امروز مدیون فرداییم

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا - اسباب بازی‌ها هویت می‌سازند. بازی کردن‌ها علاوه بر پرورش هیجان و عواطف کودک، کارکردهای دیگری نیز دارد. کارکردهایی اساسی که در دنیای کودکان نقشی رنگارنگ ایفا می‌کند. پس با تولید محصولاتی که از فرهنگ غنی کشورمان تاثیر گرفته‌اند باید بهره مناسبی از این کارکردها داشته باشیم.

حال روایتی داشته باشیم از کارکردهای این صنعت فرهنگی هویت ساز.

متخصصان علوم رفتاری، کارکردهای مهم و متنوعی را برای بازی در دنیای کودکان تعریف می‌کنند. کارکردهایی که در صورت انتخاب هدفمند اسباب بازی، علاوه بر سرگرمی، تاثیر بسزایی در فرآیند مهارت آموزی، رشد، یادگیری و اصلاح رفتاری کودک خواهند داشت.

این روزها صنعت اسباب بازی به یکی از صنایع فرهنگی درآمدزا با گردش مالی قابل توجه، بدل شده است. چرا که کارکردهای مهمی دارد و مخاطبان آن بسیارند. به گونه‌ای که شرکت‌های بزرگی چون «نامکو»، «لگو» و «ماتل»، فعالیت خود را به این حوزه اختصاص داده‌اند. آمارها نیز می گویند که سال 2019 درآمد حاصل از این صنعت در دنیا بیش از 90 میلیارد دلار بوده که طی 10 سال اخیر روندی افزایشی را طی کرده است.

اما وضعیت کشورها در این صنعت چگونه است. آمریکا رتبه نخست واردات اسباب‌ بازی را به خود اختصاص داده است و آلمان، ژاپن و بریتانیا در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بازار صادرات آن نیز به کشور چین می‌رسد. این کشور با اختلاف بسیار فاحش با دیگر صادرکنندگان، مقام اول این حوزه را کسب می‌کند. البته کشور آمریکا درحالی‌که نخستین واردکننده اسباب بازی است، دومین کشور صادرکننده نیز به شمار می‌رود. آلمان جایگاه بعدی را به خود اختصاص داده است. با مقایسه‌ای ساده می‌توان دریافت، کشورهای صنعتی توجه ویژه‌ای به این حوزه، کارکردها و گردش مالی آن دارند.

اما وضعیت ایران در این صنعت چگونه است؟

آمارها نشان می‌دهد که ارزش صادرات اسباب بازی ایران با شیب صعودی تندی از 5 میلیون دلار در سال 96 به 20 میلیون دلار در سال 1397 رسیده است. این در حالی است که طبق اظهارنظر متخصصان این حوزه، سرانه مصرف داخلی اسباب بازی برای کودکان زیر 14 سال عددی بین 10 تا 20 دلار در سال است که با احتساب حدود 22 میلیون کودک زیر 14 سال در ایران، گردش مالی حدود 330 میلیون دلار در این حوزه قابل برآورد است.

در ایران بیش از 200 سازنده اسباب بازی در حال فعالیت هستند. از این تعداد حدود 100 شرکت شرایط شرکت خلاق را دارند و در دبیرخانه زیست‌بوم شرکت‌های خلاق پذیرفته‌شده‌اند. تعداد زیادی تولیدکننده اسباب بازی غیررسمی نیز فعال هستند که باید فکری برای سامان دادن وضعیت آن‌ها کرد.

اسباب بازی ایرانی را دریابیم

از مسائل مهمی که در موضوع صنایع فرهنگی و به‌خصوص اسباب بازی مطرح است، نقش تهاجم فرهنگی است. اگر به مسئله اسباب بازی ایرانی اسلامی بی‌توجه باشیم، نمی‌توانیم در مقابل شبیخون فرهنگی مقاومت کنیم.

اگر اسباب بازی با طراحی مطلوب، زیبا و مواد مناسب و متنوع نداشته باشیم، شاهد اشغال بازار فرهنگی خود توسط اسباب بازی‌های غربی مانند باربی و غیره خواهیم بود. تردید نکنیم که طراحی چنین اسباب بازی‌هایی توسط بیگانگان باهدف رشد فرهنگ خشونت و اباحه‌گری و بی‌هویتی در فرهنگ‌های مختلف صورت می‌گیرد.

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در قالب برنامه خلاق که از سال گذشته برنامه‌های متنوعی برای ساماندهی صنایع فرهنگی تدارک دیده و اجرایی کرده است که حوزه اسباب بازی از بخش‌های اولویت‌دار این برنامه است.

