اخذ ۹۰ درصد پایان‌نامه‌های کشور از برنامه‌های علمی دانشگاه آزاد استان تهران/ تحقیقات دانشجویان با طرح «پایش» هدفمند شده است
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا- علیرضا محمدی؛ دانشگاه‌ها برای رسیدن به دانشگاه نسل سوم و چهارم به دنبال پژوهش هدفمند و مسئله‌محور هستند تا برای حل چالشهای کشور راهکار علمی و متقن داشته باشند. اگر محیط آکادمیک به دانشگاه حل مسئله تبدیل شود بسیاری از مشکلات جامعه قابل حل خواهد بود.
دانشگاه آزاد اسلامی در آستانه چهل سالگی بوده و در طول این سال‌های متمادی برای اعتلای علم و فناوری کشور اقدامات خوبی انجام داده است. همچنین در سال‌های اخیر رویکرد جدیدی را در دستور کار خود قرار داده و به دنبال رسیدن به دانشگاه کارآفرین، کارآمد و سرآمد است.
در این راستا راه‌اندازی سامانه پژوهشیار و اجرای طرح «پایش» که مخفف عبارت پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای است، گامی مهمی برای رسیدن به دانشگاه مسئله‌محور و فناورانه محسوب میشود. در واقع اگر پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان کاربردی شود و به سمت حل مسائل منطقه، استان و کشور برود، طعم شیرین کاربرد علم در زندگی بشر برای مردم و به‌خصوص دانشگاهیان هویدا میشود.
در طرح «پایش» چالشهای کلان کشور به زمینه‌های پژوهشی تبدیل شده است تا استاد و دانشجو بتوانند بر اساس آن موضوع پایان‌نامه و یا رساله را تعریف کنند. همچنین تعدادی از واحدهای پیشرو، برنامه‌های علمی مختلفی را بر اساس نیاز منطقه خود برعهده دارند و به کار پژوهشی مسئله‌محور می‌پردازند.
پایش آزاد بیش از ۴۰ برنامه علمی دارد که ۱۷ مورد آن مربوط به استان تهران میشود. در همین راستا خبرگزاری آنا با لاله فرهنگ‌متین، رئیس دبیرخانه برنامه علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران، مدیرکل پژوهش و مجری برنامه علمی پدافند غیرعامل دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال به گفت‌وگو نشسته است که در ادامه می‌خوانید.
هدفمندسازی تحقیقات دانشجویان با طرح «پایش»
آنا: طرح «پایش» چگونه می‌تواند به کاربردی شدن پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان برای حل مسائل کشور کمک کند؟
فرهنگ‌متین: طرح «پایش»، پژوهش اثربخش یکپارچه شبکه‌ای است که در سامانه پژوهشیار اجرایی شده و ذیل برنامه‌های علمی مسئله‌محور در سراسر کشور به احصای چالشهای مربوط به هر برنامه علمی می‌پردازد.
مرجع جمع‌آوری مسئله و مشکلات در هر برنامه علمی اسناد بالادستی، مصاحبه و نشست با سازمان‌ها و نهادهای ذی‌ربط و جلسات خبرگانی است. پس از جمع‌آوری مشکلات تراز اول کشور با هدف حل مسائل و مشکلات، زمینه‌های پژوهشی توسط حوزه‌های دانشی در هر برنامه علمی تدوین و استخراج میشود و بعد از ارزیابی در شورای راهبردی دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران و کمیته ارزیابی پایش آزاد روی سامانه پژوهشیار در دسترس دانشجویان و اساتید علاقه‌مند قرار می‌گیرد.
در این طرح سیاست کلی هدفمندسازی و جهت‌دار کردن تحقیقات و پایان‌نامه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی است که ظرفیت عظیم علمی محسوب می‌شوند. در واقع با رصد تحقیقات هدفمند و مدیریت دانش می‌توان به نتیجه راهبردی دست یافت که در تصمیم‌سازی‌های کلان کشور در حوزه‌های مختلف می‌تواند مؤثر و مفید واقع شود.
