افشين توسلی رئیس انجمن علمی کشاورزی واحد مشهد

تاریخچه انجمن؟ تعداد اعضا؟ چگونگی تشکیل و حیطه کار؟

- انجمن کشاورزی به خاطر اینکه دستخوش تغییرات زیادی در دانشجو و رشته‌ها و ادغام رشته‌های مختلف در یک رشته بوده، از ابتدا نوسانات زیادی داشته. رشته کشاورزی جزء قدیمی‌ترین و اولین رشته‌های دانشگاه آزاد اسلامی مشهد است و از همان ابتدای تأسیس، انجمن‌های علمی فعال بودند اما متأسفانه با کاهش و ریزش دانشجویان در مقطع کارشناسی چون بیشتر بچه‌های انجمن، بچه‌های کارشناسی هستند که فعالیت می‌کنند، تقریباً سه، چهار سالی بود که انجمن علمی کشاورزی عملاً بدون عضو بود، یعنی هیچ انتخاباتی برگزار نمی‌شد و کسی عضو انجمن ما نبود تا اینکه یک‌سری اتفاقاتی افتاد، مثلاً یک‌سری رشته‌ها از اطراف آمد، همین امسال رشته صنایع غذایی در گروه کشاورزی از واحد سبزوار آوردیم یا رشته مهندسی فضای سبز را در دانشگاه آزاد مشهد راه‌اندازی و اقدام به پذیرش دانشجو کردیم که خدا را شکر استقبال خوبی شد و توانستیم در سال گذشته همین موقع‌ها بود که انتخابات مجددی را در انجمن علمی برگزار کرده و عضو بگیریم و طبق اساسنامه انجمن‌های علمی تعداد اعضای ما الان 6 نفر است و یک عضو هیئت علمی هم آنجا فعالیت می‌کند، ما یک هیئت مدیره انجمن داریم و بقیه هم که اعضا هستند، دانشجویان خودمان هستند که الان نمی‌توانم آمار نهایی‌اش را بگویم چون باید در سیستم نگاه کنم ولی فکر می‌کنم حداقل 40 تا 50 عضو داریم.

ارزیابی شما از جایگاه و وظایف انجمن‌های علمی در دانشگاه؟

- البته این صحبت‌ها مال قبل از کرونا است و از زمانی که کرونا آمده مدل فعالیت‌ها عوض شده و به جای سمینار، وبینار داریم. انجمن‌های علمی در دانشگاه آزاد اسلامی با توجه به ماهیت این دانشگاه که ماهیت آموزش‌محور دارد، انجمن‌های علمی جزء نهادهای پژوهش‌محور است، چون بیشتر بچه‌های دانشگاه آزاد اسلامی دارند بر پایه آموزش کار می‌کنند و شاید بیشترین دغدغه‌شان نمره و بحث‌های آموزشی باشد اما در بحث اعضای هیئت علمی، معاونت پژوهشی را داریم که کارهای پژوهشی را سروسامان می‌دهد. انجمن علمی مثل یک خانواده برای یک دانشجو است، یک جای کوچکی است از یک پیکره بزرگ که اینها می‌آیند و شروع فعالیت پژوهشی خود را استارت می‌زنند که فعالیت‌های پژوهشی‌شان در قالب سمینارهایی که برخاسته از فعالیت خودشان است، مثلاً یک نفر سخنران را دعوت می‌کنند یا بازدید علمی خودجوشی داشته باشند. شاید بهترین نهاد پژوهشی برای یک دانشجو همین انجمن علمی است و ما نهاد پژوهشی دیگری برای دانشجو نداریم.

از موقعی که انجمن‌های علمی زیر نظر باشگاه پژوهشگران رفتند تغییری در نوع حمایت‌ها و فعالیت‌هایی که انجام می‌شود افتاده است؟

- من فکر می‌کنم از بعد از این اتفاق خوبی که افتاد، انجمن‌های علمی صاحب یک شخصیت شدند. انجمن‌های علمی در هر گروهی بود. یک استاد عضو ناظر این انجمن‌ها و عضو هیئت علمی بود که عمدتاً یا وقت نمی‌کرد یا کاری نمی‌توانست انجام دهد یا فرصتی نبود یا به این کارهای دانشجویی دل نمی‌داد چون درآمدی برایش نداشت.

