نظام پایش دانشگاه آزاد چیست؟

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا-محدثه حسینی؛ «پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی» که با نام اختصاری «پایش آزاد» شناخته می‌شود، دنبال تبدیل چالش‌های کلان کشور به زمینه‌های پژوهشی است تا استاد و دانشجو بتوانند بر اساس آن موضوع پایان‌نامه و یا رساله را تعریف کنند.

بیشتر بخوانید:

صفر تا صد طرح پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی

این طرح ۴۰ برنامه علمی دارد که یکی از آن‌ها برنامه علمی دریا است. از همین رو خبرنگار آنا با «سعید ملماسی»، مجری برنامه علمی دریا به گفتوگو پرداخته است:

نظام پایش آزاد از چه زمانی و با چه هدفی در دستور کار دانشگاه آزاد اسلامی قرار گرفت؟

در سال 1396 و با توجه به تغییر مأموریت دانشگاه آزاد اسلامی برای تبدیل به دانشگاه‌های نسل سه و چهار به‌عنوان دانشگاه‌های کارآفرین و حل مسأله، موضوع تدوین نظام موضوعات به‌عنوان نخستین گام در این راستا مطرح شد.

این دانشگاه نمی‌تواند در فضای معلق و مجرد آموزشی و پژوهشی حرکت کند؛ بلکه باید در یک فضای واقعی با نگاه به مسائل و مشکلات کشور، مأموریت‌ها و راهبردهای آموزشی، پژوهشی و تولید و انتشار علم خود را بازمفهوم‌پردازی کند.

یکی از راهبردهای دانشگاه آزاد اسلامی به‌منظور کنشگری فعالانه‌تر در مواجهه با مسائل ملی پیچیده، توسعه رویکرد حل مسأله تبدیل این دانشگاه به یک سازمان حل مسأله و پاسخگو به نیازهای واقعی جامعه است.

بر اساس مستندات نظام پایش آزاد و همچنین نقطه نظرات دکتر محمدمهدی طهرانچی، رییس دانشگاه آزاد اسلامی، وجود یک برنامه جامع و منسجم برای راهبری و هدایت ظرفیت‌های پژوهشی این دانشگاه به سمت حل مسائل و رفع نیازهای جامعه را ضروری می‌سازد.

پژوهش با محوریت حل مسائل ملی از خصوصیاتی همچون بزرگ‌مقیاسی، پیچیدگی و چندوجهی بودن، تأثیرپذیری از محیط‌های بیرونی، انسان‌مداری و تغییر سریع برخوردار است که باید از طریق شبکه‌ای از نخبگان علمی و پژوهشگران در عرصه‌های مختلف اجتماعی به آن پرداخته شود.

این امر لزوم ایجاد هسته‌ها و شبکه‌های پژوهشی بین‌رشته‌ای با حضور دانشمندان و پژوهشگران علوم مختلف و ایجاد تعامل و ارتباط سیستماتیک و ارگانیک میان آن‌ها با تمام کنشگران، ذی‌نفعان و ذی‌ربطان مسائل ملی در قالب برنامه‌ها و پروژه‌های علمی مشترک را به‌منظور دستیابی به راه‌حل‌های سیستمی و شبکه‌ای گوشزد می‌کند.

پایش، رفع نقص پژوهش‌های تحصیل تکمیلی

در این راستا، برنامه پایش (پژوهش اثربخش یکپارچه شبکه‌ای) با هدف رفع نواقص مربوط به پژوهش‌های تحصیل تکمیلی دانشگاه و قرار دادن این ظرفیت عظیم در خدمت حل مسائل ملی کشور و ایجاد همگرایی و هم‌افزایی میان نتایج این پژوهش‌ها در سطح دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران طراحی و اجرا شده است که طی آن به‌منظور حل مسائل راهبردی، پیچیده و بین‌رشته‌ای کشور، نسبت به مدیریت و راهبری اثربخش، یکپارچه و شبکه‌ای پژوهش‌های تحصیلات تکمیلی دانشگاه اقدام شده است.

