فناوری در تقابل با کتاب های سنتی یا در خدمت مهم‌ترین محصول فرهنگی

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنيان گروه فناوری خبرگزاری آنا، فناوری‌های دیجیتال طی دو دهه اخیر تأثیر عمیقی در صنایع سنتی چاپ و خرده‌فروشی کتاب داشته‌اند. آیا این فضای جدید، روح تازه‌ای را به مفهوم کتاب بخشیده است؟

بیشتر بخوانید:

کرونا و افزایش میزان مطالعه مردم/ سبک زندگی که دیگر مثل سابق نیست

با این وجود به نظر می‌رسد ظهور پلتفرم‌های مجازی و افزایش گستره کتب الکترونیکی و کاهش قیمت‌ها و از بین رفتن وابستگی به کاغذ، تهدیدی اساسی برای ناشران و فروشندگان کتاب و حتی نویسندگان به حساب می‌آید. بسیاری در ابتدا فکر می‌کردند ادبیات لازم است وارد جنگ با اینترنت شود. اما پس از گذشت دو دهه ظاهراً بر خلاف انتظار کتب چاپی همچنان در کنار پسر عموی تازه‌کار خود(کتب دیجیتالی) باقی مانده‌اند و تا بدین جا فناوری به ناشران و خرده‌فروشان کمک کرده است تا مخاطبان جدیدی را پیدا کنند و روش‌های جدیدی را برای ارائه محتوا بیابند.

آیا صنعت چاپ کاغذی به مبارزه ادامه خواهد داد؟

اگرچه نمی‌توان انکار کرد که فروش کتاب‌های چاپی با افزایش دیجیتالی شدن آثار، ضربه ملموسی را متحمل شده است، اما برخی شواهد نشان می‌دهد که سرعت افت استقبال از کتب چاپی بسیار کُند بوده است و هیجانات ابتدایی خوانندگان کتب الکترونیکی به طور تدریجی در حال فروکش کردن است. براساس گزارش وال استریت ژورنال، فروش کتب چاپی در ایالات متحده، دو سال قبل نسبت به سال پیش(پیش از آغاز کووید-19) 5 درصد افزایش داشت. با این وجود پس از شیوع ویروس کووید19- اوضاع دگرگون شد و به دلیل ملاحظات بهداشتی، ‌اقبال به کتب الکترونیک افزایش یافت. 

همچنین این نکته قابل ذکر است که به طور معمول، در کشوری همچون ایالات متحده آمریکا، سهم فروش کتب الکترونیک حدود بیست درصد از فروش کل کتب بوده و در انگلستان این رقم تا سی درصد رسیده است. از این جهت می‌توان به این نتیجه رسید که به طور کلی و با فناوری‌های امروز، ‌به نظر نمی‌رسد در این مرحله، کتب الکترونیک ضربه جدی به فروش کتب چاپی بزنند. در دوران قرنطینه،‌به طور کلی فروش کتب افزایش داشته است. یکی از اپلیکیشن‌های ایرانی فروش کتاب‌های دیجیتال در نوروز سال گذشته خبر از افزایش فروش 7 برابری داده بود.

بیشترین سهم از مهاجرت به کتب الکترونیکی متعلق به ادبیات داستانی بزرگسالان است. به ویژه مخاطبان ژانر عاشقانه به طور محسوسی به طرف کتب الکترونیکی مهاجرت کرده‌اند، این در حالی است که فناوری باعث نشد خوانندگان کتب آشپزی و مذهبی دست از کتب کاغذی بکشند.

آیا قالب کتاب مهم است؟

تجربه کتب کاغذی،‌ تجربه‌ای خاص است. از این جهت برخی از سرویس‌دهندگان تلاش دارند سعی کنند شکاف بین کتب فیزیکی و دیجیتال را پر کنند و در عمل تعریف "کتاب" را گسترش دهند.

یه عنوان مثال، یک آزمایش انتشار کتاب به صورت شخصی‌سازی شده در سال 2014 انجام شد و موفقیت زیادی کسب کرد. کتابی به نام "دختر کوچولویی که نامش را گم کرد"(The Little Girl Who Lost Her Name) با استفاده از فناوری‌های جدید این قابلیت را داشت تا به صورت دیجیتالی شخصی‌سازی شود و نام کودکی روی آن قرار گیرد که خود، خواننده کتاب است. این کتاب در استرالیا و بریتانیا به عنوان پرفروش‌ترین کتاب چاپی تصویری کودک شناخته شد.    

