چراغ آخر سینمای کرونازده/ جشنواره‌های سینمایی در شرایط کرونایی برگزار می‌شوند؟
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، برگزاری جشنواره‌ها با بحث های موافق و مخالف زیادی روبه‌رو شده است. در این شرایط، اظهارنظر اخیر یک عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی آن هم در توئیتر، گرچه لحن تند و تیزی دارد و شاید در نگاه اول خط وربطی میان کمیسیون مربوطه و حوزه فرهنگ پیدا نکنیم، اما به هر حال نکته و دغدغه دارد و حاوی مطالبه‌گری است. ماجرا چیست؟
حجت‌الاسلام محمدتقی نقدعلی، نماینده مردم خمینی‌شهر در مجلس در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «جلوی فساد در هرکجا که باشد باید ایستاد، چه در مجموعه‌های اقتصادی چه در فرهنگ. در راستای درخواست فعالان هنری درخصوص ریخت‌وپاش‌ها، تحقیق و تفحص از جشنواره‌های برگزار شده توسط وزارت ارشاد همچون جشنواره فجر، جشنواره فیلم کودک‌ونوجوان و... کلید خورد.» این محورها گرچه دغدغه‌هایی چون سلامت اقتصادی جامعه را در خود دارد و به فرض به شکل نهفته‌ای هم ناظر به بحث سلامت مردم و دست‌اندرکاران این رویدادهاست، تک‌بعدی و یکسویه نیست و باید جنبه‌های مختلف آن را به‌شکل کارشناسانه سنجید و بررسی کرد.
ضمن احترام به این سطح از دغدغه‌مندی مجلس که می‌تواند و باید به همه ابهامات و سوالات این‌چنینی به نفع مردم و جامعه ورود کند، ما هم ضمن بررسی موارد موافق این مطالبه در گفت‌وگو با دبیران چند جشنواره سینمایی از ضرورت برگزاری این رویدادها در این شرایط کرونایی پرسیده‌ایم.
مبارزه با فساد اقتصادی
مبارزه با مفسدان اقتصادی همیشه یکی از مطالبات مردم از دولت است، به‌ویژه در سال‌ها و ماه‌های اخیر که وضع معیشت و اوضاع اقتصادی مردم حال‌وروز خوبی ندارد این مطالبه شکل پررنگ تری به خود گرفته است. با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی در سمت ریاست قوه‌قضائیه، شکل مبارزه با فساد شدت و صراحت بیشتری گرفته و امیدواری‌هایی را در جامعه به‌وجود آورده است.
از سوی دیگر از جمله عرصه‌هایی که در این چندوقت پای آن به بحث فساد اقتصادی باز شده، حوزه فرهنگ و به‌ویژه سینما و مطرح‌شدن معضل پولشویی در این زمینه است؛ بنابراین دغدغه عضو کمیسیون کشاورزی مجلس که به نمایندگی از طیف وسیع مردم مطرح می‌شود، به‌نوعی ناظر بر همین ارتباط هم هست و مطالبه مردمی را دنبال می‌کند.
آن چیزی که البته جای امیدواری دارد، شفاف‌سازی سازمان سینمایی و ارشاد در چند وقت اخیر است تا راه شائبه‌ها و شایعات مرتبط با این مساله را ببندد. تحقیق و تفحص از جشنواره‌ها اگر با تعامل و گفتمان و ادبیات درست صورت بگیرد، مطمئنا با استقبال دبیران این رویدادها هم مواجه خواهد شد و این رصد و شفاف‌سازی مدام که کاش در همه سطوح و حرفه ها باشد، موجبات آرامش در جامعه را فراهم می‌کند.
