سیاست قطعی ایران روی میز مذاکرات وین قرار دارد؟/ «کارگروه سوم» در تضاد با منافع ملی

گروه جهان خبرگزاری آنا-مجتبی اسماعیلی، ابتدای ماه مبارک رمضان بود که رهبر انقلاب اسلامی در دیدار مجازی با قاریان قرآن، به صراحت و برای چندمین‌بار بر سیاست قطعی هسته‌ای کشورمان که لغو کامل تحریم‌ها و سپس راستی‌آزمایی است، تأکید کردند و فرمودند: سیاست کشور در باب تعامل با طرف‌های برجام و خود برجام به صراحت اعلام شده و از این سیاست هیچ تخطی نخواهیم کرد، چرا که این سیاست اعلام شده و مورد اتفاق بوده است.  

ایشان تأکید کردند: آمریکایی ها باید تمام تحریم‌ها را لغو کنند و بعد راستی‌آزمایی می‌کنیم؛ اگر به معنای واقعی کلمه لغو شود، بدون هیچ مشکلی به تعهدات برخواهیم گشت. ما قول آمریکایی ها را معتبر نمی دانیم.

به تعبیری می‌توان گفت سخن رهبر انقلاب اسلامی یعنی هر آنچه غیر از این اتفاق بیفتد، خواست آمریکاست و سیاست مورد پذیرش ایشان نیست. همچنین طبق تدبیر اعلام‌شده، همه تحریم‌ها اعم از مواردی که در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ وضع شده یا تحریم‌های وضع شده قبل از ترامپ با هر برچسبی باید به‌صورت یک‌جا لغو شوند و فرصت کافی برای راستی‌آزمایی در اختیار جمهوری اسلامی قرار بگیرد. علاوه بر این، اقدامات مذکور باید در فاصله زمانی محدود رخ دهد، زیرا ابهامی وجود ندارد که لازم باشد درباره آن مذاکره انجام شود و فرآیند مذاکرات فرسایشی به نظام تحمیل شود.

خسارتی که مذاکرات فرسایشی بر کشور تحمیل می‌کند

نخستین خسارت تحمیل شدن مذاکرات فرسایشی به ایران، فراهم شدن زمینه تحقق خواست آمریکا در زمینه ایجاد اجماع علیه ایران به بهانه همراهی نکردن برای خروج از بن‌بست موجود است. موضوع حائز اهمیت این است که در پایان مذاکرات روز سه‌شنبه صرفاً اظهارات کلی و امیدوارکننده از سوی تیم مذاکره‌کننده کشورمان مطرح شد، بدون آنکه اطلاعاتی درباره میزان پیشرفت در زمینه تحقق خواسته‌های ایران ارائه شود. نکته قابل تأمل این است که در پایان مذاکرات روز سه‌شنبه اعلام شد کارگروه جدیدی برای مذاکره بر سر ترتیبات رفع تحریم‌ها به دو کارگروه قبلی افزوده شده است.

در وین چه خبر است؟  

طبق گزارش‌های منتشر شده به‌وسیله منابع آگاه به مذاکرات وین، گفت‌وگوها به‌طور قابل توجهی برخلاف سیاست قطعی جمهوری اسلامی ایران پیش می‌رود و خبرهای منتشر شده گویای ایجاد بستری است که ایران را مجبور خواهند کرد تمام شروط غربی‌ها ازجمله بازگشت گام به گام آمریکا به برجام را بپذیرد.  

منبع خبری پرس‌تی‌وی در وین در این خصوص گفت: دستورالعمل آمریکا صرفاً تعلیق تحریم‌ها و نه لغو کامل آن‌هاست. در صورت رفع برخی تحریم‌ها، آمریکا قصد دارد آن‌ها را در بازه‌های ۱۲۰ روزه و ۱۸۰ روزه تمدید کند. واشنگتن همچنین قصد لغو یک‌جای تحریم‌ها را ندارد و قصد دارد در مدت زمانی طولانی و در مراحل متعدد اقدام به رفع موقت برخی تحریم‌ها کند.  

وی افزود: آمریکا صرفاً با بازه زمانی کوتاه‌مدت یک هفته‌ای برای راستی‌آزمایی موافقت کرده است که در آن به‌صورت نمادین چند تراکنش انجام شود. واشنگتن تاکنون مدت زمان راستی‌آزمایی معقول و لازم را که برای معاملات نفتی دست‌کم سه تا ۶ ماه است، نپذیرفته.