از زمانی که باشگاه پژوهشگران با این نهاد ادغام شده است، شاید یک شخصیت حقوقی خیلی بهتری پیدا کرده، یک رئیسی به نام رئیس باشگاه پژوهشگران پیدا کرده که می‌تواند به عنوان یک نهاد نظارتی و راه‌انداز به بچه‌های انجمن کمک کند. ما این آدم که پست مدیریتی و سِمت داشته باشد در انجمن‌ها نداشتیم. آن هیئت علمی که عضو انجمن می‌شد، یک عضو هیئت علمی بود، ایشان نه کارتابل اداری داشت، نه می‌توانست خیلی نامه‌نگاری کند، نه می‌توانست در جلسات مدیریتی که مثلاً معاونت پژوهشی ترتیب می‌داد شرکت کند ولی الان رئیس باشگاه می‌تواند در تمام جلسات مدیران و معاونان شرکت کند و این خلأ انجمن‌ها پوشیده شد و شاید اگر بخواهم خیلی راحت بگویم بچه‌ها یک رهبر پیدا کردند و انجمن‌های علمی منسجم‌تر شد، ضمن اینکه به نظر من منافعش برای باشگاه بیشتر از انجمن‌ها بود چون باشگاه پژوهشگران باید یک‌سری فعالیت‌هایی انجام می‌داد اما مثل یک هواپیمایی بود که بال نداشته باشد، الان بال پیدا کرده چون دانشجوها می‌توانند کارهایش را انجام دهند چون در باشگاه پژوهشگران عمدتاً نه کارمندی وجود داشت، فقط یک رئیس باشگاه در آنجا بود و یک نهادی بود که از نظر چارت شبیه معاونت پژوهشی بود ولی از نظر کاری هیچ ستاد منسجمی نداشت، الان دانشجوها مثل سربازهای این نهاد شده‌اند که می‌توانند کار انجام دهند.

انجمن‌های علمی به عنوان هسته‌های تخصصی در رشته‌های مختلف چه نقشی می‌توانند در توسعه علم و دانش و به خصوص دانش‌های نوین داشته باشند؟

- انجمن‌های علمی اگر قرار است یک چنین اتفاقی بیفتد، باید با مراکز فناور ارتباط نزدیک پیدا کنند. اگر انجمن علمی به تنهایی بخواهد کار علمی انجام دهد، همه ما می‌دانیم که دانشجویان مقطع کارشناسی توان تولید علم را ندارند. فرض کنید اگر 20 انجمن در یک دانشگاه باشند، شاید یک دانشجوی کارشناسی پیدا کنید که بتواند یک مقاله علمی‌پژوهشی بتواند بدهد و همه می‌دانیم که تولید علم در مقاطع ارشد و دکتری اتفاق می‌افتد، بنابراین نقش انجمن‌های علمی، تولید علم نیست. نقش انجمن‌های علمی می‌تواند تبدیل علم به ثروت باشد، آن‌هم از طریق طرح‌ها و پایان‌هایمه‌های راکد، کمک به مراکز فناور، معرفی دانشجوهای فعال انجمن‌های علمی به مراکز فناور که بتوانند در آن مراکز تولید محصول و ثروت کنند. به نظر من تمرکز بر تولید علم در انجمن‌های علمی هیچ‌وقت نتیجه نمی‌دهد و در آینده هم نخواهد داد. ما باید بستری را برای آنها فراهم کنیم که اینها بتوانند تولید ثروت کنند که فکر می‌کنم بچه‌های انجمن علمی با توجه به زیرشاخه‌ها و مجموعه‌هایی که دارند، بازار هدفی که دارند، دانشجویان مختلف عضو هستند، به بهترین نحو بتوانند این کار را انجام دهند.

حمایت از انجمن علمی دانشجویی چگونه بوده و مشکلات و چالش‌های پیش روی این انجمن‌ها برای فعالیت؟

- بر اساس آخرین بخشنامه‌ای که من اطلاع دارم، دو و نیم درصد بودجه معاونت پژوهشی به انجمن‌های علمی مربوط می‌شود و با ادغام باشگاه پژوهشگران چون دو و نیم درصد هم مال باشگاه پژوهشگران بود، پنج درصد کل بودجه معاونت پژوهشی متعلق به انجمن‌های علمی است. اگر این پنج درصد واقعاً احقاق پیدا کند و به دست دانشجوها داده شده و نظارت شود، قطعاً می‌تواند خیلی راهگشا باشد و اینها می‌توانند خیلی کارها را انجام دهند، هر چند که ما باید تورم را هم در نظر بگیریم و بخشنامه‌ها باید بهبود پیدا کند و از نظر اقتصادی رسیدگی بیشتری به انجمن‌های علمی شود ولی در مجموع انجمن‌های علمی بخشی از درآمد دانشگاه آزاد هستند، یعنی کسانی که در انجمن‌ها هستند همان‌هایی هستند که دارند شهریه می‌دهند، بنابراین خرج کردن برای مالک یک مجموعه که به نظر من «دانشجو» است، خیلی کار پیچیده‌ای نیست و باید حتماً اتفاق بیفتد.