سلامت مردم
باوجود خبرهای خوشِ ساخت واکسن کرونا، هنوز با تولید انبوه و دسترسی جامعه به آن فاصله داریم. به جز این اوضاع قرمز و قربانی‌های فراوانی که هر روز کشور را عزادارتر از قبل می‌کند، باعث می شود تا کرونا را همچنان جدی بگیریم و در مبارزه و مقابله با آن کوشا باشیم. هرنوع تجمع و گردهمایی، کماکان پرخطر است و به گستردگی شیوع این بیماری کمک می‌کند. توئیت نماینده خمینی‌شهر باوجود اینکه به صراحت رویکرد اقتصادی دارد، اما چون به برگزاری جشنواره ها در اوضاع کرونایی اشاره می‌کند به‌تبع و ناخودآگاه حاوی دغدغه‌هایی درباره سلامت هم هست و می‌تواند به نگرانی‌هایی از این نوع هم راه دهد و این سوال را مطرح می‌کند که واقعا در برگزاری جشنواره‌ها در کرونا که به هر حال به شکل ناگزیری تجمع و دورهمی و جلسات متعدد در آن وجود دارد، حتی با زدن‌ماسک و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، چقدر ایمنی و سلامت تضمین شده وجود دارد و آیا با قطعیت می‌توان گفت کسی به کرونا مبتلا نمی‌شود و جانش درخطر نمی‌افتد؟ حتی رویدادهایی که به شکل آنلاین هم برگزار می‌شوند، جماعت محدودی به‌شکل فیزیکی و حضوری در یک بازه‌زمانی چندروزه کنار هم حضور دارند و فعالیت می‌کنند.
کیفیت و خروجی جشنواره‌ها
این بدیهی است که کیفیت جشنواره‌ها در زمان کرونا با دوره‌های قبلی قابل مقایسه نیست و قرار هم نیست با آن استاندارد روبه‌رو باشیم، اما قطعا انتظار می رود این رویدادها واجد کیفیت و استاندارد نسبتا مطلوب باشند و خروجی های خوبی برای علاقه‌مندان داشته باشند. آن چیزی که فارغ از بحث‌های اقتصادی، سلامت و بهداشت، کمی باعث نگرانی آن هم بیشتر از سوی اهل‌فن و مخاطبان حرفه‌ای‌تر شده، همین کیفیت برگزاری برخی جشنواره‌ها و خروجی آنهاست که گویا دستاورد ویژه‌ای برای سینمای ایران به‌همراه نداشته است؛ البته برای قضاوت دراین‌مورد، نیاز به مرور کامل آثار ارائه‌شده و بخش‌های مختلف جشنواره های برگزارشده در ایام کرونا داریم و باید به‌شکل دقیق و کارشناسانه کیفیت و خروجی چنین رویدادهایی بررسی شود و مورد نقد قرار بگیرد.
یک کار جهادی
محمد حمیدی‌مقدم، دبیر چهاردهمین دوره جشنواره سینماحقیقت، درباره بحث تحقیق‌وتفحص درباره جشنواره‌ها به جام‌جم گفت: به نظرم بحث تحقیق‌وتفحص درباره جشنواره‌ها یک بازی کودکانه و یک فهم غیرکارشناسی از جریانات فرهنگی است.
من اما در حوزه کارشناسی خودم و جشنواره‌ای که متولی آن هستم مطالبی عرض می‌کنم؛ کسانی که این مسائل را مطرح می‌کنند باید از دو منظر وارد کارشناسی و تحلیل این ماجرا شوند؛ اول بحث دغدغه سلامت و پروتکل‌های بهداشتی است که بخش مهمی محسوب می‌شود.
این یک نگاه جامع و یک الگوی جهانی دارد و می‌توان ذیل آن رفتار کرد. در این زمینه الگوهای مشخصی از جشنواره های متعدد جهانی برای دوستان دغدغه مند و نگران وجود دارد. وقتی دنیا وارد اپیدمی کرونا شد، خیلی از جاها جشنواره‌های متعددی را لغو کردند، از جمله جشنواره کارلووی‌واری، چون هنوز برنامه‌ای برای مبارزه با این اپیدمی نداشته و نمی‌دانستند باید با آن چه کنند.
وقتی جشنواره کن وارد مواجهه با چنین داستانی شد، سیستم آنلاین بازار را ایجاد کرد. همین آغازی برای مواجهه جدید با دنیای کرونا در رویدادهای سینمایی شد و این روش در جشنواره‌های مستند و کوتاه هم گسترش پیدا کرد. درنهایت این روند منجر به اجرای فیزیکی-آنلاین جشنواره ونیز، سن سباستین و تورنتو شد.
مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ادامه داد: این اتفاق این زمینه فکری را ایجاد کرد که می‌شود با این اپیدمی مقابله کرد و سینما را زنده‌نگه داشت و امید و نشاط را به حوزه مخاطبان جهان سینمایی برگرداند.
باوجود اینکه کیفیت برگزاری جشنواره‌ها در این شرایط نمی‌تواند به سال گذشته برگردد و اصلا کسی این مقایسه را نکرد که آیا جشنواره ونیز امسال پرشور بود یا جشنواره سال گذشته؟ این یک سوال غیرکارشناسانه است که پاسخ آن هم مشخص است، اما جشنواره ونیز برگزار شد.
مهم این است که سینمای ایران در این جشنواره شرکت کرد و ما دستاوردی از این جشنواره داشتیم و خورشید ما رفت و... پس یک نکته بحث سلامت و پروتکل‌های بهداشتی است که دنیا برای آن معادل گذاشت که ما هم دقیقا باید آن را برای جشنواره‌های سینمایی خودمان اجرا می‌کردیم.
حمیدی‌مقدم افزود: جشنواره سینماحقیقت یکی از جشنواره‌های در ذیل سازمان سینمایی است که این هدف را در دستور کار خود قرار داد که آیا ما باید منفعل باشیم و چراغ را خاموش کنیم یا اینکه باید در سالی که این نگرانی‌ها، ناامیدی‌ها و افسردگی‌ها در حول‌وحوش این بیماری به همه ما رسوخ کرده، این زندگی را دوباره برگردانیم و حداقل با بضاعت خودمان و توانی که وجود دارد، نام سینمای مستند را زنده نگه‌داریم.
ما به جای اینکه این فضا را کاملا خاموش کنیم و یک‌سال باعث عقب‌افتادن سینمای مستند شویم، راه دوم را انتخاب کردیم و پیروی تعبیر مقام معظم رهبری که مستندسازان ما باید کار جهادی کنند و در روایت صادقانه از اپیدمی کرونا نقش خود را ایفا کنند، عمل کردیم. مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی از اسفند سال گذشته به‌عنوان سمبل و داعیه‌دار و آغازکننده این حرکت بود. ما با همین هدف و این شعار و این کار جهادی، جشنواره سینماحقیقت را آغاز کردیم.
دبیر چهاردهمین دوره جشنواره سینماحقیقت گفت: اما نگرانی قشر دوم؛ خیلی این صدا بلند است که هزینه‌های برگزاری جشنواره‌ها باید به بحث معیشت برگردد. درحالی‌که معیشت بحث جدایی است، اما اینکه یک سری از دوستان نگران، این‌قدر جریان حرکت‌های سینمایی ایران را با هزینه‌های ناچیزی که در جامعه وجود دارد، تقلیل می‌دهند، باعث نگرانی و ناامیدی است.
الان میزان هزینه برگزاری یک جشنواره در حد سینماحقیقت یا فیلم کوتاه از میزان قیمت یک ماشین پارک‌شده در نمایشگاه خیابان آپادانا و عباس‌آباد تهران کمتر است. هزینه برگزاری جشنواره‌هایی مثل سینماحقیقت یا فیلم‌کوتاه با همه حول‌وحوش و بخش‌هایی که دارد، رقمی حدود 3 تا 5/3میلیارد تومان است.
بنابراین طرح مسائلی همچون ریخت‌وپاش و تحقیق و تفحص و نگرانی‌های بخشی از این دوستان دراین‌خصوص نگرانی واقعی نیست. درحالی‌که نگرانی‌های بهداشتی بسیار خوب است و به مدیران هشدار می‌دهد. اتفاقا رصد بحث هزینه‌کرد هم چیز بدی نیست و در وضعیت شفاف‌سازی سازمان سینمایی، باید هزینه‌ها کنترل شود.
