دکتر فواد ایزدی
آیا برجام‌های دیگری هم در راه هستند؟ یعنی ما باز باید همان روند را طی کنیم؟ مجموعه نظریاتی راجع به این نگرشی که دولت و خود بایدن مطرح می‌کند و اینکه ایران چه پیش شرط‌هایی را باید بگذارد اگر می‌خواهد به دولت بایدن و تقاضایش اهمیت بدهد؟
- بله، این پیش شرط دولت بایدن است. در همین مصاحبه‌ای هم که جیک سالیوان که قرار است مشاور امنیت ملی بایدن شود، آنجا هم گفته بود. یعنی برای برگشت به برجام، طرف آمریکایی می‌گوید که ایران باید هم در حوزه موشکی و تسلیحاتی، هم در حوزه منطقه آماده مذاکره باشد و از این جهت بله، دنبال برجام 2 و 3 هستند و نقدشان هم به آقای ترامپ همین بود که قرار بود برجام یک منجر به برجام 2 شود، برجام 3 شود و این سیستم را ترامپ خراب کرده. یعنی از برجام 1 خارج شده، با ایران دعوا کرده، بعد ایران هر کاری خواسته در منطقه کرده، هر کاری خواسته در حوزه تسلیحاتی انجام داده و به این جهت نقد دموکرات‌ها به ترامپ این نیست که شما از برجام خارج شدید، کار غیراخلاقی انجام دادید. نقدشان این است که شما از برجام خارج شدید نگذاشتید ما برجام 2 و 3 را بگیریم و معتقد هستند ترامپ خوب نتوانسته ایران را مدیریت کند، نه جمهوری اسلامی را سرنگون کرده نه امتیاز جدیدی گرفته. معتقدند اگر آنها بودند در برجام می‌ماندند، برجام را گروگان می‌گرفتند، تهدید به خروج از برجام می‌کردند تا بتوانند برجام 2 و 3 را بگیرند. از این جهت این مسیری است که طرف آمریکایی دارد می‌رود و صحبت از مذاکره که می‌کند منظورش این است، این درخواستش است.
داخل کشور هم متأسفانه در دولت صحبت از مذاکره و صحبت‌سوزی و اینها تقریباً هفتگی است و این سبک بیانات مقامات قوه مجریه ما قطعاً هم به ضرر منافع ملی کشور است، هم به ضرر مذاکره است. حتی اگر کسی بخواهد وارد مذاکره شود، زمانی که شما ذوق‌زده شوید، هیجان‌زده شوید، جوّگیر شوی و مرتب هر چند روز یک بار درباره مذاکره صحبت می‌کنید، بعد یک فردی مثل آقای پامپئو می‌آید این حرفی را که چند روز پیش در اجلاس منامه زده بود در بحرین که نشانه موفقیت سیاست فشار حداکثر این است که ایران به شدت دنبال مذاکره است. از کجا فهمیدند؟ همین اشاره به مذاکره که توسط دولت انجام می‌شود! جای تعجب دارد، جای سؤال دارد که چرا مقامات دولت ایران باید حرفی بزنند که مورد استفاده پمپئو قرار بگیرد و به نوعی سیاست فشار حداکثری را تأیید کند. اگر سیاست فشار حداکثری به این سبک تأیید شود آن‌وقت دلیلی برای تغییرش نیست. یعنی بایدن هم که بیاید دلیل خاصی نمی‌بیند که بخواهد این سیاست را عوض کند. به همین جهت اتفاقاتی که در حوزه سیاست خارجی می‌افتد به نظر می‌رسد بی‌توجه است به تجربه هفت، هشت ساله گذشته، عبرت‌هایی که برجام باید برای ما داشته باشد، ظاهراً این عبرت‌ها کسب نشده و همان سبک قدیمی دوباره دارد تکرار می‌شود بدون توجه به مشکلاتی که تجربه برجام داشته.
ما شاهد بودیم که مقامات کشورهای عربی منطقه هم اظهار نظر کرده‌اند که فرضاً اگر قرار است با ایران گفتگو شود یا بازگشت به برجام باشد یک اصلاحاتی را خواسته‌اند و اینکه بعضاً مثلاً مهم‌ترین صحبت‌شان این بوده که وزیر خارجه عربستان گفته اصلاً غنی‌سازی برای همیشه برای ایران منع شود. اگر ایران بخواهد واقعاً وارد مذاکره شود شما تأثیر این مقامات را روی تصمیم دولت بایدن که بخواهد این را به عنوان یک شرط بگنجاند واقعی می‌بینید یا فقط در حد این است که اظهار وجود باشد؟
- اینکه رژیم سعودی هم‌پیمان آمریکا هست، شکی نیست. حتی در دولت بایدن روابط آمریکا و سعودی تغییری نخواهد کرد. ممکن است مثلاً دولت بایدن نقدی به این حرکت‌های محمد بن سلمان داشته باشد ولی اصل رابطه آمریکا و سعودی ریشه‌دار است، تغییر نخواهد کرد و همین الان هم همین آقای جیک سالیوان در یک مصاحبه دیگری نه در مصاحبه وال استریت ژورنال، حدود دو هفته پیش در صحبتی که در دانشگاه مینه‌سوتا داشت این را گفته بود که کشورهای منطقه هم باید پای میز مذاکره حضور داشته باشند و زمانی که این کشورها وارد شوند همین حرف‌ها را پای میز مذاکره هم تکرار می‌کنند. از این جهت نه، حرف‌هایی که سعودی‌ها می‌زنند، آمریکایی‌ها قرار نیست لزوماً به این حرف‌ها بی‌توجه باشند. می‌خواهند سبک جدیدی را ایجاد کنند، به جای 1+5 بعضی از این رژیم‌های کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس را هم درگیر کنند و این هم یک دلیل دیگری است که باید توجه داشت به عبرت‌هایی که برجام باید برای ما داشته باشد. زمانی که این توجه وجود ندارد آن‌وقت طرف مقابل چند قدم هم جلو می‌آید؛ زمانی که او مقصر است، زمانی که او از برجام خارج شده و میلیاردی به ایران ضربه زده است.
با در نظر گرفتن کل این مسائل چه از طرف آمریکا چه از طرف دولت ما چه از طرف آن افرادی که در طیفی هستند که می‌گویند این تجربه باز تکرار نشود، چون ما تجربه برجام را داشتیم، نظر و پیش‌بینی کلی شما چه هست راجع به اینکه آینده این برجام یا آینده مذاکرات جدید؟
- بخش عمده‌ایش بستگی به ما دارد. اگر این سبک غلطی که در قوه مجریه هست، ادامه پیدا کند، قطعاً نه‌تنها در حوزه هسته‌ای مشکلات ما ادامه پیدا می‌کند، در حوزه‌هایی که کمک کرده که کشور حفظ شود در مقابل هجمه طرف مقابل مثل توانمندی‌های تسلیحاتی، توانمندی‌هایی که ایران در منطقه دارد، اگر توجه نکنیم به تجربیات گذشته، قطعاً در این حوزه‌های جدید هم ما مشکل پیدا می‌کنیم. اگر توجه کنیم، نه، می‌توانیم در مقابل آمریکایی‌ها بایستیم و از این جهت، منافع ملی کشور را تأمین کنیم. اینکه در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد بستگی به این دارد که افرادی که در دولت هستند متوجه شوند که اشتباهات جدی را در گذشته داشتند و بتوانند این اشتباهات را اصلاح کنند.
انتهای پیام/