جزئیات راه‌اندازی مراکز تحقیقاتی مأموریت‌گرا و مسئله‌محور در دانشگاه آزاد اسلامی/ 8 هدف برای تشکیل کنسرسیوم‌های تخصصی

به گزارش خبرنگار حوزه آموزشی و پژوهشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، ارتباط دانشگاه با صنعت یکی از موضوع‌هایی است که در دانشگاه‌های مختلف دنبال می‌شود و هر یک به دنبال تقویت رابطه خود با صنعت هستند. در دانشگاه آزاد اسلامی نیز برای تحقق اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش‌بنیان و تقویت تولید ملی اقدامات مؤثری انجام شده است.

آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی یکی از مجموعه‌هایی هستند که می‌توانند برای رونق بخشیدن به ارتباط دانشگاه با صنعت نقش مهمی ایفا کنند و پژوهش‌های اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای را به معنای حقیقی کلمه عملیاتی کنند.

در همین راستا خبرگزاری آنا با عبدالله محمدی، مدیرکل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی درباره اقدامات این اداره کل در یک سال گذشته به گفتگو نشسته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

راه‌اندازی مراکز تحقیقاتی مأموریت‌گرا و مسئله‌محور

آنا: درباره مهم‌ترین برنامه‌های اداره کل آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی در یک سال گذشته توضیح دهید.

محمدی: دانشگاه آزاد اسلامی در راستای حرکت از نظام آموزشی و دانایی‌محور به‌سوی دانشگاه کار‌آفرین و تولید ثروت، ایجاد مراکز تحقیقاتی مأموریت‌گرا و مسئله‌محور را در دستور کار خود قرار دارد. برای انجام طرح‌های پژوهشی کلان و میان‌رشته‌ای، تقویت ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه، بسترسازی مناسب برای تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهشی و ساماندهی ساختارهای پژوهشی در زمینه‌های تخصصی در خصوص راه‌اندازی و صدور مجوز  تأسیس مراکز تحقیقاتی اقدام شده است.

در این راستا مجوز فعالیت 24 مرکز تحقیقاتی در بازه زمانی مشخص صادر شده و مراکز فعالیت‌های خود را آغاز کرده‌اند. همچنین در راستای لزوم دستیابی به اهداف بالا، مجوز فعالیت دو مرکز تحقیقاتی در این مدت نیز باطل شد.

تشکیل کنسرسیوم‌های تخصصی

لزوم هماهنگی میان واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی به منظور تقسیم کار، پرهیز از موازی‌کاری، انتقال و اشتراک تجربیات و نهایتاً حرکت بر مبنای برنامه‌ای منسجم با چشم‌اندازی مطلوب و معقول بر کسی پوشیده نیست. به منظور رفع این نیاز، ضرورت تشکیل کنسرسیومی مشتمل بر واحدهای فعال دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه واحدهای پژوهشی مورد توجه و عنایت مسئولان ذی‌ربط در مجموعه مدیریتی دانشگاه آزاد اسلامی قرار گرفته است.

اساساً نهادی با نام کنسرسیوم زمانی ضرورت پیدا می‌کند که پروژه‌های تحت نظر، بسیار فراتر از سطح توانمندی هر یک از واحدهای دانشگاهی و در حیطه فعالیت‌های فرا سازمانی دسته‌بندی شود. در این صورت است که همکاری و تلاش گروهی واحدهای مختلف دانشگاهی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

در راستای سند دانشگاه اسلامی و برنامه راهبردی دانشگاه آزاد اسلامی، به منظور همسوسازی پتانسیل‌های موجود در حوزه واحدهای پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی با هدف اجرای پروژه‌های کلان ملی مربوطه و برطرف کردن نیازهای اساسی کشور در این زمینه‌ها، کنسرسیوم واحدهای پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی در زمینه‌های تخصصی مختلف  تشکیل می‌شود.

