کرونا بازار شایعه را داغ کرد/ مشکلات اقتصادی و نزدیکی به انتخابات، مانع فروکش کردن شایعات کرونایی

به گزارش خبرنگار رفاه و خانواده خبرگزاری آنا،‌ می‌گویند شایعه چون آب دریاست یعنی هرچه نوشیده شود، بیشتر ایجاد عطش می‌کند چراکه معمولاً شایعه ایجاد ترس و نگرانی در جامعه می‌نماید و مردم به علت عدم دسترسی به اطلاعات دقیق به آن پناه می‌برند و آن را دهان‌به‌دهان نقل می‌کنند و گاه بر آن می‌افزایند.

بر اساس بررسی کارشناسان جامعه ما آسیب‌پذیری شدیدی نسبت به رواج شایعات دارد و این آسیب‌پذیری با بروز حوادث و بحران تشدید می‌شود. یکی از مسائلی که در دوران اخیر وارد موج شایعه شد بروز بیماری کرونا بود.

روح‌الله مهرجو،‌ استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی در این رابطه و در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری آنا می‌گوید: بیماری کرونا یک اتفاق جدید بود و تقریباً می‌توان گفت افرادی که در حال حاضر بر روی کره زمین زندگی می‌کنند، تجربه هم‌زیستی با یک بیماری همه‌گیر را نداشتند و طبیعی بود که با اتفاقاتی روبه‌رو شویم که غیرقابل ‌پیش‌بینی باشد.

وی ادامه می‌دهد: در جامعه ما اغلب شایعه‌سازی را می‌توان در سه بخش دسته‌بندی کنیم، شایعاتی که با نیات سیاسی، اقتصادی و یا شیطنت ساخته و منتشر می‌شوند و هرکدام نیت و عملکردی جداگانه دارند. کرونا هم از این مقوله جدا نیست و بهانه‌ای برای هر یک از نیات بالا بود.

این پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه جناح‌های سیاسی، از هر فرصتی برای واردکردن ضربه به جناح مقابل به‌ویژه آنکه در رأس قدرت هم باشد، استفاده خواهند کرد،‌ ادامه داد: در این زمینه کرونا نیز برخی از شایعات به نیت ضربه زدن به دولت و سیاست‌های آن‌ها بود و حتی یکی از دلایلی که ترامپ در انتخابات امریکا شکست خورد، همین مسئله کرونا بود.

بازار داغ شایعات کرونایی با نزدیک شدن به انتخابات

مهرجو می‌افزاید: در کشور ما هم با توجه به آنکه زمانی تا انتخابات باقی نمانده و در عمل کرونا در یک سال پایانی عمر دولت وجود دارد، بازار شایعات داغ خواهد بود که این بعد شایعه در این روزها کمتر بوده، چراکه فضای کشور به دلیل مشکلات اقتصادی فرصت چندانی به شایعان سازان سیاسی نداده است.

نبود درمان برای بیماری کرونا به شایعات دامن می‌زند

وی در خصوص نیات اقتصادی در بازار شایعه می‌گوید: بدون تردید نبود درمان قطعی برای این بیماری و وحشتی که برخی از افراد دارند، این فضا را فراهم می‌کند که برخی از افراد ادعا کنند که معجونی و یا محصولی برای درمان این بیماری و یا پیشگیری از آن دارند. که اتفاق هم افتاد عنبر نسارا، گلاب و ... مواردی بود که چند باری بر سر زبان‌ها افتاد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه قطعاً افرادی هم بودند و هستند که تنها به دلایل تفریح و یا شیطنت مواردی از شایعه را نشر دادند، می‌گوید: این روزها هم که به لطف اینترنت و فضای مجازی بازار شایعه‌سازی بسیار داغ است و به‌سرعت می‌توان یک خبر را منتشر کرد و به‌مانند ویروس کرونا شیوع داد.

وی بیان می‌کند: دامن زدن به شایعات در جوامع دلایل بسیار و متنوعی دارد، دلیل اول دانایی است، قبل از توضیح آن باید بگویم که دانایی با سواد متفاوت است، آنچه ما به آن فرهنگ بالا و جامعه توسعه‌یافته می‌گوییم، نیازمند شهروند دانا و آگاه است، بسیار افراد هستند که مدرک دانشگاهی دارند اما درک لازم برای ایفای نقش یک شهروند را ندارند.