گزارش‌های منتشر شده نیز نشان می‌دهند آمریکا قصد ندارد تحریم‌ها را بردارد، بلکه فعلاً تعلیق خواهد کرد؛ ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این زمینه گفت‌وگوهای وین را عملی و سیستماتیک توصیف کرد و گفت: گفت‌وگوها مثبت بود و پیشرفت‌هایی وجود داشت، اما همچنان مسیر طولانی پیش روی ماست. ما از ایجاد گروه کاری سوم در کمیسیون مشترک توافق هسته‌ای استقبال می‌کنیم. آمریکا هیچ امتیازی به ایران پیش از اطمینان یافتن از پایبندی کامل تهران به برجام نخواهد داد.

افزون بر این، به زعم بسیاری از کارشناسان داخلی، روند کنونی مذاکرات باعث شرطی شدن اقتصاد ایران خواهد شد؛ موضوعی که مسعود براتی، کارشناس امور بین‌الملل بر آن صحه می‌گذارد و معتقد است مذاکرات کنونی باید سریع‌تر تعیین تکلیف و کشور از حالت معطلی خارج شود.

وی در گفت‌وگو با خبرنگار آنا گفت: طبق رایزنی‌هایی که انجام شده است و نکاتی که سیدعباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد ایران در وین بیان کردند، احتمال دارد ایران و آمریکا درباره فرمولی کلی بازگشت به برجام به توافق دست یابند و آن فرمول مبتنی بر اقدام گام به گام است و این توافق، احتمالاً از سوی تیم ایرانی به‌عنوان برداشتن کل تحریم‌ها یا لغو کل تحریم‌ها معنا شود، که معتقدم نوعی تحریف واقعیت خواهد بود.

بیشتر بخوانید:

احتمال تحریف واقعیت از سوی عراقچی و تیم مذاکره‌کننده وجود دارد/ اشتباه مذاکره با آمریکا بر سر بازگشت به برجام

عراقچی ادعاهای «منبع مطلع» پرس تی‌وی را تکذیب کرد

ایران تقسیم تحریم‌ها به قابل‌رفع، قابل‌مذاکره و غیرقابل‌رفع را قبول ندارد/ تمام تحریم‌ها باید یکجا لغو شوند

این کارشناس امور بین‌الملل تأکید کرد: باید توجه داشت که مذاکره برای بازگشت آمریکا به برجام کار غلطی بود، زیرا امتیاز نانوشته و مهمی را به آمریکایی‌ها داد، بدون اینکه در ‌ازای آن، امتیازی گرفته شود. آن امتیاز هم این بود که آمریکایی‌ها به‌عنوان دولت ناقض عهد و خارج شده از یک توافق شناخته می‌شدند. در هر صورت امتیازی بود که در اختیار آمریکا قرار گرفت و آمریکا بدون اینکه اقدام عملی انجام دهد، توانست تصویری برای خودش ایجاد کند و به نظرم اینجا امتیاز رایگان به آن‌ها دادیم.

مسعود براتی با تأکید بر لزوم عجله نداشتن برای رسیدن به توافق و فدا نکردن آن برای تحولات زودگذر داخلی عنوان کرد: ما نباید اسیر گرداب مذاکره شویم تا آن را سریع‌تر به نتیجه برسانیم، زیرا موضوع بازگشت به برجام، پیچیده‌ نیست. توافق هسته‌ای میان ایران و طرف‌های غربی یک بار در سال ۱۳۹۴ انجام شده و به متن توافق رسیدند، لذا بازگشت به برجام نیاز به مذاکره نداشت و روشن بود آمریکا باید برمی‌گشت، حسن نیتش را اثبات می‌کرد، بعد ایران راستی‌آزمایی انجام می‌داد.