نحوه همکاری مسئولان دانشگاه با انجمن‌ها؟

- قبل از اینکه باشگاه باشد، واقعیتش این است که انجمن علمی حداقل در واحد مشهد که من بودم هیچ صاحبی نداشت (البته شما اینجوری ننویسید) یعنی معاونت پژوهشی به خاطر دغدغه‌هایی که با اساتید و اعضای هیئت علمی و بودجه و درآمدزایی که باید برای دانشگاه انجام دهد اصلاً نگاهش به انجمن علمی تازه نگاه منفی هم بوده چون انجمن علمی ذاتاً یک بخش هزینه‌بر است، مثل باشگاه پژوهشگران که نگاهشان به باشگاه هم دقیقاً همین بود ولی از زمانی که باشگاه با انجمن‌های علمی ادغام شد و یک صاحب و یک مجموعه حقوقی به خودش پیدا کرد و یک ارگانیزیشن پیدا کرد، مطالباتی که از باشگاه می‌شد و اگر از انجمن‌ها شود، می‌تواند درآمدزا باشد و مسئولان هم توجه بیشتری به انجمن‌ها کردند.

عین واقعیت را به شما بگویم، قبلاً چون دانشگاه با حجم زیادی از دانشجو روبه‌رو بود برای جذب دانشجو نیازی به تبلیغات نداشت ولی الان از طریق انجمن‌ها می‌تواند خیلی کارها کند که ما تأثیرش را در پذیرش دانشجو دیده‌ایم.

مثلاً وقتی دو سال پیش که کرونا نبود هفته پژوهش را برگزار کردیم، تمام انجمن‌های ما آمدند پای کار و همه غرفه‌ها را خود انجمن‌های علمی چرخاندند و سال بعد پذیرش دانشجوی ما امسال در دانشگاه آزاد فکر می‌کنم از تمام واحدهای حتی کشور بیشتر بوده، ما 9 هزار و 300 دانشجو پذیرش کردیم.

اینها فعالیت‌های پنهانی است که انجمن‌ها می‌کنند و از 100 تراکت و تبلیغ و ... بهتر است چرا که اصطلاحاً اطلاع‌رسانی گوش به گوش انجام می‌دهند. یعنی مثلاً پسر من دبیرستانی است، می‌رود آنجا یک بچه را می‌بیند که دارد در انجمن فعالیت می‌کند، می‌گوید به! چه دانشگاهی! بابا من می‌خواهم به این رشته بروم! دیگر نیاز نیست ما برویم میلیون‌ها تومان پول تراکت یا تبلیغات تلویزیونی دهیم و انجمن‌ها می‌تواند تأثیر خیلی زیادی در دانشگاه آزاد اسلامی داشته باشد.

فعالیت‌های اجتماعی، علمی، فرهنگی یا موفقیت‌ها و دستاوردهایی که در این چند ساله داشتید؟

- فعالیت انجمن ما چند سالی به خاطر نبود یا عدم رغبت دانشجوها تعطیل بود و می‌شود گفت انجمنی تازه‌تأسیس به خاطر اینکه حداقل در زمان فعالیت من تازه اعضا شروع کردند و متأسفانه باز ما خوردیم به کرونا و فعالیت‌های ما به دلیل اینکه فعالیت کشاورزی یک فعالیت میدانی است، متأسفانه یک مقداری تحت‌الشعاع قرار گرفته. مثلاً ما نتوانستیم هیچ بازدیدی انجام دهیم. باید واقعیت‌ها را گفت. الان دانشجو که نیست، نتوانستیم هیچ‌گونه سمینار آموزشی برگزار کنیم.

ولی در گذشته بچه‌ها به دنبال فناوری‌های جدید در کشاورزی بودند، مثلاً در مورد بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی یا اتاقک‌های رشد، بچه‌ها دنبال این بودند که یک‌سری فعالیت‌های آموزشی دهند، مثلاً در مورد بحث توسعه بام‌های سبز، گروه فضای سبز ما می‌خواست فعالیت کند ولی خوردیم به این مقطع که إن‌شاءالله اگر برطرف شود به دنبالش خواهیم رفت.

صحبت خاص؟

- تشکر می‌کنم از شما، قطعاً جایگاه خبرگزاری‌ها بسیار بسیار مهم است. جایی است که افراد صاحب‌نظر می‌توانند نظرشان را به افراد دیگر منتقل کنند. اگر رسانه‌ای وجود نداشته باشد اطلاع‌رسانی وجود ندارد و در دنیای اطلاعات که الان حرف اول را شرکت‌های آی‌تی و اطلاعات می‌زنند، جایگاه رسانه بسیار ارزشمند است. استفاده مناسب از فضای مجازی در رسانه‌ها می‌تواند خیلی تأثیرگذار باشد. ما با فضای مجازی به شرطی که درست استفاده شود می‌توانیم جلوی خیلی از انحرافات را در کشورمان بگیریم و در حال حاضر من فکر می‌کنم خبرگزاری‌ها هم همان فضای مجازی هستند چون الان با توجه به شرایط موجود نمی‌شود حتی به خیابان رفته و مصاحبه تهیه کرد. بنابراین اطلاع‌رسانی شما خیلی مؤثر و مفید خواهد بود.