود.

حبس و جزای نقدی برای افشاگران

طبق قانون مجازات اسلامی، پزشکان، جراحان، ماماها و داروفروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه‌شان محرم اسرار می‌شوند هرگاه در غیر موارد قانونی اسرار مردم را افشا کنند، به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس یا به جزای نقدی از یک‌میلیون و 500 هزار ریال تا 6 میلیون ریال محکوم می‌شوند.

قانون‌گذار در ماده ۶۴۸ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی، پزشکان و ماماها را رازداران حرفه‌ای معرفی کرده است که البته به این گروه می‌توان وکلا و قضات را هم اضافه کرد.

اگر موضوعی به‌عنوان راز در نزد فردی که دارای مشاغل یادشده نیست، اعلام شود و وی آن را فاش کند، مرتکب جرم افشای راز نشده است، هرچند عمل این فرد ازلحاظ قانونی مذموم و ناپسند است. وجود راز حرفه‌ای از ارکان این جرم است؛ به این شکل که میان صاحب راز و طرف او جنبه نهانی باشد و دیگران نباید از آن باخبر شوند و موضوع به‌گونه‌ای باشد که صاحب آن فقط به اعتبار حرفه و موقعیت طرف، ناگزیر از ابراز آن به او شده باشد. 

ملاک قابل مجازات بودن افشای اسرار چیست؟

ملاک قابل مجازات بودن افشای اسرار قوت جنبه عمومی این عمل است، زیرا دارا بودن شغل و حرفه‌ای که مردم نیازمند مراجعه به آن هستند، موجب اعتماد آن‌ها شده و مردم با تکیه‌بر همین اعتماد، اسرار خود را در نزد این افراد بازگو می‌کنند.

به‌طورکلی افشای اسرار، موجب بی‌اعتمادی مردم و موجب اختلال در نظم اجتماعی می‌شود.

برای تحقق جرم افشای اسرار، ارکانی لازم است که بدون تحقق آن نمی‌توان گفت به‌طور قانونی جرمی رخ‌داده است، نخستین رکن و شرط تحقق جرم افشای سر، اعلام آن به دیگران است و ممکن است اعلام اسرار به شکل کتبی و به‌وسیله مطبوعات انجام شود.

گاهی عدم افشای اسرار جرم محسوب می‌شود

همیشه رازداری خوب نیست و گاهی هم قانون افراد را مکلف به بیان اسرار یا به‌عبارت‌دیگر افشای آن می‌کند.

قاعده و قانون بر این است که پزشک یا وکیل یا هر شخصی که بنا به شغلش، بخشی از اسرار دیگران را دارد، رازدار باشد اما گاهی شرایط به‌گونه‌ای می‌شود که خود قانون او را مکلف به افشای سر کند و چنانچه پزشک یا هر شخص دیگری که حافظ اسرار است، به‌حکم قانون افشای سر نکند، مرتکب تخلف می‌شود؛ البته این نکته بیشتر درباره وکلا صادق است زیرا جزئیات بیشتری درباره موضوعات دیگران می‌دانند.

گاهی قاضی پرونده برای کشف حقیقت نیاز به اطلاعاتی دارد که این اطلاعات نزد پزشک یا وکیل است و آن‌ها را به‌عنوان مطلع به دادگاه فرامی‌خواند که در این موارد، این افراد باید اطلاعات خود را در اختیار دادگاه قرار دهند و چنین مواردی شامل افشای اسرار نخواهد شد و بلکه عدم افشار اسرار، تخلف برای آن پزشک یا وکیل یا هر شخص مطلع دیگری محسوب می‌شود.

انتهای پیام/4159/