از طرفی، راستی‌آزمایی نیز ازجمله موضوعاتی است که به نظر می‌رسد دستگاه دیپلماسی کشورمان برخلاف فرمایشات صریح مقام معظم رهبری و سیاست قطعی جمهوری اسلامی ایران از زیر مسئولیت آن شانه خالی کند. هفته گذشته محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در اظهارنظری قابل تأمل صحبت از «راستی‌آزمایی سریع» به میان آورد. در ادامه، منبع آگاهی به شبکه پرس تی‌وی از مذاکره بر سر راستی‌آزمایی سه تا ۶ ماهه خبر داد. البته عراقچی در روزهای اخیر با وجود گزارش‌های به ظاهر معتبر این منبع آگاه، اعلام کرد اخبار این منبع چندان درست نیست و در همین راستا سخنگوی وزارت امور خارجه خواستار پیگیری مذاکرات وین از کانال‌های رسمی این وزارتخانه و عدم توجه به اخبار با منبع آگاه شد.  

با وجود این کش و قوس‌ها به نظر می‌آید آمریکا حتی راستی‌آزمایی ایران به مدت سه تا ۶ ماه را نخواهد پذیرفت و ممکن است مدت زمان کوتاهی‌ را در اختیار ایران برای حرکتی نمادین قرار دهد که بسیار متفاوت با آن چیزی خواهد بود که ایران به دنبالش بود.  

نقشه آمریکا از تطمیع ایران و بازگشت به برجام 

به باور بسیاری از کارشناسان امور بین‌الملل و دلسوزان نظام اسلامی، بازگشت آمریکا به برجام به معنای منتفع شدن آمریکا از همه ابزاری است که برای ضربه زدن به ایران از دست داده بود. آمریکا با وعده‌های زودگذر و راضی کردن مذاکره‌کنندگان ایران به بازگشت به برجام و تنها دادن وعده تعلیق برخی از تحریم‌ها می‌تواند مکانیزم ماشه را علیه کشورمان فعال کند.  

با بازگشت آمریکا به برجام، زیر فشار قراردادن ایران و بازگشت و افزایش تحریم‌ها، کلید خوردن برجام‌های ۲ و ۳ نیز به کشور تحمیل خواهد شد و سؤال اینجاست که تیم مذاکره‌کننده  با چه مجوزی قصد دارد به این مذاکرات ادامه دهد؟ این در حالی است که حتی در صورت بازگشت آمریکا به برجام، تعلیق برخی از تحریم‌ها به مانند گذشته در بازه زمانی‌ ۱۲۰ و ۱۸۰ روزه تمدید خواهد شد و ماجرای waiver‌ ها (رفع تحریم به‌صورت موقت یا نیازمند به تمدید برداشته شدن) رقم خواهد خورد؛ این یعنی‌ سم مهلک برای رشد و توسعه اقتصادی کشورمان و اینکه جمهوری اسلامی باید تا ابد گرفتار امضای رئیس‌جمهور آمریکا برای خروج از دایره محدودیت‌ها و تحریم‌ها شود.

این در حالی است که بازگشت زیرکانه و مکارانه آمریکا به برجام با تنها تعلیق برخی‌ از تحریم‌ها نابودی تمام آنچه که ایران در این چند ماه به‌عنوان فشار بر غرب تولید کرده بود، رقم می‌زند. به‌طور شفاف اگر آمریکا در این وضعیت وارد برجام شود، ایران باید از همه کشته‌ها و داشته‌های خود یعنی‌ ۶۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده، غنی‌سازی در سطح ۶۰ درصد، تولید اورانیوم فلزی، تولید سوخت، تولید رادیوداروها، تولید صنعتی سانتریفیوژهای پیشرفته از قبیل IR-۴ و IR-۶، تحقیق و تولید سانتریفیوژ IR-۹ و بسیار موارد دیگر دست بکشد.  

بایدن همچنان در پی تحریم ایران است

باید در نظر داشت دولت جو بایدن در مقطع کنونی عجله‌ای برای بازگشت به برجام ندارد و به‌دنبال ازسرگیری سیاست فشار و مذاکره است؛ در واقع آمریکا قصد ندارد با بازگشت به برجام در نظام تحریم خود علیه ایران خدشه وارد کند. راهبرد تحریم برای آمریکا همچنان اصالت دارد و قرار است دامنه موضوعی تحریم‌ها و توافق برجام با ورود به موضوعات دفاعی و موشکی و نیز نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی در مذاکرات فرسایشی، گسترش و مشروعیت یابد.