تبیین برنامه‌های علمی استان تهران
آنا: درباره برنامه‌های علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران توضیح بفرمایید. چه چالش‌هایی را مطابق با نیاز، اسناد بالادستی کشور و صنایع احصا کرده و چه نظام موضوعاتی را تدوین کرده‌اید؟
فرهنگ‌متین: از بین بیش از ۴۵ برنامه علمی مصوب در کل کشور، ۱۷ برنامه علمی متعلق به استان تهران است که به طیف گسترده‌ای از مسائل کشور با نگاه منطقهای و کل کشور می‌پردازد. به‌عنوان مثال برنامه علمی شبکه‌های ارتباطی و حمل‌ونقل به چالشهای حمل و نقل جاده‌ای و ریلی پرداخته است و در آینده نزدیک به حمل و نقل دریایی و هوایی خواهد پرداخت و از ذی‌نفعان این برنامه، شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران است.
پدافند غیرعامل؛ رتبه برتر برنامه‌های علمی استان تهران
همچنین برنامه صنعت و تجارت به چالشهای کلان صنعتی، تجاری و اقتصادی پرداخته است و در نسخه‌های آتی به صنایع کوچک منطقهای متمرکز میشود. در برنامه علمی پدافند غیرعامل با رویکرد رصد تهدیدات و با نگاه تاب‌آوری، مصونیت‌افزایی، بازدارندگی و تسهیل مدیریت بحران در حوزه‌های سایبری، مدیریت، اقتصاد، حقوق و... زمینه‌های پژوهشی ارائه شده که رتبه اول در کل کشور را به خود اختصاص داده است.
در حوزه پزشکی برنامه‌های علمی متعددی تصویب شده است و با رویکرد تحقیقات مسئله‌محور در این حوزه برتری و تمایز تحقیقاتی در واحدهای علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی نسبت به وزارت بهداشت را ایجاد می‌کند. همچنین در برنامه کشاورزی و امنیت غذا، ظرفیت ویژه‌ای برای تحقیقات در مسائل استراتژیک از جمله امنیت غذایی ایجاد شده است.
اخذ ۹۰ درصد پایان‌نامه‌های کشور از برنامه علمی استان تهران
آنا: میزان استقبال اساتید و دانشجویان برای گرفتن پروپوزال با عناوین ذیل برنامه علمی استان تهران چقدر بوده است؟
فرهنگ‌متین: میزان استقبال از برنامه‌های علمی استان تهران قابل توجه بوده و حدود ۹۰ درصد از پایان‌نامه‌های مسئله‌محور در مقطع ارشد و بیش از ۷۰ درصد پروپوزال‌های دکتری مسئله‌محور در سراسر کشور از برنامه‌های علمی استان تهران اخذ شده است و برنامه‌های «پدافند غیرعامل « «صنعت و تجارت»، «مواد و انرژی»، «تربیت بدنی»، «حاشیه‌نشینی»، «مدیریت بحران و مخاطرات طبیعی»، «صنعت و سلامت» و «محیط زیست» جزو برنامه‌های پرمخاطب در کل کشور محسوب می‌شوند.
انعقاد تفاهم‌نامه دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران با نهادهای مختلف
آنا: چه تفاهم‌نامه‌هایی با صنایع، سازمان‌ها و نهادها در راستای برنامه علمی استان تهران منعقد کردید؟
فرهنگ‌متین: تفاهم‌نامه‌ها متناسب با ظرفیت هر برنامه علمی متفاوت بوده است. در برنامه پدافند غیرعامل، دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران با سازمان پدافند غیرعامل کشور تفاهم‌نامه همکاری امضا کرد. همچنین در برنامه علمی حاشیه‌نشینی در سال گذشته در مقیاس منطقهای و استانی با عقد قرارداد با بنیاد مسکن استان خراسان شمالی برای مکان‌یابی و شناسایی مخاطرات محیطی روستاهای حاشیه‌ای منتخب که گزارش اجرایی و نتایج تحقیق تحویل داده شده است و هماهنگی انجام شده با سازمان نوسازی شهر تهران برای همکاری مشترک و استفاده از ظرفیت‌های علمی دانشگاه و بسترسازی برای انجام پایان‌نامه‌های دانشگاهی با همکاری آن سازمان و نشست‌های علمی مرتبط به حاشیه‌نشینی با برخی از نهادها در دست اقدام است. در برنامه علمی شبکه‌های ارتباطی و حمل و نقل، ۱۵ قرارداد و تفاهم‌نامه امضا شد.
