بازخوانی سخنان رهبری درباره گسترش ادب اسلامی

به گزارش خبرنگار حوزه معارف اسلامی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا،  رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها در بیانات و رهنمودهای خود خطاب به  مسئولان، گروه‌های سیاسی، مدیران و قاطبه مردم بر ضرورت گسترش ادب اسلامی تاکید فرموده‌اند. در ادامه بخشی از این بیانات را مرور می‌کنیم.

معطرشدن فضای کشور به ادب اسلامی

«همچنین رعایت تقوا و اخلاق و ادب اسلامی در گفتگوها و مباحثات از جمله مسائل مهم و قابل توجه نمایندگان و مجلس محترم است. نمایندگان عزیز باید توجه کنند که هر کار و گفتار آنان در جامعه منعکس شده و تأثیر سیاسی و اخلاقی ویژه یی بر فضای کشور می‌گذارد، بیگمان هنگامی که در مذاکرات مجلس، نشانه‌های تقوا و راستگویی و پایبندی به ارزشهای اخلاقی و حس مسؤولیت مشاهده شود، فضای کشور به عطر این خصال پسندیده معطر خواهد شد».

پیام به مناسبت آغاز به کار چهارمین دوره‌ مجلس شورای اسلامی 7 خرداد 1371

ضروروت نظم و ادب اجتماعی

«هرکس در هر جایی قرار دارد، خود را موظّف بداند که نظم اجتماعی را رعایت کند. این یک ادب عمومی برای ما در سطح جامعه است؛ همه هم در این جهت شریک هستند».

بیانات در خطبه‌های نمازجمعه‌‌ اول آذر 1381

گسترش ادب اسلامی در جامعه و پرهیز از بدگویی و بدزبانی

«ادب اسلامی را در جامعه بگسترانید. عزیزان من! یکی از چیزهای بسیار مهم، حفظ ادب اسلامی در سخن گفتن است که متأسّفانه امروز با گسترش فضای مجازی بتدریج این ادب اسلامی دارد کم‌رنگ می‌شود. بدزبانی، بدگویی و مانند اینها بایستی در جامعه جمع بشود. امروز بعضی سعی می‌کنند یا بی‌توجّهی می‌کنند و این در جامعه، بخصوص در بعضی از رسانه‌ها -چه رسانه‌های صوتی، چه رسانه‌های تصویری- و بخصوص در فضای مجازی رو به گسترش است. شما بایستی در بیان خودتان، در شیوهٔ کار خودتان، به نحوی عمل بکنید که گسترش این [بدزبانی و بدگویی] وجود نداشته باشد. مکتب ائمّه (علیهم السّلام) و مکتب علوی و فاطمی از این چیزها مبرّا است. شما نگاه کنید فاطمهٔ زهرا (سلام الله علیها) دو خطبهٔ طوفانی ایراد کرده؛ دو خطبهٔ به معنای واقعی کلمه طوفانی: یکی در مسجد در میان انبوه متراکم مردان، یکی هم خطاب به زنان مدینه که پُر [است] از مطالب بسیار مهم و اعتراضی -اعتراض- و تنبیه نسبت به مفاهیم برجستهٔ اسلامی که فاطمهٔ زهرا (سلام الله علیها) در مورد آنها خطر را احساس می‌کرد، لکن در این دو خطبهٔ مهم و بزرگ و پُرشور، یک کلمهٔ هتک و زشت و توهین‌آمیز وجود ندارد؛ [و همه کلمات] کلماتِ محکم و مستحکم،‌ بیاناتِ متین و متقن. باید این جوری عمل کنید؛ در اظهارات، در صحبتها، قول به غیر علم نباید باشد، غیبت نباید باشد، تهمت نباید باشد و بدگویی و بدزبانی نباید باشد. این‌ها را به مردم یاد بدهید، تعلیم بدهید؛ هم در زبان تعلیم بدهید، هم در عمل تعلیم بدهید و ببینید که چقدر اینها مهم است. امیرالمؤمنین فرمود «اِنّی اَکرَهُ لکمان تَکونوا سَبّابین»؛ (۱۰) وقتی که در لشکر امیرالمؤمنین خطاب به لشکریان معاویه بعضی‌ها یک مقداری بدزبانی کردند، حضرت فرمود نه، بدزبانی نکنید، بدگویی نکنید، «اِنّی اَکرَهُ لَکُم»، من دوست ندارم شما این جوری باشید. این اخلاقِ فاطمی و علوی است».

15 بهمن 1399 / نشست تصویری با جمعی از مداحان به‌مناسبت سالروز ولادت حضرت زهرا(س)

ادبِ گفتار و رفتار در مواجهه با مخالفان

«اسلام یک سبک زندگی برای ما آورده است. فرض بفرمایید ادب. یکی از کارهای مهم ادب است. فرنگی‌ها در برخوردهای معمولی‌شان خیلی مقیّد به ادب نیستند؛ ما ایرانی‌ها از قدیم معروف بودیم به اینکه در گفتارهایمان، در مخاطباتمان ملاحظهٔ ادب را می‌کنیم؛ احترام طرف مقابل را حفظ می‌کنیم. این‌ها می‌خواهند این را عوض کنند و متأسّفانه یک جاهایی هم موفّق شده‌اند. فرض کنید شما با یکی مخالفید، می‌خواهید راجع به او حرف بزنید؛ دوجور می‌شود حرف زد: یک‌جور می‌شود هتّاکانه و بی‌باکانه و بی‌ادبانه حرف زد؛ یک‌جور هم می‌شود مؤدّب حرف زد. شما ببینید در قرآن کریم در بسیاری از موارد وقتی صحبت از فاسقین است، صحبت از کافرین است، صحبت از بدهای اشرار عالم است، می‌فرماید: وَ لکنَّ اَکثَرَهُم لا یَعلَمون؛ (۵) نمی‌گوید همهٔ آنها؛ ملاحظه می‌کنید؛ بالاخره یک اقلّی هستند بین همینها که اینها تعقّل دارند؛ قرآن کریم ملاحظهٔ حقّ آنها را می‌کند و «اَکثَرَهُم» می‌فرماید».

