عصر جدید فضا/ جبهه‌ جدید «علم»، مجالی برای رقابت چین با آمریکا

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوري و دانش‌بنيان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، فرود کاوشگر چینی چانگ ای-۵(Chang’e 5) روی سطح ماه و برنامه این سفینه برای انتقال دو کیلوگرم از خاک ماه به زمین، بار دیگر توجهات جهانی را به سازمان ملی فضایی چین معطوف کرد. انتشار ویدئوی لحظه فرود این کاوشگر روی سطح ماه نشان می‌دهد که این سازمان در راستای تحقق آرزوی دیرین خود برای ایجاد پایگاه روباتیک در کره ماه به‌شدت جدی است. با این وجود همه از این پیشرفت خوشحال نیستند.

تابستان سال جاری نیوت گینگریچ، رئیس پیشین مجلس نمایندگان آمریکا رقابت فضایی ایالات متحده با چین را از مهمترین چالش‌های جهان برشمرد و افزود که تهدید فضایی چین واقعی است. در حال حاضر، پکن با کشورهای مختلفی در عرصه فضایی همکاری می‌کند اما چنین مشارکت‌هایی ممکن است به‌زودی خاتمه یابد. با گسترش جنگ سرد علمی میان ایالات متحده و چین در حوزه فضا، احتمالاً کشورهای ثالث لازم است در نهایت برای ادامه راه خود همکاری با یکی از این دو طرف را انتخاب کنند.   

نسل پنجم تلفن همراه و مخالفت آمریکا با پیشگامی چین

آمریکا به احتمال زیاد همان رویکردی را در پیش خواهد گرفت که در برابر پیشرفت‌های چین در فناوری نسل پنجم تلفن همراه اتخاذ کرده است. واشنگتن غول مخابراتی و فناوری چین یعنی هواوی را در لیست سیاه خود قرار داد و به طور خصم‌آمیزی از کشورهای دوست خواست که در توسعه شبکه‌های نسل پنجم موسوم به 5G  با چین همکاری نکنند. آمریکا همچنین محدودیت‌های گوناگونی را در به‌کارگیری تجهیزات هواوی اعمال کرده است.

واشنگتن رویکرد سختگیرانه خود را با این ادعا که گسترش شبکه‌های نسل پنجم هواوی به چین نفوذ جهانی زیادی می‌بخشد توجیه کرده است. در حقیقت ایالات متحده از ترس اینکه تسلط  هواوی در 5G، رهبری ایالات متحده را در فناوری‌های دیجیتال تهدید کند، با اعمال قدرت اقتصادی خود، به دنبال حفظ سلطه‌اش در این حوزه است.  

اختلاف میان واشنگتن و پکن برای کشورهای دیگر مشکلات ناخوشایندی را به همراه دارد. فشارهای ایالات متحده از طریق ممنوعیت محصولات هواوی باعث ضربه دیدن رقابت عادلانه، تأخیر در شبکه و ایجاد اختلال در تجارت بین‌المللی شده است زیرا هواوی در بسیاری از کشورها جا افتاده است و اتخاذ روش «تحریم» خودسرانه چندان عملی به نظر نمی‌رسد. با این وجود انتظار می‌رود این مسابقه ابرقدرت‌ها به زودی در حوزه فضایی، یکی دیگر از حوزه‌های با اهمیت جهانی، گسترش پیدا کند.

پایان سلطه آمریکا در فضا

پس از فروپاشی شوروی، ایالات متحده کمابیش به رهبری بی‌چون‌وچرا در عرصه فضایی دست یافت، اما چین با سرمایه‌گذاری عظیم پس از قرن جدید میلادی، به سرعت در حال پیشرفت است. سال گذشته چین بیشترین تعداد موشک را به مدار زمین پرتاب کرد. این کشور در ژانویه، با فرود کاوشگر رباتیک چانگ ای-4 در حوضه قطب جنوب-ایتکن که در طرف تاریک و کشف‌نشده ماه است، تاریخ‌ساز شد و اکنون با فرود موفقیت‌آمیز کاوشگر چانگ ای-5 به منظور حفاری و انتقال نمونه از ماه به زمین، گام‌ بلند دیگری را برداشته است.

شرکت چینی iSpace در ماه ژوئیه، موشک چهار مرحله‌ای Hyperbola 1  را از پایگاه فضایی Jiuquan واقع در منطقه خودمختار مغولستان پرتاب کرد و چندین ماهواره کوچک و محموله‌های دیگر را به مدار تقریبی 300 کیلومتری زمین منتقل کرد.

چین در حال حاضر، دست خود را به سوی سایر کشورها دراز کرده است تا در عرصه فضایی همکاری کنند. پکن هم‌اکنون ده‌ها توافق‌نامه بین‌المللی در مورد مسائل فضایی امضا کرده و با شرکای مختلف از جمله الجزایر، برزیل، فرانسه و پاکستان همکاری کرده است. این شرکت قصد دارد شبکه خود را گسترش دهد و از کشورهای دیگر دعوت کرده است تا در برنامه‌های ایجاد یک ایستگاه فضایی جدید در مدار زمین شرکت کنند- پروژه‌ای که جایگاه ایستگاه فضایی بین‌المللی(ISS) به رهبری ایالات متحده و روسیه را متزلزل خواهد ساخت.