در نظام پایش آزاد چه کارهایی در دستور کار قرار گرفته است؟

در این برنامه ضمن بازمهندسی ساختارها و کارکردهای نظام پژوهش تحصیلات تکمیلی دانشگاه و سازماندهی و برنامه‌ریزی هدفمند آن و همچنین، شناسایی استعدادهای حل مسأله در دانشگاه و توانمندسازی آن‌ها نسبت به شکست و تبدیل مسائل ملی کشور به مسائل دانشگاهی و قرار دادن آن‌ها به‌عنوان موضوعات پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری اقدام می‌شود.

حاصل نظام پایش آزاد چه خواهد بود؟

با اجرای این برنامه انتظار می‌رود همگرایی و هم‌افزایی لازم در نتایج پژوهش‌های تحصیل تکمیلی و ذخیره دانشی دانشگاه ایجاد شود و این ذخیره دانشی در جهت حل مسائل ملی و تولید محصول مورد نیاز کشور به کار گرفته شوند.

برنامه پایش، با در نظر گرفتن فقدان یک برنامه و منظومه پژوهشی یکپارچه و منسجم در دانشگاه، قصد هدفمند کردن پژوهش‌های تحصیلات تکمیلی دانشگاه برای حل مسئله و چالش‌های موجود در کشور در حوزه‌های مختلف شامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی با استفاده از موجودیت دانشگاه و پتانسیل اعضای هیأت‌علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی را دارد. با اجرای برنامه پایش، این امیدواری وجود دارد که با مدیریت مأموریت‌­گرای تولید علم و هدفمند کردن پژوهش، تحولی در کارآمدی نظام علمی و اداره کشور پدید آورد.

در نظام پایش مفاهیمی مثل نظام موضوع، زمینه پژوهشی و... وجود دارد. این مفاهیم به چه معنا هستند؟ 

ملماسی: نظام پایش آزاد دارای مفاهیمی از جمله نظام موضوع، چالش، هدف غایی، اهداف عینی، راهبرد، منظومه پژوهشی، رهیافت پژوهشی و... است.

«نظام موضوعات» به معنای مجموعه‌ای جامع، منسجم و هماهنگ از زمینه‌های پژوهشی است که بر اساس یک الگوی نظام‌مند از چالش‌های مربوط به یک برنامه علمی، در جهت تعریف مسأله‌های دانشگاهی در قالب پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد، رساله‌های دکتری و طرح‌های پژوهشی مربوط به آن برنامه علمی، استخراج‌شده است.

«چالش» در نظام پایش آزاد، یک مشکل جدی در ابعاد مختلف ساختار جامعه انسانی است و عنوان چالش باید دارای بار منفی باشد.

«هدف غایی» نیز هدفی درازمدت و غیرملموس در راستای حل چالش مطرح شده است و اهداف عینی، اهدافی هستند کوتاه‌مدت و در دسترس که در راستای دستیابی به «هدف غایی» مطرح می‌شود. همچنین مفهوم «راهبرد» به معنای راهکار حل مسئله است.

«منظومه پژوهشی» نیز به مجموعه‌ای از برنامه‌های پژوهشی در نظام موضوعات یک برنامه علمی گفته می‌شود که در راستای رهیافت‌های پژوهشی متفاوت تعریف شده است.

به رشته‌ها و گرایش‌های علمی که به تعریف و تعیین برنامه‌ها و زمینه‌هایی پژوهش خود در نظام موضوعات یک برنامه علمی می‌پردازند، «رهیافت پژوهشی» گفته می‌شود. «برنامه پژوهشی» به مجموعه‌ای از زمینه‌های پژوهشی در نظام موضوعات یک برنامه علمی گفته می‌شود که در راستای تحقق یک هدف مشخص تعیین‌شده‌اند.

«هدف» هدفی است جزئی که در راستای تحقق برنامه پژوهشی برای رسیدن به اهداف ارائه شده در چالش مطرح می‌شود. «زمینه پژوهشی» به عناوین موضوعاتی در نظام موضوعات یک برنامه علمی گفته می‌شود که در ذیل آن بتوان چندین عنوان پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رساله دکتری یا طرح پژوهشی تعریف کرد.

با توجه به اینکه شما به‌عنوان مجری برنامه علمی دریا منصوب شده‌اید، نظام موضوعات برنامه علمی دریا توضیح میدهید؟

از سال 97 تاکنون نظام موضوعات برنامه علمی دریا با همکاری مشترک با واحدهای ساحلی، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی سیستان و بلوچستان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال تهیه و تدوین شده است. در این نظام موضوعات 10 بخش احصا شده است که چالش‌های هر یک از این بخش‌ها نیز تهیه شده است.