14 دی 1394 بیانات در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور

پیامبر اکرم (ص)، اسوه اخلاق و ادب

«پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله)] بسیار با ادب بود؛ هرگز پای خود را پیش کسی دراز نکرد؛ هرگز به کسی اهانت نکرد. بسیار با حیا بود. وقتی کسی او را بر چیزی که او بجا می‌دانست، ملامت می‌کرد - که در تاریخ نمونه‌هایی وجود دارد - از شرم و حیا سرش را به زیر می‌انداخت. بسیار مهربان و پر گذشت و فروتن و اهل عبادت بود. در تمام زندگی آن بزرگوار، از دوران نوجوانی تا هنگام وفات در شصت و سه سالگی، این خصوصیات را در وجود آن حضرت می‌شد دید».

بیانات در خطبه‌های نماز جمعه تهران‌ ۱۳۷۹/۰۲/۲۳

ادب در همه جا لازم است

«در مجلس، بخصوص در کمیسیون‌ها به وزرا اهانت نشود. بعضی از وزرای محترم به من شکایت می‌کنند که ما به کمیسیون که می‌رویم، با یک لحن اهانت‌آمیزی [برخورد می‌کنند]؛ من البتّه معتقدم همه با هم برادرند؛ یعنی نگاه سلطنت‌مآبانه هم نباید داشت که حالا بگوییم «ما عضو دولتیم، ما چنینیم، همه در مقابل ما بایستی خضوع و خشوع کنند»، این قطعاً نیست، امّا متقابلاً هم نگاه تحقیر و اهانت و «ریشت دست من است» و «پدرت را درمی‌آورم» هم نباید داشت؛ این نگاه هم نگاه درستی نیست؛ با احترام باید برخورد کرد، با ادب باید برخورد کرد؛ ادب در همهٔ مراحل لازم است».

6 خرداد 1394   دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی

اثرگذاری کلام مودبانه

«اگر در تعبیراتی که نماینده محترم مجلس به کار می‌برد؛ چه در نطق‌های پیش از دستور، چه در اظهارات، چه در بگومگوها، ملاحظه شد که ادب وجود دارد، پرهیز از اهانت وجود دارد، پرهیز از تعبیرات ناپسند و سخیف وجود دارد - دیدن اینها را انسان احساس می‌کند؛ وقتی انسان پای رادیو نشسته است و دارد گوش می‌دهد، می‌فهمد که این آقا می‌توانست در اینجا این تعبیر اهانت‌آمیز را به کار ببرد، ولی به کار نبرد - این در منِ مستمع هم اثر می‌گذارد؛ اما اگر چنانچه نه، خدای ناکرده عکس این دیده شد؛ یعنی ناپرهیزی در بیان، در گفتار، در تعبیرات، تعبیرات اهانت‌آمیز یا غیر مؤدبانه، یا رفتار غیر مؤدبانه دیده شد، این بلافاصله اثر می‌گذارد. یعنی آن شنونده با اینکه این رفتار را تحسین نمی‌کند، درعین‌حال خودش تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

مردم مثل بچه‌ای نیستند که از رفتار پدر تأثیر می‌پذیرد، بدون اینکه زشتی یا خوبی آن رفتار را بفهمد؛ نه، مردم زشتی و خوبی رفتار را می‌فهمند؛ طبیعت قضیه اینجوری است. شما ملاحظه کنید؛ در محیطهای مختلف، جماعات مختلف، کسی یک کاری را می‌کند؛ تعبیری را، حرفی را بر زبان می‌آورد؛ انسان خوشش هم نمی‌آید، اما درعین‌حال تأثیر می‌گذارد؛ یعنی تکرار آن رفتار را برای انسان تسهیل می‌کند، آسان می‌کند؛ طبیعت قضیه این است».

بیانات در دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی 92/3/8

ادب استفاده از آزادی بیان

«ببینید؛ جمهوری اسلامی آزادی را به معنای حقیقی کلمه وارد جامعه ما کرد؛ اما استفاده از آزادی ادبی دارد. ما ادب استفاده از آزادی را هم باید یاد بگیریم و یاد بدهیم. این هم وظیفه جمهوری اسلامی است. عدّه‌ای به نام آزاداندیشی مرزهای فضیلت و حقیقت را لگدکوب کرده‌اند و به نام آزاداندیشی و نوآوری، همه اصول مقدّس حقیقی را نادیده گرفته یا تحقیر و یا مسخره کرده‌اند. یک عدّه هم به‌صورت عکس‌العملی یا به‌خاطر مسائل دیگری که در ذهنشان بود، به پایه‌هایی چسبیدند که باید بر روی آن پایه‌ها نوآوری می‌شد».

دیدار با جمعی از اعضای انجمن قلم   1381/11/8

انتهای پیام/4104/