به این خیریه‌ها اعتماد نکنید
مؤسسه خود را که معرفی کرد، فهرستی از بیماران سرطانی را هم نشان داد تا به انتخاب خودم و شرایط بیمار، یکی را انتخاب و حمایت کنم. پیشنهاد این خانم این بود که هم می‌توانید رقمی جزئی کمک کنید و هم می‌توانید در صورت تمکن مالی، روند بهبودی یکی از بیماران را بررسی و به طور کامل هزینه‌های درمان را پرداخت کنید. وقتی گفتم تمکن مالی ندارم و نمی‌توانم کمک زیادی کنم، چند فرم حاوی مبالغی که میانگین قیمتی کمترینش ٥٠ هزار تومان بود، را نشان داد و گفت می‌توانید به اندازه این فرم‌ها کمک کنید. پاسخ من این بود که حداکثر کمک من شاید به ٥٠ هزارتومان برسد. نوبت به پرداخت که رسید و وقتی گفتم این مقدار پول نقد ندارم، بلافاصله یک دستگاه کارت‌خوان سیار (POS) از کیفش بیرون آورد و گفت: «نگران نباشید، مشکلی برای پرداخت وجود ندارد».
در مورد بعدی برای اینکه دوباره ٥٠ هزار تومان پرداخت نکنم، همان ابتدا گفتم که قبلا به مؤسسه مشابهی کمک کرده‌ام و حالا چند سؤال برایم پیش آمده است.
با او درباره شرایط حقوقی خودشان صحبت کردم و گفت مدرک تحصیلی‌اش هیچ ربطی به این کار نداشته و وقتی به دنبال کار می‌گشته با این مؤسسه آشنا شده است. درحال‌حاضر هم باید حداقل شش تا هشت ساعت در محله‌ای حضور داشته باشد و مشتری‌های خود را جلب کند و تعداد مشخصی از بیماران یا مددجویان را معرفی یا مبلغی را جمع‌آوری کند. به عبارتی این افراد اصلا مددکار یا داوطلب نبودند و این کار برای آنها تنها یک شغل بود. پس از آن با یک مرد جوان که این خانم‌ها برای لحظاتی جلو او را گرفته بودند، هم‌کلام شدم. او تجربه مواجه‌شدن با این خانم‌ها را این‌گونه توصیف کرد: «شما خانم هستید و شرایط متفاوتی دارید، اما این خانم‌هایی که شما گفتید، طوری جلوی ما را در خیابان می‌گیرند و متوقفمان می‌کنند که نمی‌توانیم نایستیم و آدم احساس خفت‌گیری می‌کند یا در معذوریتی قرار می‌گیرد که نمی‌تواند پول ندهد».
البته این افراد تنها به چهارراه‌ها و میدان‌ها بسنده نمی‌کنند و به شکلی سیار در محدوده‌های شلوغ و حتی در خانه‌ها هم می‌روند. وقتی یکی از دوستانم ماجرای حضور یکی از آنها مقابل خانه را تعریف می‌کرد، قضیه چندان جدی به نظرم نرسید اما وقتی همین اتفاق برای خودم هم پیش آمد، متوجه خطرات احتمالی چنین اقدامی شدم. چندی‌پیش یک نفر زنگ در واحدمان را زد و من با بازکردن در راهرو آپارتمان محل زندگی‌مان با خانمی غریبه جلوی در ورودی مواجه شدم که نمی‌دانم چطور وارد ساختمان شد و بدون معرفی، خود را به طبقات بالایی رساند. از لای در خودش را معرفی کرد و کارت مؤسسه را نشان داد و گفت برای کودکان دچار بیماری دیابت، کمک جمع می‌کند و خیلی زود سراغ اصل موضوع یعنی کمک مالی رفت. من هم که تازه از خواب بیدار شده بودم، گفتم پول نقدی در خانه ندارم و نمی‌توانم این‌طوری و بدون اطلاعات بیشتر کمکی کنم. این خانم از ساکی که در دست داشت، بروشوری بیرون آورد، نشان داد و در ادامه گفت اگر پول نقد ندارید، دستگاه کارت‌خوان همراهم هست.
کمیته امداد: ما مجوزی نمی‌دهیم
برای پیگیری ماجرای این خیریه‌های مشکوک و سرراهی، صحت و سقم مجوز آنها را از کمیته امداد امام‌خمینی(ره) و سازمان بهزیستی جویا شدیم.
پرویز فتاح، رئیس کمیته امداد همان ابتدا صدور مجوز برای این خیریه‌ها را رد کرد و رسما دلخوری کمیته امداد را از شرایط موجود در فعالیت این خیریه‌ها و حرف و حدیثی که در جریان این اقدامات برای مجموعه آنها به وجود می‌آید را ابراز کرد. وی در گفت‌وگو با «شرق» گفت کمیته امداد مجوزی برای این خیریه‌ها صادر نمی‌کند اما بسیاری از آنها خودشان را این‌گونه معرفی می‌کنند و با هر تخلفی پای کمیته امداد به میان می‌آید. فتاح به بی‌نظمی در مورد صدور مجوز برای گروه‌های مردمی و خیریه‌ها اشاره کرد و گفت: «درحال‌حاضر سازمان‌های متعدد از جمله وزارت کشور، نیروی انتظامی، بهزیستی و سازمان اوقاف و حتی استانداری‌ها اقدام به صدور مجوز می‌کنند و اینها تازه آن تعدادی هستند که مجوز دارند و باید خیریه‌ها و گروه‌های فعال بدون مجوز را هم به این تعداد بیفزاییم». با این توضیحات گویا یک اشکال قانونی، زمینه‌ای را برای جولان گروه‌های مختلف و البته سودجو فراهم کرده است. پرویز فتاح، به شفاف نبودن فعالیت خیریه‌ها صراحتا اشاره کرد و گفت: «درباره خیریه‌ها اطلاعاتی ندارد و مجوز آنها هم از سوی این مجموعه صادر نمی‌شود اما از مؤسساتی که کار خوبی انجام می‌دهند، حمایت می‌کنیم.