شرکت اسپانیایی SeeBook، کتاب‌های الکترونیکی را به عنوان کارت‌های فیزیکی ارائه می‌دهد که می‌توانید مانند کارت‌های هدیه از طریق اینترنت یا در کتابفروشی‌ها خریداری کنید. آنگاه برای دانلود کتاب، کافی است کد QR موجود در کارت را با تلفن هوشمند یا تبلت خود اسکن کنید. شعار SeeBook این است که کتابفروشی‌ها نباید قالب دیجیتال را به عنوان هیولای بزرگی که قصد خوردن آن‌ها را دارد تلقی کنند و سر خود را در زیر برف پنهان نمایند.  

در لندن اپلیکیشنی به نام Bookindy  تا پیش از شروع بیماری کرونا تلاش می‌کرد با استفاده از فناوری، مردم برای بازگشت به کتابفروشی‌های محلی تشویق کند. این کار را با یک پلاگین مرورگر گوگل کروم انجام می‌گرفت. این اپلیکیشن به این صورت کار می‌کند که در هر بار جستجوی کتاب در آمازون، پنجره‌ای باز می‌شود و اطلاع می‌دهد هزینه آن کتاب در نزدیکترین کتابفروشی به شما چقدر است. جالب است بدانید که سازنده این برنامه، ویلیام کوکسون(William Cookson)، که خود را صرفاً «یک خواننده عادی کتاب» توصیف می‌کند، گفته است که برنامه‌نویسی و توسعه این اپلیکیشن فقط 3 روز طول کشید.

احیای آثار سریالی

دنیای دیجیتال صرفاً کتاب الکترونیکی نیست. به همین علت، فناوری‌های دیجیتال می‌توانند ایده‌های صنعت نشر در گذشته‌های دور را زنده کنند. درست همانطور که یادداشت‌های پیکویک(The Pickwick Papers) اثر چارلز دیکنز که سال 1836 به صورت سریالی منتشر شد، داستان قتل آمریکایی(US murder story) نیز سال گذشته در 12 قسمت پادکست منتشر شد و مورد تحسین فراوان قرار گرفت. فناوری‌های دیجیتال به نویسندگان و ناشران این فرصت را داده است تا فرصت‌های خلاقانه جدیدی را برای ارتقای «کتاب» و «کتابخوانی» فراهم آورند. 

این فناوری‌ها همچنین به نویسندگان این امکان را می‌دهند آثار خود را به طور مستقیم منتشر کنند، و همچنین از نزدیک با خوانندگان خود ارتباط برقرار کنند و از همه مهم‌تر، روش‌های جدیدی برای بیان داستان با شیوه روایت نو فراهم آورند. به عنوان مثال، پدیدآورندگان می‌توانند برچسب‌هایی همچون «علمی تخیلی»، «پلیسی» یا «عاشقانه» را به کتاب خود اضافه کنند تا خوانندگان با سهولت بیشتر آن‌ها را بیابند.

توزیع دیجیتال

رقابت میان دستگاه‌های تلفن همراه یکی از دلایل کاهش سطح فروش دستگاه‌های کتابخوان مانند کیندل است. تلفن‌های همراه جدید، دارای صفحه نمایش متناسب با مطالعه کتاب هستند و اوضاع مانند سابق نیست. اگرچه تلفن‌های هوشمند راحت هستند و شما می‌توانید در عرض چند ثانیه یک کتاب بخرید و دانلود کنید، اما این امر می‌تواند فروشندگان کتب الکترونیکی را با چالش روبرو کند. شهرداری لندن کتب الکترونیک را در جاهایی همچون مترو از طریق هات‌اسپات و وای‌فای در تلفن‌های همراه آپلود می‌کند. بدین منظور تلاش شده است تجربه کتابخانه‌های قدیمی را با استفاده از سرویس‌های برخط مهیا سازند. بنابراین فناوری در خدمت تکامل کتاب قرار گرفته است. 

انتهای پیام/4144/