عنوانهای برنامه‌ها: 

آب و نیرو از دریا

چالش 1: ضعف در استقرا و توسعه نیروگاه امواج دریا

چالش 2: عملکرد نامناسب نیروگاه جزر و مدی

چالش 3: عملکرد نامناسب نیروگاه فراساحل

چالش 4: عملکرد نامناسب نیروگاه اوتک

چالش 5: عملکرد نامناسب نیروگاه مبتنی بر گرادیان شوری در رودخانه‌های منتهی به سواحل جنوبی ایران

چالش 6: کمبود استحصال آب شیرین از دریا

پیشرانه‌ها و روباتیک دریایی

چالش 1: عملکرد نامناسب سیستم‌های نیروی محرکه و انتقال قدرت دریایی

چالش 2: عملکرد نامناسب پیش‌برنده‌های دریایی

چالش 3: ضعف سازه و بدنه انواع تجهیزات رباتیک دریایی

چالش 4: ضعف سیستم‌های هدایت و کنترل انواع ربات‌های دریایی

چالش 5: ضعف سیستم‌های رانش و انواع حسگر ربات‌های دریایی

چالش 6: ضعف سیستم‌ها و کابل‌های ارتباطی و توزیع قدرت تجهیزات رباتیک دریایی

چالش 7: ضعف واسط‌های کنترل و نمایش اطلاعات ربات‌های زیردریایی

توسعه ساحل و جزیرهها

چالش 1: عملکرد نامناسب برنامه‌ریزی شهری

چالش 2: شرایط نامناسب گردشگری ساحلی

چالش 3: کمبود اثربخشی فراساحل

چالش 4: کارایی ناکافی صنعت حمل‌ونقل دریایی

چالش 5: تخریب محیط‌زیست منطقه

چالش 6: آلودگی‌ها و عوامل تهدیدکننده محیط‌زیست جزایر

چالش 7: کارایی نامناسب مدیریت اکوسیستم دریایی در نوار ساحلی جزایر

چالش 8: عدم بهره‌گیری از ظرفیت بالقوه گردشگری جزایر

چالش 9: عملکرد ناکافی نظام حقوقی جزایر

چالش 10: عدم کارایی زیرساخت‌ها جهت استفاده بهینه از جزایر

چالش 11: بحران‌های طبیعی (تغییرات اقلیمی، سیل و زلزله)