پکن حتی رویای مریخ را در سر می‌پروراند. این کشور در ۲۳ ژوئیه، روباتی شش‌چرخه که در یک کاوشگر حفاظتی قرار گرفته بود را از جزیره هاینان به سمت مریخ فرستاد. این کاوشگر تیانون-۱ نامگذاری شد که به معنی «پرسش‌های بهشتی» است. انتظار می‌رود تیانون-۱ چهار ماه دیگر(از تاریخ این تنظیم گزارش) به مریخ برسد.  

مقاومت آمریکا در برابر پیشرفت فضایی چین

پنتاگون اخیراً در گزارشی اعلام کرده است «چین و روسیه در حال کار روی فناوری‌هایی هستند که موقعیتِ بالادستیِ آمریکا در فضا را در آینده نزدیک تهدید خواهد کرد.» این موضوع برای واشنگتن مهم است و تقریباً تردیدی وجود ندارد که سعی خواهد کرد اصرار ورزد کشورهای دیگر از ورود در فناوری فضایی چین اجتناب کنند، همانطور که سعی کرد فناوری نسل پنجم هواوی را منزوی سازد. این امر خصوصاً در مورد کشورهایی که از قبل با دولت آمریکا همکاری نزدیکی داشته‌اند، صادق خواهد بود. به عنوان مثال نیوزیلند و استرالیا که همکاری نزدیکی با ناسا دارند، بعید است تن به همکاری با چین دهند. هر چند آمریکا سال 2018 در همکاری فضایی نیوزیلند با همتای خود در آلمان دخالت نکرده بود اما بی‌تردید وضع چین متفاوت است.

صرف‌نظر از برتری‌طلبی آمریکا در حوزه فناوری، علت دیگر بدبینی واشینگتن به پکن ناشی از نگرانی‌ در حوزه‌ جاسوسی است. مقامات آمریکایی اعتقاد دارند دلایل موجهی برای احتیاط در مورد همکاری با شرکت‌های چینی وجود دارد. برای مثال در گزارش سال گذشته «بلومبرگ بیزینس ویک» (Bloomberg Businessweek) اعلام شد که سرویس‌های اطلاعاتی چین جاسوس‌افزارهایی را در مادربرد سرورهای(که توسط پیمانکاران چینی ساخته شده بود) شرکتی آمریکایی در کالیفرنیا قرار داده‌اند.

انتشار گزارش جاسوسی چین از طریق فناوری‌های کامپیوتری موجی از اعتراضات را برانگیخت زیرا شرکت چینی تجهیزات سرور بسیاری از شرکت‌ها و حتی آژانس‌های دولتی ایالات متحده را تأمین می‌کرد. اما چین در پاسخ این ادعاها را انکار کرد و در ماه دسامبر به مشتریان گفت که نهادهای مستقل هیچ سخت‌افزار مخربی را در آن مادربردها پیدا نکرده‌اند. ازاین‌رو مشتریان آمریکایی مانند اپل و آمازون نیز آن گزارش را رد کردند.

تلاش رسانه‌ای برای ایجاد وحشت علیه چین

این نگرانی که شركت‌های چینی(خصوصاً اگر دولتی باشند) در خارج از كشور اطلاعات پنهان را در اختیار پكن قرار می‌دهند همیشه وجود دارد. چند هفته پیش، امپراتوری رسانه‌ای آمریکا با وجود پیشرفت‌های چین در زمینه واکسن، با سکوت در برابر نتایج مثبت‌ واکسن چینی، ظرف یک هفته به سرعت اخبار مربوط به موفقیت دو واکسن آمریکایی(که در زمان انتشار خبر هنوز تأییدیه نهادهای ناظر را دریافت نکرده بودند) در جهان بازتاب داد. ازاین‌رو جای تعجب ندارد که به‌زودی شاهد این باشیم که این امپراتوری رسانه‌ای مدام تبلیغ کند که قبل از همکاری با چین در بخش فضایی، نگرانی‌های احتمالی امنیتی و... را در نظر بگیرید.

اگر اصل را بر پیشرفت فناوری قرار دهیم و فرض کنیم که بشر در حوزه فضایی باید نهایت همکاری را در پیش بگیرد آنگاه باید معیارهای غیرسیاسی بین شرکای بین‌المللی اتخاذ شود و کشورها باید متعهد شوند كه فناوری‌های را بدون یک‌جانبه‌گرایی در اختیار هم قرار ‌دهند. كشورها همچنین باید توافق كنند كه استقلال یكدیگر را زیر پا نمی‌گذارند. تردیدی وجود ندارد که فشار برای انتخاب همکار در این مسابقه جدید فضایی به زودی آغاز می‌شود و تقریباً قطعی است که صنعت فضایی محرک اصلی رشد اقتصاد جهانی خواهد بود.  بنابراین دولت‌ها باید مشارکت خود را در فضا به حداکثر برسانند تا با این کار، رفاه اقتصادی حاصل شود.

انتهای پیام/پ