مهرجو با بیان اینکه افرادی هم که بازار شایعات را دوست دارند، درک لازمی از مسائل اجتماعی و مسئولیتی که بر عهده ‌دارند، به دست نیاوردند، اظهار می‌کند:‌ از همین رو ما شاهد اتفاقاتی در جامعه هستیم که به آن بی‌فرهنگی می‌گوییم.

یکی از دلایل شایعه سازی عدم رشد اقتصادی است

وی می‌افزاید: البته یکی از دلایل اصلی آن‌هم عدم رشد اقتصادی است، توسعه اقتصادی زیربنای توسعه سیاسی و اجتماعی جامعه است و این مسئله را باید بیش جدی انگاشت و تا جایی که می‌توان گسترش داد تا همه نسبت به آن حساس شوند و به دغدغه‌ای همگانی بدل شود. قطعاً برای رسیدن به جامعه ایده‌آل ما به برنامه‌ریزی برای رشد اقتصادی نیاز داریم.

این پژوهشگر اجتماعی در خصوص نقش فضای مجازی در خصوص شایعات کرونایی اظهار می‌کند: قطعاً نوع شایعه در دنیای امروز با گذشته متفاوت است. یکی از دلایلی که در ایام قبل از توسعه فنّاوری دلیل شایعات بی‌اطلاعی مردم از واقعیت‌ها و سطح پایین دانش و آگاهی بود اما امروز شایعات قدیمی بیشتر خنده‌دار است و دروغ هم به‌اندازه شبکه مجازی بزرگ شدند و گاهی تشخیص واقعیت را دشوار می‌کنند.

رسانه‌های مجازی مورد سو استفاده قرار گرفته‌اند

وی ادامه داد:، هر بار که در جامعه با یک چالش مواجه می‌شویم، سخنگویان و مسئولان مربوطه اعلام می‌کنند که مردم اخبار را از صداوسیما دنبال کنند و به سایر رسانه‌ها توجه نکنند. این اتفاق یعنی اینکه رسانه‌های دیگر به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی ممکن است مورد سوءاستفاده قرارگرفته و اخبار نادرستی با نیت‌هایی که پیش‌ازاین دسته‌بندی کردیم، منتشر می‌شود، بنابراین مردم بدانند که آن دستگاه صرفاً اخبار خود را از صداوسیما منعکس می‌کنند و تنها آن معتبر است.

این استاد دانشگاه بیان می‌کند: فضای مجازی به دلیل اینکه هر عضو آن‌هم می‌تواند فرستنده و دریافت‌کننده باشد، به‌قدری گسترده شده که کنترل آن ساده نیست. درباره بیماری کرونا نیز آن‌قدر حرف‌وحدیث زیاد است که ستاد ملی مبارزه با کرونا سخنگوی ویژه داشته و در فواصل زمانی مقرر پشت دوربین رسانه ملی قرارگرفته و آخرین اخبار را اعلام می‌کند.

وی بیان می‌کند: هنوز برخی از افراد اهمیت اصالت منبع خبری و صحت آن را نمی‌دانند و هر سخنی را صرف اینکه در اینترنت و یک شبکه اجتماعی آماده است، می‌پذیرند.

این پژوهشگر اجتماعی می‌گوید: به‌راحتی می‌توان یک شایعه درباره کمبود یک کالای اساسی در شبکه مجازی رواج داد که صحیح نباشد اما با هجوم مردم به بازار برای تأمین آن، کمبود فرضی محقق شود و همین مسئله مشکل بزرگی است. یا همین مسئله واکسن کرونا که منشأ هزاران بحث و نظر شده است و هرروز یک خبر جدید منتشر می‌شود که درواقع تشخیص واقعیت را دچار مشکل و چالش کرده است.

به نظر می‌رسد در دنیای توسعه روزافزون رسانه‌هایی که نیاز به مجوز ندارند و امکان کنترل صددرصدی آن وجود ندارد و در شرایطی که یک خبر کذب یا اشتباه به‌راحتی می‌تواند هزاران بار تکثیر شود و به‌خصوص در شرایط بحرانی موجب التهاب هر چه بیشتر جامعه شود،‌ فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی در خصوص دامن نزدن به شایعه‌ها و پیگیری اخبار از منابع موثق امری ضروری به نظر می‌رسد.

انتهای پیام/4159/پ