گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ دانشگاه آزاد اسلامی، دفتر امور زنان و خانواده را ۲۷ شهریور ۱۳۹۷ -که تا قبل از آن با عنوان «شورای زنان فرهیخته» فعالیت داشت- تشکیل داد و نفیسه فیاض‌بخش با حکم دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه به‌عنوان مشاور ریاست دانشگاه در امور زنان و خانواده و رئیس کارگروه ویژه این امور منصوب شد تا دانشگاه با هدف تبیین جایگاه شایسته زن تراز اسلام در راستای پیشبرد منویات مقام معظم رهبری مبنی بر حفظ و تقویت بنیان خانواده برای هدایت و حمایت از سرمایه‌های ارزشمند گامی مؤثر و سازنده بردارد.

دفتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی چهار هدف عمده؛ مسئله‌شناسی زنان در جامعه ایران، پژوهش در حوزه زنان و خانواده، تربیت کادر بانوان متخصص و مورد نیاز جامعه در راستای تحقق دانشگاه اسلامی و توسعه و تعالی کشور و تبیین وضعیت زنان ایرانی و تحولات آینده را دنبال می‌کند و در چشم‌اندازی ۵ ساله وظایف و اهداف خود را بر مبنای آموزه‌های اسلامی و با توجه به راهبرد سند دانشگاه اسلامی پایه‌گذاری کرده و بر همین اساس به‌دنبال بازیابی هویت و جایگاه اصلی یک زن تراز اسلام در ابعاد مختلف فردی، خانوادگی، معنوی، اجتماعی و علمی بوده و از طرف دیگر وظایف اصلی یک زن را به‌عنوان کانون حیاتبخش جامعه فراموش نکرده است.

نفیسه فیاض‌بخش مشاور رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در امور زنان و خانواده و رئیس کارگروه ویژه این امور هم سال گذشته به‌منظور برداشتن گام‌های مؤثر در زمینه زن و خانواده، نمایندگان استان‌های دانشگاه آزاد اسلامی را به‌عنوان مسئول دفتر امور زنان و خانواده در هر استان منصوب کرد.

بیشتر بخوانید:

تأخیر در تشکیل خانواده از مهم‌ترین چالش‌ها در حوزه بانوان است

چالش‌های زنان و خانواده در جامعه امروز

لزوم وضع قوانین تسهیل‌گرا در راستای تحکیم بنیان خانواده

گروه استان‌های خبرگزاری آنا به‌منظور پیگیری اهداف دفاتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی در استان‌ها و تشریح ظرفیت‌ها و فعالیت‌های حوزه زنان و خانواده با مسئولان مربوط گفت‌وگو کرده است که در این سلسله گفت‌وگوها و در این شماره گفت‌وگو با کلثوم اکبرنتاج مسئول امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران را می‌خوانیم.

آنا: آسیب‌ها و چالش‌های حوزه زنان و خانواده در جامعه کنونی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اکبرنتاج: جامعه‌ای که می‌خواهد پویا باشد، بدون‌شک با دست‌اندازها و موانع زیادی روبه‌رو خواهد بود. در جامعه بیش از ۸۰ میلیونی ایران نیز این مشکلات و چالش‌ها هر روز به‌گونه‌ای رخ می‌نماید و مردم و مسئولان را به ارائه راه‌حل‌های مهمی برای کم‌کردن این آسیب‌ها وامی‌دارد. بخشی از آسیب‌ها در حوزه زنان و به تبع آن در خانواده قرار دارد که می‌توان به آنها اشاره‌ای کوتاه داشت.

یکی از این آسیب‌ها، «پدیده مجرد سالمندی» است، به نظر می‌رسد این چالش یکی از محورهای مهم آسیب‌ها در حوزه زنان در سال‌های آتی خواهد بود. در بررسی‌های علمی انجام‌شده علت اصلی ازدواج‌نکردن، نداشتن شغل مناسب که تأمین‌کننده نیازهای اولیه برای زندگی مشترک باشد، عنوان شده است.