این نگاه دغدغه‌مند که باید هزینه‌ها را کاهش داد و صرفه‌جویی‌های معین داشت، بسیار حرکت خوبی است اما اینکه صورت مساله پاک شود و ما چیزی به‌عنوان جشنواره در فرآیند تولید، عرضه و نمایش نداشته باشیم، کاری کاملا غیرکارشناسی است و من خیلی مصرانه به‌عنوان دبیر جشنواره سینماحقیقت و مدیر مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی که درگیر تولید و عرضه فیلم هستم، وجود جشنواره‌هایی چون فیلم مستند و فیلم کوتاه و انیمیشن را برای حرکت روبه‌رشد این سینما لازم می‌دانم تا ارتباط این چرخه قطع نشود. امیدوارم با دغدغه کاهش هزینه‌ها و مراقبت از هزینه‌ها، اصل حرکت را محدود نکنیم تا به امید خدا این پرچم امید و نشاط باقی بماند.
ایجاد شور و نشاط
علیرضا تابش، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی درباره ضرورت برگزاری جشنواره‌ها در شرایط کرونایی به جام‌جم گفت: برپایی جشنواره‌های سینمایی از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی و آغاز به کار سینمای نوین ایران به یمن این واقعه بزرگ قرن که در آخرین سال آن قرار داریم، هدایتگر هنرمندان و مخاطبان این سینما بوده است.
دبیر سی‌وسومین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان ادامه داد: تجربه نشان داده که نفس برگزاری جشنواره‌ها از جمله جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان و فراهم‌کردن بستری برای دیده‌شدن منجر به ایجاد شورونشاط میان سینماگران این حوزه و ترغیب ایشان به فعالیت در این گونه سینمایی که اتفاقا ورود و حضور در آن متاسفانه با اقبال کمتری روبه‌رو است، شده است.
این مدیر سینمایی گفت: وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی و سازمان سینمایی، خود، دغدغه شفاف‌سازی هزینه‌ها را داشته و بنیاد سینمایی فارابی هم از سه سال گذشته، پیشگام شفاف‌سازی‌های دولت در این زمینه بوده است.
ما همواره از ارزیابی و تحلیل متخصصان و اهل فن استقبال کرده‌ایم و آنها همواره طی این سال‌ها به دقت، شیوه و هزینه‌های برپایی رویدادهای سینمایی را نقد و بررسی کرده‌اند و چه خوب‌است که جشنواره‌های هنری وزارت ارشاد با سایر رویدادهای مشابه در نهادهای دیگر را نیز مقایسه کنند تا متوجه شوند باتوجه به همه دشواری‌ها در این سال سخت، چه تعداد نیروی انسانی فعالیت کرده‌اند و چقدر اعتبار و با مشارکت چه مراکز و نهادهایی برای برپایی یک جشنواره بین‌المللی هزینه شده است.
تابش افزود: امسال هم قرار است هزینه‌های برپایی جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان و هم درآمدهایی را که از محل ورود حامیان مالی و... به دست آمده است به‌طور شفاف اطلاع‌رسانی کنیم تا اهل فن و افکار عمومی دراین زمینه ارزیابی و قضاوت کنند.
جلوگیری از خمودگی سینما
سیدصادق موسوی، دبیر سی‌و‌هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران درباره ضرورت و اهمیت برگزاری جشنواره‌های سینمایی به جام‌جم گفت: باتوجه به شرایط عمومی جهان و ایران، به‌نظر می رسد عملا برگزاری جشنواره‌های مختلف، تنها رویدادها و فعالیت‌هایی است که در حوزه سینما پیش‌رو داریم، چون سینمای ما به‌طور طبیعی دیگر شاهد حضور مردم نیست.
بسیاری از تولیدات هم محدود شده‌اند؛ بنابراین به‌نظرم حتما باید جشنواره‌ها را با اقتضای شرایط جدید و مسائل بهداشتی برگزار کرد به این معنا تا آنجا که می‌شود از ظرفیت بخش‌های آنلاین همچون بخش‌های جنبی جشنواره استفاده کرد، کاری که ما در جشنواره فیلم کوتاه تهران انجام دادیم و کل نشست‌های تخصصی و کارگاه‌های آموزشی خود را که 20جلسه بود، طی 10روز برگزار کردیم، یعنی هر روز دو نشست که با استقبال کم‌نظیری هم مواجه شد.