ممکن است دولت بایدن به ظاهر امتیازاتی در حوزه‌های فرعی و به‌شکل غیرمستقیم به ایران بدهد تا بتواند باب مذاکرات را بگشاید

علاوه بر این، به دلیل گسترش دامنه موضوعی تحریم‌های کشور به مواردی همچون تروریسم و عدم اشاعه و تبدیل تحریم‌های مبتنی بر دستورات اجرایی به قوانین کنگره، برجام از قابلیت لازم برای رفع تحریم‌ها برخوردار نیست و تأکید صرف بر بازگشت به برجام درحالی‌که این توافق روی کاغذ و نیز به‌شکل عملی ظرفیت حفظ منافع ایران را  ندارد، موضوعی قابل تأمل است.

ارزیابی دولت آمریکا این است که حفظ فشار و تحریم باعث خواهد شد ایران محدودیت‌های جدید را بپذیرد، لذا به‌طور منطقی کاهش تحریم‌ها و امتیازدهی به ایران با هدف مذکور در تضاد است و نباید به رفع یا کاهش تحریم‌ها خوش‌بین بود. در مجموع، سیاست بایدن درقبال ایران مداخله در امور داخلی کشور و تغییر ترجیحات مردم و نیز بازگشت به برجام با هدف ورود به سایر حوزه‌ها و اجماع سازی علیه ایران در مذاکرات احتمالی جدید است.  

آمریکا باید اعتمادسازی کند

برای مقابله با اقدامات دولت آمریکا و خنثی کردن سیاست آن‌ها به‌عنوان سیاستی اصولی و با توجه به آنکه آمریکا نقض عهد فراوان داشته و از برجام خارج شده است، می‌بایست این کشور در ابتدا اقدامات اعتمادساز را از نوع رفع تحریم، انجام دهد. هدف نهایی جمهوری اسلامی، بازگشت آمریکا به برجام نیست بلکه هدف اصلی لغو تحریم‌هاست و ایران تا زمان محقق نشدن این موضوع، هیچ عجله‌ای برای بازگشت واشنگتن به برجام ندارد و خود نیز نباید به تعهدات برجام بازگردد. لذا ضرورت دارد همه تحریم‌ها در چارچوب برجام از ابتدا و همه تحریم‌های وضع شده دوره ترامپ، لغو شود و این کشور خسارت‌های ناشی از خروج از برجام را جبران کند.  

علاوه بر این، تقویت نگاه به شرق با هدف متوازن کردن سیاست خارجی باید به‌شکل جدی در دستور کار قرار بگیرد و روابط راهبردی با مجموعه کشورهای غیرغربی تعقیب و تعمیق شود.

تشکیل کارگروهی برای اقدامات گام‌به‌گام

میخائیل اولیانوف، نماینده ویژه روسیه در سازمان‌های بین‌المللی و فرستاده این کشور در مذاکرات وین می‌گوید ماهیت تشکیل کارگروه سوم، گام به گام کردن اقدامات ایران و آمریکاست. این درحالی است که سیدعباس عراقچی، رئیس هیئت مذاکره کننده ایران در وین مدام ادعا می‌کند چیزی به نام اقدام گام به گام در مذاکرات وجود ندارد و همه تحریم‌ها باید به صورت یک‌جا برداشته شود. در این میان مشخص نیست هیئت مذاکره‌کننده ایران دقیقاً بر چه چیزی توافق کرده‌ است و چرا آن را به‌صورت شفاف به مردم اعلام نمی‌کنند؟  

همان‌گونه که پیش و حین مذاکرات از سوی دستگاه دیپلماسی کشورمان اعلام و بر آن تأکید شد، قرار بود طبق سیاست قطعی جمهوری اسلامی، تحریم‌ها به‌صورت یک‌جا برداشته شود و ایران نیز بعد از اقدامات آمریکا تعهدات خود را انجام دهد. می‌خواهیم به آنچه مقام‌های کشورمان می‌گویند خوش‌بین باشیم و دلواپسی خود را از اقدامات خلاف منافع ملی احتمالی پنهان کنیم، ولی تجربه روزها و هفته‌های اخیر برگزاری کمیسیون برجام نشان می‌دهد بیشتر گزارش‌های نماینده روسیه درباره مذاکره و توافق‌ها درست بوده است و به نظر می‌آید عراقچی و تیم وزارت امور خارجه درحال پنهان کردن واقعیتی از چشمان مردم و حاکمیت هستند.  