آسیب دوم «مسئله مهم طلاق» است؛ در تحقیقات انجام‌شده نشان داده می‌شود که نزدیک به نیمی از طلاق‌های قطعی در کشور در پنج سال نخست زندگی رخ می‌دهد و این نشان می‌دهد هنوز نتوانسته‌ایم زندگی مشترک را برای زوج‌های جوان تفهیم کنیم. به این معنی که باید با تقویت مهارت‌های زندگی و افزایش توانمندی و حمایت‌های روانی و اجتماعی در سن ازدواج، میزان تاب‌آوری و پذیرش طرفین را در زوجین افزایش دهیم. در کنار آن می‌توانستیم در ابتدای بروز اختلاف میان زوجین با توجه به نوع مشکل به‌وجودآمده برای آنها، مشاوران اختصاصی انتخاب کنیم تا به حل مشکل پیش‌آمده اقدام کند.

آسیب سوم «معضل کودکان بی‌هویت» است؛ در سال‌های گذشته، بسیاری از اتباع بیگانه به‌صورت غیرمجاز به ایران وارد شدند و برخی از آنان با زنان ایرانی ازدواج‌های غیرقانونی داشته و صاحب فرزندانی شده‌اند. بازگشت تعدادی از این اتباع بیگانه به کشورهای خود، همسران ایرانی این افراد در ایران را با کودکان بی‌سرپرست و فاقد شناسنامه و هرگونه اوراق هویتی روبه‌رو کرده که در اصطلاح از آن با عنوان کودکان بی‌هویت نام برده می‌شود. مشکل عمده‌ای که این زنان با آن مواجه هستند، رهاشدن توسط همسران‌شان است که موجب شده با مشکلات متعددی به‌ویژه مشکلات معیشتی روبه‌رو شوند، این در حالی است که اگر اسناد هویتی به کودکان آنها اختصاص یابد، بخش عمده‌ای از مشکلات آنها برطرف خواهد شد. این کودکان در ایران زندگی می‌کنند و حل مشکلات آنها باید از مسئولان مورد توجه قرار گیرد.

آسیب چهارم «شیوع طلاق عاطفی بین زوجین» است؛ این نوع از طلاق به‌عنوان یک آسیب جدی واردشده به نهاد خانواده، از فقدان ارضای نیازهای عاطفی و روانی زوجین در کانون خانواده، حکایت دارد، در حالی که براساس آموزه‌های دین، باید سکونت و آرامش و مودت و رحمت بر این فضا حاکم باشد.

آسیب پنجم «اختلاط نقش‌ها در خانواده» است؛ این امر سبب شده است که بسیاری از وظایف پدری، شوهری، مادری و همسری معطل بماند و زوجین نتوانند به‌خوبی از عهده ایفای نقش طرف مقابل‌شان برآیند. مردان در خانواده از احترام و قدرت عمل برخوردار نبوده و جایگاه ضعیف‌شان آنها را به وظایف‌شان دلسرد می‌کند و زنان با نیل به جایگاهی برابر با مردان مجبورند باری بیش از توان‌شان به دوش بکشند و بنابراین نباید مانند گذشته انتظار حمایت همه‌جانبه از همسرشان داشته باشند.

آسیب ششم «تفاوت بین نسلی والدین و فرزندان» است؛ خانواده که نخستین و مهم‌ترین نهاد برای تولد و پرورش فرزندان محسوب می‌شود، در امر تربیت و انتقال ارزش‌ها و برقراری رابطه سالم و مؤثر با نسل بعدی دچار مشکلات متعددی شده است. گسست نسل‌ها به‌عنوان یک معضل جهانی از سوی برخی کارشناسان داخلی به‌عنوان مشکل پیش روی جامعه و خانواده ایرانی مطرح می‌شود. از یک‌سو ارزش‌های والدین به‌دلیل تغییرات عمیق در نظام ارزشی و اجتماعی برای فرزندان قابل پذیرش نیست و از سوی دیگر شیوه کارآمدی برای انتقال ارزش‌ها از سوی والدین اتخاذ نمی‌شود. آنها از بودن در کنار یکدیگر لذت نمی‌برند. فرزندان به والدین احترام نمی‌گذارند و آنان را به‌عنوان راهنما و کنترل‌کننده در زندگی نمی‌پذیرند.