به گواه گزارش‌های جشنواره، امسال این محتواها 33هزار نفر بازدیدکننده داشت که حتما تاثیری بر افزایش دانش سینمایی علاقه‌مندان فیلم کوتاه می‌گذارد. این درحالی است که ما در سال‌های گذشته و با شرایط فیزیکی و حضوری درنهایت می‌توانستیم 250هنرجو را ثبت‌نام کنیم.
مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران ادامه داد: به نظرم به دلیل اینکه سینما در موضع انفعالی نباشد و بتواند فعالیت‌هایش را ادامه دهد و چراغ خود را روشن نگه‌دارد، برگزاری این رویدادها خوب است، اما درصورت امکان اگر بشود این رویدادها را به‌صورت تلفیقی برگزار کرد، خیلی بهتر خواهد بود.
همین جشنواره فیلم‌کوتاه تهران فقط بخش آنلاین خود را برگزار کرد و وقتی شرایط فراهم نبود و سینماها باز نبودند و تامین امنیت آثار در پلتفرم‌ها هم قابل‌تضمین نبود، شورای سیاستگذاری جشنواره با شجاعت و صراحت اعلام کرد، برگزاری بخش فیزیکی این رویداد را تا هروقت که شرایط بهبود یابد به تعویق می‌اندازیم.
درمجموع به نظرم نفس برگزاری جشنواره‌ها اتفاق خوبی است و از خمودگی و فترتی که الان بر فضای سینما حاکم شده، کم می کند. ضمن اینکه برگزاری این جشنواره برای فیلم‌کوتاه خیلی حیاتی است، چون جای چندانی برای عرضه در پرده سینما و وی‌او‌دی‌ها ندارد و تنها محل عرضه آن همین جشنواره‌هاست؛ بنابراین باید از این فضا استفاده کرد، اما در شرایطی که معقول باشد.
این مدیر سینمایی درخصوص پخش آنلاین فیلم‌های جشنواره فیلم کوتاه هم گفت: با پیگیری‌هایی که کردیم به این نتیجه رسیدیم که ظاهرا نمی‌شود کاری کرد و تضمینی برای عرضه این آثار در جشنواره وجود ندارد و عمده صاحبان آثار هم انتظار داشتند ما جشنواره را به‌شکل حضوری برگزار کنیم. الان هم باتوجه به تعطیلی سینماها و رشد فزاینده ویروس کرونا، امکان برگزاری آن نیست؛ لذا آن را به تعویق انداختیم.
بدترین شرایط این است که ما بخش فیزیکی جشنواره را برگزار نمی‌کنیم و فقط فیلم‌ها را برای داوری ارسال می‌کنیم و نتایج داوری را اعلام خواهیم کرد، ولی اگر شرایط تا پایان امسال بهبود پیدا کرد، به نحوی که حتی بتوانیم فقط میزبان صاحبان آثار باشیم و حتی کمتر از 50درصد ظرفیت مجاز سینماها فیلم‌ها را برای صاحبان آثار پخش کنیم، این کار را خواهیم کرد.
ضرورتی در جهت اهداف انقلاب
سیدمهدی عظیمی‌میرآبادی، دبیر شانزدهمین جشنواره فیلم مقاومت هم در گفت‌وگوی اخیر و مفصلی که با جام‌جم داشت، درباره جایگاه و اهمیت جشنواره فیلم‌مقاومت گفت: جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت یک جشنواره موضوعی است و خط‌مشی آن منطبق با اهداف و آرمان‌های جمهوری اسلامی و تاثیرات عمیق راهبردی در عرصه منطقه‌ای و جهانی است.
از این نظر جشنواره فیلم‌مقاومت یکی از جدی‌ترین جشنواره‌های کشور است و طیف‌های مختلفی را دربرمی‌گیرد از هنرمندان تا مسؤولان و مردم.