سؤال مهمی که تاکنون پاسخی به آن داده نشده، این است که آیا امریکا پذیرفته تحریم‌ها را به‌صورت یک‌جا لغو کند که برای چگونگی اجرای آن نیاز به تشکیل کارگروه جدید بوده باشد؟ اگر آمریکا این شرط بسیار مهم را پذیرفته، پس چرا اعلام نمی‌شود و اگر نپذیرفته، اساساً چه نیازی به تشکیل کارگروه بود؟

به نظر می‌آید تشکیل کارگروه در اوضاع کنونی نشانه‌ای از پذیرش ورود به فرآیند گام به گام است که در مغایرت آشکار با منویات مقام معظم رهبری و قانون مصوب مجلس شورای اسلامی است.

اقدام قابل تأمل وزارت امور خارجه

درحالی‌که اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین تأکید کرد کارگروه سوم تشکیل شده است تا موضوع گام گام شدن تحریم‌ها و تعهدات ایران را بررسی کند، وزارت امور خارجه در اقدامی قابل تأمل اطلاعیه‌ای صادر و تلاش کرد وظیفه این کارگروه را به‌طور رسمی توجیه کند.  

طبق این اطلاعیه، در نشست کمیسیون برجام، کشورهای مشارکت‌کننده توافق کردند علاوه بر دو گروه کارشناسی فعلی، هفته آینده یک گروه کارشناسی سوم نیز برای گفت‌وگو درباره ترتیبات عملی مورد نیاز برای اجرایی شدن لغو تحریم‌ها و سپس بازگشت آمریکا به برجام ایجاد شود.

سؤال یا بهتر است گفته شود ابهامی که وجود دارد، این است دستگاه دیپلماسی کشورمان تا چه زمانی می‌خواهد اقدام خلاف منافع ملی و سیاست قطعی جمهوری اسلامی را تحریف‌ شده به ملت اعلام کند؟ طبق آنچه از منابع آگاه به مذاکرات منتشر شده، هیئت مذاکره‌کننده با تشکیل کارگروه سوم که وظیفه‌اش گام به گام کردن تعهدات است، موافقت کرده اما در اطلاعیه رسمی به مردم و حاکمیت خلاف آن را اعلام می‌کند و می‌گوید وظیفه این کارگروه ترتیبات عملی مورد نیاز برای اجرایی شدن لغو تحریم‌ها است!  

آیا باید از مذاکرات وین ترسید؟  

از طرفی، مذاکره با طرفهای غربی که سابقه تیره و تاری در برخورد با ایران داشتند، برجام با آن فضاحت را به کشورمان تحمیل کرده‌اند و باعث شدند در خوش‌بینانه‌ترین حالت چندین ماه از چرخه هسته‌ای شدن و اتکا به توان تولید و دانش داخلی محروم شویم، همواره مورد نقد و نکوهش حاکمیت بوده است. رهبر معظم انقلاب اسلامی با توجه به خواست ملت در انتخاب دولت، گاهی از مداکرات هسته‌ای تعبیر به تجربه کردند، گاهی درباره ادامه امضای توافق برجام هشدار دادند و معیارهای ۹ گانه مشخص کردند، گاهی هم مانند مذاکرات کمیسیون برجام که دستگاه دیپلماسی مطالبات حاکمیت را به‌درستی اجرا نکرد، هشدارها و خطوط قرمز را مجدداً یادآور شدند.

بی‌پرده باید گفت دستگاه دیپلماسی کشورمان در پرونده برجام سابقه خوب یا نقطه سفیدی برجای نگذاشته است و این سابقه، دلسوزان نظام و حاکمیت را نگران کرده است. هرگونه چسبندگی افراطی به برجام (که صرفاً پوسته‌ای از آن باقی مانده) و هرگونه خوش‌بینی به غرب در این راستا می‌تواند باعث تهدید منافع ملی شود.  

و بالاخره اینکه اتخاذ سیاست مقاومت فعال می‌تواند به تحقق منافع کشور به‌طور جدی کمک کند و باید توجه کرد حتی در صورت ورود به مذاکرات احتمالی، نباید مذاکره تبدیل به موضوعی راهبردی شود، بلکه صرفاً می‌بایست به تاکتیک کاهش فشار و خرید زمان برای خنثی کردن تحریم تبدیل شود.

انتهای پیام/۴۰۳۳/