در گذشته خانواده‌ها به‌ویژه زوج‌های جوان از حمایت خویشاوندان در تمام مراحل زندگی و مشکلات احتمالی مانند نیازهای مالی یا اختلافات خانوادگی برخوردار بودند. هرچند این حمایت‌ها گاه رنگ دخالت به خود می‌گرفت و مخل زندگی می‌شد؛ اما در بسیاری موارد به استحکام خانواده و ارضای نیازهای عاطفی می‌انجامید. امروز خانواده‌ها هیچکس را در حریم خصوصی زندگی‌شان وارد نمی‌کنند و به‌دنبال منابع دیگری برای پرکردن این خلأ حمایتی هستند که کارآمدی لازم را ندارد.

آنا: ارزیابی شما از ظرفیت زنان و خانواده در استان متبوع‌تان و نقش دانشگاه آزاد اسلامی چیست؟

اکبرنتاج: استان مازندران با وسعتی بیش از  ۲۳ هزار کیلومتر مربع حدود ۱.۴۶ درصد از مساحت کشور را دربر دارد. براساس سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت استان مازندران بالغ بر ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر است که شامل ۱۰۸۴۷۸۶ خانوار و ۱۶۵۴۰۰۷ نفر مرد و ۱۶۲۹۵۷۰ نفر زن هستند. ۵۰.۳۷ درصد از جمعیت استان را مردان و ۴۹.۶۳ از جمعیت استان را زنان تشکیل می‌دهند.۵۷ درصد جمعیت استان ساکن شهر و ۴۳ درصد از جمعیت استان ساکن روستا هستند. تراکم نسبی جمعیت استان ۱۳۵ نفر در هر کیلومترمربع است که در مقایسه با جمعیت و وسعت کشور جمعیت بالایی را در خود جای داده است.

با وجود این که نزدیک به نیمی از جمعیت استان در روستا زندگی می‌کنند و نزدیک به نیمی از آنان را زنان روستایی تشکیل می‌دهند؛ ولی براساس داده‌های دریافتی، حدود ۳۲ درصد از جمعیت بالای ۱۸ سال زنان را افراد چاق تشکیل می‌دهند. تا جایی که در صدر فهرست چاق‌ترین استان‌های کشور قرار گرفته است. علت این امر را می‌توان در تغییر سبک زندگی روستایی با ماشینی‌شدن کشاورزی و ازهم‌گسیختن زنجیره تولید جست‌وجو کرد که  سبب خانه‌نشین‌شدن زنان روستایی نیز شده است. علاوه‌بر آن مطابق با آمارهای کشوری، تنها دو درصد مدیریت زنان در مناصب استانی فعالیت دارند که در مقایسه‌های جهانی پایین است؛ اما در دو حوزه زنان استان توانمندی بالایی دارند که می‌تواند در بحث توسعه استانی نقش داشته باشد.

یکی از این موارد گردشگری و دیگری تولید محصولات دستی است که جای کار بسیاری دارد. دانشگاه آزاد اسلامی استان که به‌عنوان عضوی از کارگروه زنان و خانواده در استانداری مازندران، فرمانداری مرکز استان و ستاد مبارزه با مواد مخدر و ستاد امر به معروف و نهی از منکر است، تاکنون سعی کرده است با حضور در جلسات متعدد مرتبط درباره مسائل مبتلابه مشاوره‌ها و نظر علمی خود را ارائه کند.

یکی از این نظرات علمی؛ برگزاری کارگاه‌های مجازی با عنوان «مهارت‌های زندگی» با هدف آموزش و ارتقای سطح فرهنگی خانواده‌هاست.