مهم‌ترین اهداف کنسرسیوم‌ها

1) تعریف پروژه‌های راهبردی در سطح کلان ملی (Mega Project) و مدیریت اجرای این پروژهها در جهت رفع نیازهای کشور

2) ساماندهی، همسوسازی، آموزش و توانمندسازی پتانسیل‌های موجود در حوزه واحدهای پژوهشی در بدنه دانشگاه آزاد اسلامی با هدف ارتقای بهره وری در اجرای پروژه‌های کلان ملی تعریف شده

3) همفکری و تقسیم کار در حوزه طرح‌های تحقیقاتی به منظور جلوگیری از انجام پژوهش‌های موازی و تکراری

4) تلاش برای انطباق طرح‌های تحقیقاتی مراکز عضو کنسرسیوم با نیازهای کشور

5) شبکه‌سازی امکانات و تجهیزات تخصصی و تحقیقاتی به منظور هم‌افزایی ظرفیت‌ها

6) ایجاد فرصت جذب منابع مالی پژوهش از مراکز مختلف دولتی و عمومی برای انجام طرح‌های تحقیقاتی

7) احصای خلأهای تخصصی کشور به منظور ساماندهی هرچه بیشتر تربیت نیروی تخصصی در داخل و خارج از کشور

8) ایجاد بانک اطلاعاتی تحقیقات علوم مختلف و به اشتراک‌گذاری آن برای اعضای کنسرسیوم در قالب شبکه ملی

کنسرسیوم‌های تشکیل شده و در دست ایجاد

آنا: چه تعداد کنسیرسیوم در دانشگاه آزاد اسلامی ایجاد شده یا در دست تأسیس است؟

محمدی: کنسیرسیوم‌های مختلفی تاکنون تشکیل شده است.

1) کنسرسیوم نانو (واحدهای تبریز، مرودشت، شیراز، اهواز و تهران جنوب )

2) کنسرسیوم گیاهان دارویی- دبیرخانه واحد بروجرد (واحدهای بروجرد، علوم و تحقیقات، زاهدان، شوشتر، تاکستان، اردبیل، بیرجند، شهر قدس، میانه، اراک، کرمانشاه، خوراسگان، یادگار امام خمینی (ره)، نیشابور و گرگان)

3) کنسرسیوم انرژی‌های نو و تجدیدپذیر- دبیرخانه واحد بوشهر (بوشهر، علی‌آباد کتول، سمنان، شهرضا، اردبیل، دزفول، دماوند، بجنورد، نجف‌آباد، ایذه، رشت و ابهر)

4) کنسرسیوم امنیت غذایی- دبیرخانه واحد اراک ( اراک، علوم و تحقیقات، دزفول، بروجرد، یزد، کرمان، آزادشهر، ورامین و ابهر)

5) کنسرسیوم آسیب‌های اجتماعی- در حال  بررسی انتخاب دبیرخانه (اسلامشهر، سنندج، ارومیه، رودهن، کرمانشاه، دهاقان و شاهرود)

تهیه نقشه جامع واحدهای پژوهشی

آنا: چه اقدامات دیگری در حوزه مراکز تحقیقاتی انجام داده‌اید؟

محمدی: اجرای تحقیقات هدفمند و مبتنی بر نیاز جامعه امری ضروری است که بدون آن هیچ کشوری نمی‌تواند بر توانمندی‌های خود بیفزاید و در رقابت از سایر کشورها پیشی بگیرد. امروزه یکی از مهم‌­ترین شاخص‌هایی که میزان پیشرفت کشور را نشان می‌دهد انجام تحقیقات نوآورانه مبتنی بر نیاز کشور است. برای انجام چنین  پژوهش‌­هایی باید رابطه مناسبی بین اجزای اصلی نوآوری در کشور یعنی دولت، صنعت و دانشگاه وجود داشته باشد. واحدهای پژوهشی می‌توانند نقش واسط بین دولت و صنعت از یک سو و دانشگاه از سوی دیگر داشته باشند.