این خیریه‌هایی که شفاف کار می‌کنند، باعث تسهیل در فعالیت‌های کمیته امداد هم می‌شود. درحال‌حاضر ١٤ هزار خیریه با مجوز ثبت‌شده وجود دارد که حدود هفت هزار مورد آنها فعال است، اما نظارت درستی بر خیریه‌های موجود در کشور وجود نداشته و به مجلس اعلام کردیم که نیاز به قانون مصوب و ابلاغ به مراکز مختلف دارد».
فتاح پیش از این اعلام کرده بود که «در اساسنامه جدید ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری نظارت بر ساماندهی این خیریه‌ها به کمیته امداد داده شده است»، اما در مورد اینکه این نظارت و ساماندهی را چه ارگانی انجام دهد؟ چه ارگانی مجوز صادر کند؟ و سایر موارد، مشخص نیست و نیاز به تبیین دارد و باید تبدیل به یک قانون مشخص شود.
تخلف آشکار خیریه‌های سرراهی
براساس این گزارش، گویا هنوز این تصمیم کلی با جزئیات تطبیق پیدا نکرده و ارگان‌های دیگر مرتبط با موضوع هنوز دارند کار خودشان را انجام می‌دهند.
درباره این خیریه‌ها با محمدحسین خیرخواه، مدیرکل دفتر نظارت بر مراکز غیردولتی سازمان بهزیستی هم صحبت کردیم و او این اقدام خیریه‌ها حتی خیریه‌ها را چه با مجوز و چه بی مجوز غیرقانونی و جرم اعلام کرد و گفت: ممکن است این خیریه‌ها مجوز از بهزیستی و هر ارگان دیگری داشته باشند، اما این اقدام آنها در گرفتن کمک و جمع‌کردن وجوه نقد از مردم در کنار خیابان و میدان‌ها یا جلوی در خانه‌ها غیرقانونی و تخلف آشکار است. وی به «شرق» گفت: «از مردم می‌خواهیم که در صورت مشاهده این افراد در هر نقطه‌ای از شهر موضوع را به سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی اطلاع دهند. این افراد با هر دلیل و هر مجوزی اجازه ندارند به این نحو از مردم پولی دریافت و مردم هم نباید به آنها کمک کنند».
خیرخواه با بیان اینکه احتمال جعلی‌بودن مجوز این مؤسسات زیاد است و نباید به آنها اعتماد کرد، گفت: «سازمان بهزیستی تنها مجموعه‌ای است که برخلاف هر مجموعه دیگر برای صدور مجوز، قانون رسمی از مجلس دارد و سایر ارگان‌ها نظیر وزارت کشور یا نیروی انتظامی و... تنها مجوز هیأت دولت را دارند».
از مجوز تا نظارت
در شرایطی که ارگان‌های بسیاری اقدام به صدور مجوز برای خیریه‌ها و گروه‌های مردمی با عناوین و اهداف مختلف می‌کنند، این سؤال پیش می‌آید که کدام یکی از این ارگان‌ها روی عملکرد آنها نظارت دارند؟ آیا در زمان بروز هر نوع تخلفی از سوی این خیریه‌ها و گروه‌های شبه مردمی اهرم‌های تنبیهی و جریمه‌های متناسب دیده شده است؟ تجربه جامعه ما نشان می‌دهد نظارت روی این مجموعه‌ها بسیار ضعیف است و در صورت بروز هر اتفاقی بالاترین سطح اقدام، لغو مجوز آن مجموعه خواهد بود.
در شرایطی که بارها خیریه‌ها در دنیا و البته در ایران به عنوان محملی برای انواع تخلفات پنهان از جمله پولشویی‌ها معرفی شده‌اند، باید نسبت به شرایط اجرایی، نحوه کار و اقدامات صورت‌گرفته این گروه‌ها و خیریه‌ها بررسی و نظارت میدانی‌تر و جدی‌تر صورت گیرد تا مدیران مجموعه‌های متولی، تازه در زمان اعلام خبرنگار یا رسانه‌ها از وجود و بروز جرم‌های مربوطه مطلع نشوند.
تخریب خیریه‌ها با دست خودشان
نفس کار خیر و درعین حال نوع برخورد خانم‌هایی که برای این خیریه‌های سرراهی با مردم تعامل دارند، باعث می‌شود که بسیاری از همشهریان ما در این مدت مبالغ قابل‌توجهی را به آنها کمک کنند. شاید بتوان فرض را بر این گذاشت که همه آنها مجوز داشته‌اند و همه پول‌ها به دست نیازمندان واقعی و بیماران نیازمند رسیده است. اما مسئله اینجاست که با فرض صحت و سلامت این خیریه‌های سرراهی باز هم آنها راهشان را درست نرفته‌اند و خودشان با دست خودشان زمینه بی‌اعتمادی به این خیریه‌ها و گروه‌های مردمی را فراهم کرده‌اند و نگاه مردمی که تا به حال به آنها کمک کرده‌اند، تغییر کرده و منفی خواهد شد. این شرایط برای خیریه‌های معتبر و فعال هم می‌تواند زنگ خطر و هشداری باشد و باید برای اعاده حیثیت کاری خودشان هم که شده جلوی این نوع فعالیت غلط آگاهانه و ناآگاهانه را بگیرند.
انتهای پیام/