در حرکتی دیگر دفتر نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه با همکاری دفتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی استان با ارائه طرح راه‌اندازی مرکز جامع خانواده، جلسات مستمر و پیگیرانه‌ای را برگزار کرد که همچنان در جریان است. از محورهای فعالیت و برنامه‌های این مرکز، بهره‌مندی از تسهیلات معیشتی و فرهنگی، استفاده از آخرین دستاوردهای فنون مشاوره برای پیشگیری از اختلافات خانوادگی و طلاق و دیگر آسیب‌های روانی و اجتماعی مرتبط با خانواده در شرایط عادی و بحرانی و همچنین اجرای برنامه‌ها و طرح‌هایی در راستای آسان‌سازی و ترویج ازدواج مانند هماهنگی با برخی از بانک‌های استان و شناسایی فروشگاه‌های خاص فروش اقلام مرتبط با جهیزیه، معرفی زوجین به سالن‌های پذیرایی برای برگزاری مراسم ازدواج و ... است.

یکی دیگر از نقش‌های ایفاشده توسط دفتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد استان، جمع‌آوری اطلاعات زنان هنرمند در حوزه صنایع دستی در سطح استان مازندران و ارسال آن به سازمان مرکزی بود. مقرر شد پس از فروکش‌کردن ماجرای ویروس منحوس کرونا، نمایشگاهی از توانمندی‌های آنان در استان برگزار شود.

برگزاری کارگاه «آشنایی با راه‌های تعامل کارآمد بین همسران با محور شرایط کرونایی» و ارائه مشاوره‌های گوناگون در حوزه‌های مختلف دینی، حقوقی، روانشناختی، تغذیه‌ای و ورزشی به خانواده‌های دانشگاهی و غیردانشگاهی به‌صورت حضوری و غیرحضوری به‌دلیل مسافرپذیر بودن استان مازندران در ایام مختلف و قرمزشدن شرایط کرونایی، برخی از برنامه‌ها عملاً بیشتر به‌صورت تلفنی انجام می‌شود.

برگزاری دوره آموزشی حضوری ویژه استادان و کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی با عنوان «ارتباط مؤثر روابط میان‌فردی» برای ارتقای سطح پذیرش دانشجو در دانشگاه آزاد که علاوه‌بر درآمدزایی برای دانشگاه به‌نوبه خود افزایش بهره‌وری زنان را نیز موجب خواهد شد و تلاش برای جمع‌آوری بانک جامع اطلاعاتی زنان در استان و شناسایی توانمندی‌ها و مهارت‌ها و ارسال آن به سازمان مرکزی و تجمیع اطلاعات زنان کشور و ... از دیگر نظرات علمی بود که مطرح شده است.

آنا: برنامه‌های دفتر امور زنان و خانواده استان متبوع خود را برشمارید.

اکبرنتاج: دفتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران علاوه‌بر انجام امور محوله از سوی سازمان مرکزی با همکاری نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی در حال اجرای طرح مرکز خدمات خانواده برنامه‌ای شامل «توانمندسازی و کمک به همسرگزینی آگاهانه افرادی که قصد ازدواج دارند»، «افزایش آگاهی خانواده دانشگاهیان استان مازندران در مورد باورهای غلط مربوط به ازدواج و نیز عوامل مؤثر در استحکام خانواده»، «آموزش عوامل مؤثر در تحکیم سلامت نهاد خانواده (مهارت‌های زناشویی، مهارت‌های زندگی، اصول فرزندپروری و ...)»، «آموزش و ترویج سبک زندگی ایرانی-اسلامی»، «آموزش مهارت مقابله با استرس و سازگاری مجدد در افراد آسیب‌دیده از ازدواج یا زندگی ناموفق» و ... است.

آنا: راهکارها و پیشنهادهای شما برای حل مشکلات و معضلات حوزه زنان و خانواده چیست؟

اکبرنتاج: به‌عنوان راهکارهای عملی مواردی مانند «حمایت‌های معنوی از سوی مراجعی مانند استانداری به‌طور مثال تجلیل از زنان شایسته و کارآفرین که جنبه امیدافزایی داشته باشند»، «حمایت‌های مادی مانند در اختیار قراردادن تسهیلات مالی با بهره اندک بانکی از کارآفرینان بانو»، «ایجاد شبکه‌های ارتباطی مجازی بین زنان فرهیخته و کارآفرین برای تبادل تجربیات و اطلاعات» پیشنهاد می‌شود.