دانشگاه آزاد اسلامی با داشتن اعضای هیئت علمی، کارکنان متخصص، کارشناسان توانمند و زیرساخت‌های مناسب اعم از آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های پیشرفته با فناوری بالا می‌تواند در رفع مشکلات و همچنین توسعه کشور نقش مؤثری ایفا کند. به همین دلیل با توجه به سیاست‌های دانشگاه آزاد اسلامی در راستای ایجاد شبکه پژوهشی و بومی‌سازی پژوهش و فناوری مطابق با پتانسیل‌های ملی، منطقه‌ای، استانی و داخلی هر استان و واحد دانشگاهی و با توجه به امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری داخلی و پتانسیل‌های منطقه‌ای تهیه نقشه جامع  واحدهای پژوهشی در دست اقدام است.

همچنین با توجه به ظرفیت‌ها  و پتانسیل‌های اقتصادی، اجتماعی و بر مبنای طرح آمایش صنایع  و جغرافیایی هر استان، به منظور برنامه‌ریزی جامع واحدهای پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی (گروه‌های پژوهشی و مراکز تحقیقاتی یا پژوهشکده‌ها) برای ایجاد تعادل در استفاده از توانمندی‌های بومی در راستای حل مسائل و مشکلات منطقه‌ای و ملی، تهیه نقشه جامع  واحدهای پژوهشی در دست اقدام است تا از آن به‌عنوان نقشه راه صدور مجوز تأسیس واحدهای پژوهشی از ابتدای سال 1400 در دانشگاه آزاد اسلامی استفاده شود.

رتبه‌بندی و ارزیابی مراکز تحقیقاتی

بر اساس بخشنامه صادره در خصوص ارزیابی عملکرد مراکز تحقیقات و خدمات آزمایشگاهی به شماره مورخ 21 مهر 98 موارد به‌صورت متناوب در دوره‌های 6 ماه و یک ساله بر اساس چک لیست‌ها و فرم‌ها و ملاک‌های مصوب موجود مورد ارزیابی میدانی قرار گرفته است و گزارش‌های دوره‌­ای نیز از سوی مراکز اخذ و مورد راستی‌آزمایی و امتیازدهی قرار  می‌گیرد. بر این مبنا و با توجه به امتیازات کسب شده، رتبه‌بندی‌ها در قالب عالی، مطلوب ، متوسط و ضعیف ملاک عمل فعالیت مراکز تحقیقاتی و پرداخت حق سرپرستی به رئیسان مراکز خواهد بود. مراکز تحقیقاتی ضعیف علاوه بر کاهش حق سرپرستی، در یک دوره 6 ماهه فرصت دارند عملکرد خود را ارتقا دهند، در غیر اینصورت مجوز فعالیت آن‌ها لغو خواهد شد.

ارزیابی و رتبه‌بندی 103 مرکز تحقیقاتی (از مجموع 140 مرکز قابل بررسی و با توجه به محاسبه فعالیت‌های یک ساله) در این بازه زمانی انجام شده است. بر اساس ارزیابی‌های انجام شده از مراکز، مبلغی حدود 120 میلیارد ریال درآمد از انجام فعالیت‌های مراکز تحقیقاتی حاصل شده است.

تبیین اقدامات دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه آزمایشگاه‌ها

آنا: چه اقداماتی در حوزه آزمایشگاه‌ها انجام داده‌اید؟

محمدی: اقدامات مؤثری در حوزه آزمایشگاه‌های دانشگاه آزاد اسلامی انجام شده است.

1) در راستای افزایش بهره‌وری از زیرساخت‌ها و امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی شیوه‌نامه «راه‌اندازی و بهره‌برداری از آزمایشگاه و کارگاه مرکزی» در تاریخ 7 مهر 99 با امضای ریاست دانشگاه آزاد اسلامی دانشگاه به تمامی استان‌ها ابلاغ شد. در همین راستا مقرر شد تا مراکز خدمات آزمایشگاهی در استان، بانک جامع اطلاعاتی از امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی را از سطح واحدهای زیر مجموعه در استان جمع‌آوری و نسبت به ارائه برنامه کسب و کار آزمایشگاه مرکزی اقدام لازم به‌عمل آورند. در همین رابطه تاکنون استان‌های مختلفی مانند کرمان، اصفهان، آذربایجان شرقی و... اقدامات اولیه را در خصوص شناسایی امکانات، مکان و زیرساخت مورد نیاز انجام داده‌اند.