با توجه به برنامه‌ریزی انجام‌شده خدمات قابل‌ارائه به صنایع خلاق متناسب با حوزه‌های تخصصی تعیین می‌شود. برای صنعت اسباب بازی برنامه‌های مختلف زیرساختی و توسعه‌ای پیش‌بینی‌شده است. از نکات بسیار مهم در موضوع اسباب‌بازی تقویت حوزه طراحی و محتوایی است. باید با تقویت گروه‌های طراح به محتوا سازی برای اسباب بازی توجه کرد.

با توجه به نقش اسباب بازی در سلامت کودکان، توجه به معیارها و شاخض های استاندارد بسیار بااهمیت است و اگر دستورالعمل‌های استاندارد نیز دارای اشکالاتی است، باید نسبت به رفع آن اقدام کرد. در کنار استاندارد کردن فیزیکی اسباب‌بازی، استاندارد کردن محتوا در اسباب بازی نیز باید موردتوجه قرار گیرد.

فعالیت گسترده شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های مختلف ساخت موجود در این شبکه می‌توانند خدمات قابل‌توجهی به سازندگان اسباب بازی ارائه کنند و همچنین کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های شرکت‌های تولیدکننده نیز می‌توانند با عضویت در این شبکه، توان تخصصی خود را به اشتراک‌گذارند و از مزایای شبکه استفاده کنند. خدمات شبکه برای شرکت‌های خلاق با تخفیف ویژه عرضه می‌شود.

همچنین حضور و بهره‌مندی از فرصت نمایشگاه ایران ساخت برای بهره‌گیری از امکانات، تسهیلات و تجهیزات آن از دیگر موارد این حمایت‌ها است.

یکی از ضرورت‌های حوزه تعلیم و تربیت در آموزش‌وپرورش استفاده از اسباب بازی در آموزش‌های پیش‌دبستانی و دبستانی است و این اقدام می‌تواند رویکرد جامعه به اسباب بازی را از موضع کالای تجملی به کالای فرهنگی و ضروری تغییر دهد.

از مسائل بسیار مهم اما مغفول مانده در صنایع فرهنگی ازجمله اسباب بازی، بی‌توجهی به موضوع «مرچندایز» یا همان «بازارپردازی» است. اگر کاراکترهای مورداستفاده در صنعت پویانمایی، گیم، اسباب بازی، لوازم‌التحریر، پوشاک و غیره با استفاده از نظام بازارپردازی مورد بهره‌برداری قرار گیرند، نه‌تنها حول بزرگ اقتصادی در این حوزه‌ها ایجاد می‌کند، بلکه موجب ساماندهی فضای تربیتی حاکم بر محصولات کودکان و نوجوانان خواهد شد. یکی از برنامه‌های مهم دبیرخانه خلاق توجه به مسئله مرچندایز و حمایت از شبکه‌سازی برای دستیابی به این مهم است.

باید با هماهنگی دستگاه‌ها و نهادهای مختلف مرتبط با حوزه اسباب بازی از اقدامات پراکنده پرهیز کرد و بتوان باهم افزایی و تدبیر ظرفیت‌های اندک هر بخش را به توانی بزرگ برای ساماندهی و توسعه کمی و کیفی این صنعت ارزشمند مبدل کرد. ستاد فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه صنایع نرم و خلاق و برنامه خلاق آمادگی دارند نقشی درخور، در قبال این صنعت ارزشمند ایفا کنند.

استفاده از فناوری‌های نوین و نوآوری مانند واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، هوش مصنوعی می‌تواند بر جذابیت اسباب بازی و ارزش‌افزوده آن اثرگذار باشد و شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق ما توان مناسبی برای نقش‌آفرینی در این عرصه دارند. کودکان، بازیگران فردای زیست‌بوم کارآفرینی و نوآوری هستند. این زیست‌بوم، برای ادامه حیات درخشاناش، به توجه ویژه‌ای نیاز دارد تا بتواند آینده‌سازان اش را از اینک و اکنون، به‌سوی بالندگی و فردای پرفروغ اش، سوق دهد. واقعیت امر این است که ما امروز، مدیون فرداییم. فردا برای کودکان امروز است. ما مدیون کودکانیم. کودکانی که فردا، برای میهن مان، خلاق و نواندیش و سازنده خواهند بود.

*دبیر ستاد فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه صنایع نرم و خلاق

انتهای پیام/4104/