آنا: رویکردهای مدنظر دفتر امور زنان و خانواده در دانشگاه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اکبرنتاج: اساساً رسیدن انسان به تعالی و قرب الهی، نهایت خواست نهضت انبیای الهی است و در این راه از هیچ کوششی فروگذار نکردند و از نثارکردن خون خود نیز هیچ ابایی نداشتند؛ بنابراین رویکرد اصلی هر نظام فرهنگی در حوزه زنان باید همین باشد که در راستای اهداف الهی بتوان انسانی متعبد، خانواده‌دوست، شوهردار و فرزندپرور و درنهایت یک انسان اجتماعی با رعایت شئون و حدود ربانی باشد. با توجه به عملکردی که تاکنون از دفتر امور زنان و خانواده سازمان مرکزی مشاهده می‌شود، رویکرد دوستان همکار ما در این حوزه، خوب و تحسین‌برانگیز است. در عین حال این حرکت رو به رشد بوده و جایگاه بهتری را در آینده خواهد یافت.

آنا: ارزیابی شما از طرح تعالی درس دانش خانواده در دانشگاه آزاد چیست؟

اکبرنتاج: با توجه به اهداف طرح که نگاهی به سنت نبوی ازدواج دارد و به‌دنبال ترغیب و تشویق زنان به فرزندآوری و تربیت فرزندان صالح برای آینده نظام اسلامی تا سکاندار مناصب اجرایی، علمی و ... آن شوند و با استناد به گزارش نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه و معاونت فرهنگی و دانشجویی، اجرای این طرح در استان موفقیت‌آمیز تلقی شده است.

آنا: نقش دانشگاه آزاد اسلامی در بالاترین سطح علمی زنان جامعه چگونه بوده است؟

اکبرنتاج: در پاسخ به این سؤال، بدون شک پاسخ مثبت است؛ چراکه تعداد بسیار بالای فارغ‌التحصیلان زن که از دانشگاه آزاد اسلامی ترخیص شده‌اند، مبیّن آن است که هم اعضای هیئت علمی بانو در دانشگاه از توانمندی علمی بالا و قوی‌ای برخوردار هستند و هم دانشجویان مستعدی را به جامعه علمی کشور معرفی کرده که کسب رتبه‌های علمی در انواع مسابقات ملی و بین‌المللی نمونه آشکار آن است.

آنا: استفاده از فضای مجازی تا چه اندازه در حیطه فعالیت زنان و خانواده مؤثر بوده است؟

اکبرنتاج: امروزه با افزایش ارتباطات از راه دور، افکار عمومی از سطح ملل پا را فراتر گذاشته است، به همین منظور موضوع مدنظر با جمع زیادی از انسان‌ها سر و کار دارد و به‌دلیل ویژگی خاص آن جزء مسائل بحرانی و مهم جامعه است. فضای مجازی را اکنون نباید مجازی بلکه فضای واقعی دانست؛ چراکه با جزء جزء زندگی فردی و اجتماعی ما عجین شده است؛ بنابراین بهره‌مندی از این فضا در راستای پیشبرد اهداف عالی دانشگاه نه تنها خوب بلکه به‌شدت لازم است. در این ارتباط ذکر فرمایش مقام معظم رهبری خالی از لطف نیست که می‌فرمایند «اگر امروز رهبر انقلاب نبودم، حتما رئیس فضای مجازی کشور می‌شدم».

ایشان در یکی از بیانات خود در مورد فضای مجازی می‌فرمایند «حوزه فضای مجازی به اندازه انقلاب اسلامی اهمیت دارد. این فضا مانند یک رودخانه پر از آب و خروشان است که می‌آید و دائماً هم بر آب آن افزوده و خروشان‌تر می‌شود؛ اگر ما بر این رودخانه تدبیر کنیم و برنامه داشته باشیم، زه‌کشی کنیم و هدایت کنیم، این رودخانه را تا به سد بریزد، می‌شود فرصت. اگر رهایش کنیم و برنامه‌ای برای آن نداشته باشیم، می‌شود یک تهدید.»

انتهای پیام/۴۱۰۳/۴۰۶۲/