2) یکی از اقدامات و برنامه‌های کاربردی حوزه آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها، برنامه‌ریزی و برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی کوتاه‌مدت آزمایشگاهی و کارگاهی است که برنامه آن برای 6 ماه دوم سال 1399 و 6 ماه اول سال 1400 انجام شده است که طی ابلاغیه‌ای به همه استان‌ها برای اجرا تکلیف شده است. این برنامه‌های آموزشی مبتنی بر نیازهای استانی و بر اساس مطالعات نیازسنجی و امکان سنجی در استان‌ها جمع‌بندی و برای تأیید نهایی توسط شبکه پژوهشی و آزمایشگاهی دانشگاه ارائه شده بود.

بالغ بر هزار و 157 عنوان دوره آموزشی به تأیید نهایی رسیده است که در سامانه «ساها» به آدرس saha.iau.ir قابل دسترسی است. علاقه‌مندان برای حضور در این دوره‌های آموزشی از هر گروه تحصیلی که هستند می‌توانند برای ثبت‌نام در دوره‌های آموزشی با مسئول مربوطه در استان یا واحد دانشگاهی هماهنگی کنند. همچنین اغلب این دوره‌ها به‌صورت مجازی یا نیمه‌حضوری برنامه‌ریزی شده‌اند که این امر امکان ثبت‌نام در دوره آموزشی برای تمامی علاقه‌مندان در اقصی نقاط کشور را فراهم کرده است.

3) با توجه به سیاست‌های کلان دانشگاه در بخش تأمین تجهیزات، کاهش هزینه‌های خرید، استفاده حداکثری از تجهیزات و توزیع متوازن تجهیزات، آیین‌نامه «جابجایی تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی-طرح تعاون تجهیزات» در تاریخ 24 شهریور 97 ابلاغ شد. به این منظور مراکز خدمات آزمایشگاهی استان‌ها موظف هستند با توجه به رشته‌های موجود تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی را شناسایی و سپس مازاد آن را جهت اطلاع واحدهای متقاضی دریافت این تجهیزات اطلاع‌رسانی کنند. همچنین تجهیزات بلااستفاده یا معیوب که به دلایلی از جمله حذف رشته یا مشکلات مالی راه‌اندازی نشده‌اند نیز معرفی کنند.

در این خصوص اقدامات مثبتی در استان‌های یزد، اصفهان و تبریز انجام شده است. همچنین در این زمینه طی ابلاغیه‌ای به استان‌ها مفاد آیین‌نامه یاد شده به مواد شیمیایی مصرفی مازاد و یا در حال انقضا جهت صرفه‌جویی و پرهیز از خریدهای جدید ابلاغ شد.

4) در جهت فراهم کردن بستر و زیرساخت مناسب برای اطلاع‌رسانی و بهره‌برداری از امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی استان‌ها و واحدهای دانشگاهی، نسبت به به‌روزرسانی و توسعه سامانه «ساها» اقداماتی از قبیل «ایجاد کاتالوگ دستگاه‌های آزمایشگاهی و کارگاهی، کاتالوگ فهرست آزمایشگاه ‌ها و کارگاه‌ها و ایجاد فرآیند دسترسی به اطلاعات انبارداری مواد شیمیایی در دست اقدام است. همچنین اقدامات دیگری از جمله ارائه فهرست خدمات آزمایشگاهی به همراه تعرفه آن‌ها، ایجاد سامانه اطلاع‌رسانی از طریق پیامک، ایجاد پنل مدیریتی و پنل کاربران، ایجاد درگاه پرداخت اینترنتی برای استفاده از خدمات آزمایشگاهی و کارگاهی و... در دست اقدام است که امیدواریم تا پایان امسال به بهره‌برداری برسد.

انتهای پیام/4118/