شکل‌گیری، طراحی و ادامه فعالیت این جشنواره هم برهمین اساس است. شاید اگر برخی جشنواره‌ها برگزار نشود، مشکل و خلأ چندانی هم پیش نیاید، اما برگزاری جشنواره فیلم مقاومت یکی از بایدها و ضرورت‌هاست که برگزاری آن در جهت اهداف انقلاب اسلامی است.
جشنواره بدون تماشاگر فایده ندارد
برگزاری جشنواره‌ها در کرونا، مخالفان بنامی چون علی نصیریان هم دارد؛ البته بیشتر از باب سلامت و حفظ جان مردم. این بازیگر برجسته تئاتر، تلویزیون و سینما مدتی قبل در گفت‌وگوی کوتاهی که با میزان دا شت، درباره احتمال برگزاری جشنواره فیلم فجر گفت: سینماها تعطیل شده‌اند و هیچ فعالیتی وجود ندارد و ازطرفی صحبت بر سر برگزاری جشنواره‌های سینمایی است، از نظر من این یک تضاد است و نمی‌توان به این راحتی به برگزاری جشنواره‌ها در دوران اوج بیماری کرونا پرداخت.
نصیریان همچنین بیان کرد: بالاخره جشنواره فیلم‌فجر مخاطبان زیادی دارد و اگر برگزار شود از اکران عموم تماشاگر بیشتری خواهد داشت که طبیعتا برای وضعیت فعلی خطرناک است، اگر هم بخواهیم بدون تماشاگر برگزارش کنیم که هیچ شوروهیجانی نخواهد داشت. به نظرم برگزاری جشنواره فیلم فجر در شرایط فعلی جایز نیست.
جشنواره‌ها نباید حیاط‌خلوت بعضی‌ها باشد
حجت الاسلام محمد تقی نقدعلی، نماینده مردم خمینی شهر در مجلس شورای اسلامی در واکنش به توییت خود مبنی بر جلوگیری از فساد حتی در حوزه فرهنگ و تحقیق و تفحص از جشنواره‌هاگفت: تحقیق و تفحص به معنای بررسی و کنکاش است. در این سال‌ها بودجه هایی برای جشنواره های مختلف درنظر گرفته شده است که براساس رسالت معین کار خود را پیش ببرند.فعالان عرصه هنر در خصوص برخی کاستی ها در این جشنواره ها گلایه داشتند.
وی افزود: بررسی کیفیت فیلم، انتخاب داورها، کیفیت انتخاب آثار، ورود به جشنواره،ورود کلیشه‌ای، صورت‌های مالی و قراردادها،انتخاب مسؤولان دبیرخانه ها و کادر اجرایی مهم‌ترین عناوینی هستند که ما به عنوان یک مطالبه از جایگاه مجلس از وزارت ارشاد طلب کرده‌ایم و این مطالبه نیز در راستای درخواست فعالان هنری در خصوص ریخت و پاش‌ها، تحقیق و تفحص از جشنواره های برگزار شده توسط وزارت ارشاد همچون جشنواره فجر، جشنواره فیلم کودک و نوجوان بوده است.
نماینده مردم خمینی شهر در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: برخی اصحاب فرهنگ و رسانه برگزاری این جشنواره ها را انحصاری و همانند حلقه بسته برای افراد شناخته شده و نیز سرمایه‌گذاران و حیات خلوت عده‌ای هنرمند برای مقاصد خود می‌دانند در حالی که ما معتقد هستیم این جشنواره ها باید برای همه هنرمندان یکسان و اثرگذار باشد.
وی در پاسخ به اینکه راهکار شما بعد از این تحقیق و تفحص چیست، گفت: ما ابتدا درخواست اصلاح رویه جشنواره ای را داریم سپس اگر بعد از بررسی تحقیق و تفحص از وزارت ارشاد به نتیجه تخلف برسیم با افراد خاطی برخورد می کنیم.
منبع: روزنامه جام‌جم
انتهای پیام/
انتهای پیام/