در برنامه علمی صنعت و سلامت نیز، تفاهم‌نامه با واحد فرشتگان برای همکاری در زمینه توانبخشی، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، شرکت بهره‌برداری متروی تهران و... منعقد شد. در سایر برنامه‌ها نیز متناسب با محوریت برنامه این مهم محقق شده و ذیل تفاهم‌نامه‌ها پروژه‌های برون‌دانشگاهی متعددی در حال اجراست.
برگزاری همایش ملی مجازی کرونا و پدافند غیرعامل و ۳۴ رویداد حمل و نقلی شو
آنا: آیا مرکز تحقیقاتی در راستای برنامه‌های علمی تأسیس شده است؟ چه تعداد کتب ترجمه و تألیفی و همایش و وبینار علمی منطبق با برنامه‌های علمی داشتید؟
فرهنگ‌متین: بله. مراکز متعدد تحقیقاتی تأسیس و وبینارهای متعدد علمی متناسب با ظرفیت هر برنامه علمی برگزار شد. مثلاً مرکز تحقیقات سوء مصرف مواد در واحد اسلامشهر یکی از رویکردهای مرتبط با آسیب‌های اجتماعی است که برنامه‌های مشترکی با موضوع‌های آسیب‌های حاشیه‌نشینی دارد و اخیراً نیز دبیرخانه کنسرسیوم آسیب‌های اجتماعی به مشارکت ۸ واحد دانشگاهی در واحد اسلامشهر راه‌اندازی و موضوع‌های راهبردی مشترکی که هم در برنامه علمی دیده شده و هم در اهداف این کنسرسیوم بوده از نقاط قوتی است که می‌تواند در تحقق اهداف و سیاست‌های دانشگاه در این زمینه کمک کند. همچنین کارگاه‌های شاخص‌های زیست‌محیطی امنیت غذایی در مناطق حاشیه‌نشین، مخاطرات محیط زیستی و اسکان غیررسمی برگزار شد.
در برنامه علمی شبکه‌های ارتباطی و حمل و نقل، ۳۴ رویداد حمل و نقلی شو، بیش از ۲۵۰ کارگاه و ۲۰ وبینار برگزار شد. در برنامه علمی صنعت و سلامت، مرکز تحقیقات صنعت و سلامت در واحد تهران غرب تأسیس و رویدادهای استارت‌آپی در حوزه صنعت تجهیزات توانبخشی سالمندان، معلولان و جانبازان و گردشگری سلامت‌محور برگزار شد. همچنین همایش ملی مجازی کرونا و پدافند غیرعامل با همکاری واحد تهران شمال و دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران در سطح علمی خوبی در دهه فجر ۱۳۹۹ برگزار شد. در سایر برنامه‌های علمی نیز شاهد تأسیس مراکز تحقیقاتی مختلف و همایش‌های خوبی بودیم.
دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند به بزرگترین دانشگاه مسئله‌محور و کارآفرین جهان تبدیل شود
آنا: برای گفتمان‌سازی مشترک علمی بین دانشجویان، اساتید و محققان دانشگاه آزاد اسلامی برای حل چالشهای احصا شده چه اقداماتی انجام دادید؟
فرهنگ‌متین: برگزاری کارگاه‌های آگاهی‌بخشی از اهداف علمی برنامه‌ها، نشر اخبار طرح پایش و کلیپ‌های آموزشی، بخشنامه تشویقی، تعریف مشاور مهارتی برای پایان‌نامه و رساله‌های مسئله‌محور منطبق با برنامه‌های علمی و... اقدامات مهمی بوده که تاکنون صورت گرفته است. امید است با گفتمان‌سازی حداکثری و رسوب دانش ذیل برنامه‌های علمی، دانشگاه آزاد اسلامی به بزرگترین دانشگاه مسئله‌محور و کارآفرین جهان تبدیل شود.
انتهای پیام/۴۱۱۸/پ
انتهای پیام/