چالش 12: وضعیت نامناسب اقتصادی، معیشتی و فرهنگی ساکنان جزایر

چالش 13: عملکرد ضعیف هوشمندسازی بندرها

چالش 14: عملکرد ضعیف مخابرات دریایی

چالش 15: اثربخشی کم شبکه تبادل اطلاعات در صنایع دریایی

توسعه مواد پیشرفته و سازه‌های دریایی

چالش 1: اثربخشی ناکافی کامپوزیت‌ها در صنایع دریایی

چالش 2: پایداری ناکافی پوشش‌ها و رنگ‌های دریایی

چالش 3: کمبود کیفیت و کمیت مواد هوشمند در صنایع دریایی

چالش 4: عملکرد نامناسب استحصال، بازیافت و استفاده از فلزات

چالش 5: عملکرد ضعیف سیستم‌های فعال و غیرفعال در برابر خوردگی

چالش 6: عملکرد ضعیف سیستم‌های حفاظت کاتدی و کنترل خوردگی

چالش 7: عملکرد نامناسب بازدارنده خوردگی

چالش 8: عدم کارایی سیستم‌های بهره‌برداری منابع نفت و گاز و سکوهای دریایی

دریانوردی و اقیانوس‌شناسی

چالش ۱: کمبود ناوگان حمل‌ونقل دریایی

چالش ۲: اثربخشی ناکافی زنجیره تأمین سبز در حمل‌ونقل دریایی

چالش ۳: ضعف مدیریت خدمات بندری

چالش ۴: ضعف مدیریت منابع انسانی در صنایع کشتیرانی

چالش ۵: بهره‌وری کم صنایع کشتیرانی

چالش 6: افزایش امنیت و دفاع دریایی, مقابله با دزدی دریایی و تروریست سایبری

چالش 7: عملکرد ضعیف پایش محیط‌های دریایی

چالش 8: عدم استفاده از داده‌های اقیانوسی-دریایی

چالش 9: کمبود کیفیت و کمیت مدل‌سازی پدیده‌های دریایی

شناورها و تجهیزات سطحی، اثر سطحی و زیرسطحی

چالش 1: ضعف تجهیزات اندازه‌گیری و مدل‌سازی شرایط محیطی دریا

چالش 2: عملکرد ضعیف نرم‌افزارهای دریایی و حوزه مدل‌سازی شناورها

چالش 3: عملکرد نامناسب حوزه آینده‌پژوهی زیردریا

چالش 4: حفاظت نامناسب از سیستم‌های زیرسطحی

چالش 5: اتلاف انرژی و آلودگی‌های زیست‌محیطی دریایی

چالش 6: عملکرد ناکافی سیستم‌های پیچیده زیرسطحی و عملیات غواصی

صنایع شیلات

چالش 1: برداشت نامناسب از ذخایر

چالش 2: عملکرد نامناسب فرآیند ارزیابی ذخایر

چالش 3: ضعف در فرآیند آبزی‌پروری

چالش 4: عملکرد نامناسب فرآیند فرآوری شیلات

چالش 5: اثربخشی نامناسب فناوری‌های صید

چالش 6: توجه ناکافی به محصولات شیلاتی در امنیت غذایی کشور

فناوری و سلامت دریا

چالش 1: آلودگی آب، بستر و ساحل در ارتباط با سلامت دریا

چالش 2: مخاطرات محیطی مربوط به سلامت دریا

چالش 3: مدیریت نامناسب کاربری سواحل در ارتباط با سلامت دریا

چالش 4: مشکلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مربوط به سلامت دریا

چالش 5: مشکلات بهداشتی مربوط به سلامت دریا

چالش 6: عدم اثربخشی کافی زیست‌فناوری دریا در پزشکی

چالش 7: عدم اثربخشی کافی زیست‌فناوری دریا در تولید سوخت‌های زیستی و پاک سازهای محیط‌زیست

چالش 8: عدم اثربخشی مناسب زیست‌فناوری دریا در صنایع غذایی دریایی و آبزی‌پروری

چالش 9: عدم اثربخشی کافی زیست‌فناوری دریا در صنایع آرایشی و بهداشتی

محیط‌زیست و تالاب‌ها

چالش 1: آلودگی آب دریا، پالایش و کنترل آلایندگی

چالش 2: انقراض تنوع زیستی

چالش 3: تخریب اکوسیستم‌های دریایی

چالش 4: عدم شناخت شرایط تالاب

چالش 5: آلودگی‌های تالاب

مدیریت، حقوق و اقتصاد دریا

چالش 1: کاهش کاربردی حقوق تجارت در دریا

چالش 2: ضعف گمرک و بیمه

چالش 3: رکود اقتصاد

چالش 4: سوء مدیریت

چالش 5: نادیده گرفتن حقوق حمل‌ونقل

چالش 6: چشم‌پوشی از حقوق دریانوردی

چالش 7: ضعف کنوانسیون‌های دریایی

برنامه شما برای نظام موضوعات برنامه علمی دریا چیست؟

با توجه به جلسات نخبگانی که با ذی‌نفعان دریا برگزار شد، مقرر شد مجدد چالش‌های این برنامه علمی از نظر رتبه اولویت دسته‌بندی شود و در صورت نیاز چالش‌ها با یکدیگر ادغام شوند و هم‌افزایی صورت بگیرد و مجدد با نگاه مسئله‌محور چالش‌ها تدوین شوند.

از اولویت‌های برنامه علمی دریا در نیمسال دوم سال ۹۹، بازبینی نظام موضوعات از نظر محتوایی و نگارشی خواهد بود و محورهای مدنظر این برنامه علمی شامل محورهای حقوقی، نوآورانه، فناورانه، محیط زیستی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های دریاست. در این راستا برگزاری جلساتی با ذی‌نفعان اصلی حوزه دریا و همچنین ذی‌نفعان کلیدی در حوزه نظامی و غیرنظامی برنامه‌ریزی شد. در گام بعدی نیز دسته‌بندی چالش‌های تراز اول این حوزه در اولویت قرار دارد.

انتهای پیام/4084/پ