ریشه‌یابی برودت غیرعادی اروپا/ زمستانی که با سرمای سخت گذشت
به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، امسال یکی از عجیب‌ترین زمستان‌ها در دهه‌های اخیر اروپا به شمار می‌رفت. نظریه‌پردازان علل مختلفی را عامل این تفریط دمایی دانسته‌اند اما کارشناسان ریشه این تغییر ناگهانی هوا را در دو عامل اثرگذار می‌بینند: الف) گردباد قطبی(polar vortex) و ب) جریان جتی(Jet stream).
علت این تغییرات شدید چه بود؟
جریان جتی(Jet stream) جریان‌هایی از هوای متلاطم و سرگردان در ارتفاعات بالای زمین است که طی زمستان اخیر پس از گرم شدن ناگهانی استراتوسفر، رفتار جالبی از خود نشان داد. با تغییر دمای استراتوسفر یک گرداب قطبی ضعیف ایجاد شد. گرداب قطبی مناطقی با فشار کم و هوای سرد است که قطب‌های شمال و جنوب کره زمین را احاطه کرده است و به نوبه خود جریان جتی را مختل می‌کند و الگوی معمول آب‌وهوا را بر هم می‌زند.
به زبان ساده‌تر این امر باعث می‌شود که هوای سرد شدید از قطب شمال و به مناطق قاره‌ای در وسط عرض جغرافیایی مانند اروپا، آمریکای شمالی و آسیا پخش شود. در عین حال به طور طنزی گرمای رکوردشکنی نیز در سراسر نیمکره شمالی وجود داشته است، این جریان مخالف اغلب هنگامی که جریان جتی ضعیف و مواج می‌شود بروز پیدا می‌کند.
سال گذشته در حالی که اسپانیا، پرتغال و مناطقی از فرانسه در گرمای بهار گرم بودند، اروپای شرقی در سرمای شدید می‌لرزید و برف در آنجا گزارش شد. این سرما همچنین تا جنوب آتن و سرانجام مناطقی از شمال آفریقا و عربستان سعودی نیز گزارش شد. پیچش‌های ناگهانی در جریان جتی، عامل تضادهای دمایی شدید است. جریان جت مواج باعث می‌شود که در بعضی از نقاط گرما به سمت شمال سوق یابد در حالی که در بعضی توده هوای سرد از مناطق قطبی به جنوب رانده می‌شود.
هنگامی که جریان جتی مختل می‌شود، اغلب اوقات در سراسر یک نیمکره شاهد بروز آب‌وهوایی افراطی هستیم. سرمای اخیر در آمریکای شمالی را می‌توان به طریقی مشابه توضیح داد. سرما به ویژه در ایالت‌های جنوبی ایالات متحده که باعث خاموشی و قطعی برق گسترده شده بود نیز قابل ذکر است.
جریان جتی در آنجا به جنوب خلیج مکزیک حرکت می‌کند و هوای سرد ممکن است از طریق دشت‌های بزرگ شرق کوه راکی تا جنوب ساحل خلیج منتقل شود.
جریان جتی در این زمستان بسیار پر افت‌وخیز بوده است، اما جریان جتی عادی چگونه است؟
در زمستان، کمبود انرژی خورشیدی باعث می‌شود از بالای عرض جغرافیایی تا قطب شمال سردتر از حد عادی شود. بادها این مخزن هوای سرد را در قطب شمال محاصره می‌کنند و اینجاست که یک گرداب قطبی پایدار با یک جریان جتی قوی و پایدار پدید می‌آید. این جریان جتی قوی و پایدار باعث می‌شود که الگوهای آب‌وهوایی معمول در اطراف نیمکره از غرب به شرق گسترش یابد و هوای سرد را به مناطق قطبی محدود کند. تعریف یک جریان جتی طبیعی دشوار است زیرا تنوع بالایی در این موضوع وجود دارد.
یک جریان جتی قوی و پایدار که دارای موج و پیچ‌وخم است، غالباً کوتاه است و طول عمر هرگونه سرمای شدید را محدود می‌کند. زمستان گذشته شاهد یک گرداب قطبی بسیار پایدار و جریان جتی قوی بودیم.
ازاین‌رو این گرداب قطبی تؤام با جریان جتی نسبتاً قوی/پایدار شد. همین امر باعث شد هوای سرد بیشتر در سمت شمال بماند و در پاره‌ای از موارد به صورت رطوبت شدید و باد در مکان‌هایی مانند آمریکای شمالی، اروپا و آسیا بروز پیدا کند.
آیا می‌توان انتظار شدت سرمای بیشتری را در آینده داشت؟
ما نمی‌توانیم هر تغییر آب‌وهوایی و چرخش جریان اتمسفر را به خود زمین نسبت دهیم. تنوع طبیعی همیشه نقش مهمی در شرایط شدید آب‌وهوایی ایفا می‌کند. با این حال تحقیقات نشان می‌دهد که جریان جتی می‌تواند در مناطق مختلف جهان در زمان‌های مختلف و در نتیجه اقدامات انسان نیز تغییر کند. این گرایش وجود دارد که خشکسالی و موج گرما در ماه‌های تابستان سخت‌تر و شدیدتر شوند اما روند جابه‌جایی جریان حتی در زمستان نیمکره شمالی مشخص نخواهد بود.
انتهای پیام/۴۱۶۰
انتهای پیام/