آیا ایروان رو به واشنگتن دارد؟

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، سید رحیم نعمتی طی یادداشتی در روزنامه جوان نوشت:

قرار بود دومین آتش‌بس بشردوستانه بین نیرو‌های آذربایجان و ارمنستان از نیمه‌شب شنبه ۱۷ اکتبر برقرار شود، اما دقایقی بیشتر طول نکشید که این یکی هم به سرنوشت آتش‌بسی دچار شد که در ۱۰ اکتبر و با میانجیگری روسیه به دست آمده بود. بنابر ظواهر امر این بار هم گفت‌وگوی تلفنی سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، با همتایان ارمنی و آذربایجانی باعث شد دو طرف حاضر به پذیرش آتش‌بس شوند. وزارت دفاع ارمنستان مدعی است که ارتش آذربایجان تنها «چهار دقیقه» بعد از شروع آتش‌بس دست به شلیک گلوله‌های توپ و خمپاره به سمت قره‌باغ زده و در مقابل، وزارت دفاع آذربایجان نیز مدعی است که نیرو‌های ارمنی با خمپاره و توپ به اطراف شهر جبرئیل و روستا‌های منطقه شلیک کرده‌اند. جدای از صحت و سقم این ادعاها، دست‌کم یک نکته روشن است و آن شکست مجدد مسکو در برقراری آتش‌بس بین دو طرف و همین مسئله نقش روسیه در این مناقشه و پیامد‌های آن را زیر سؤال می‌برد.

روسیه به صورت سنتی به عنوان حامی ارمنستان در جنگ قره‌باغ شناخته می‌شود، اما در این دور از درگیری‌ها بیشتر به حاشیه رفته است، برخلاف ترکیه که در این دور از مناقشه حمایت مادی و معنوی خود را از آذربایجان حتی بیشتر از گذشته نشان داده است. انتخاب مسکو برای ایفای نقش یک میانجی صرف می‌تواند با توجه به مسائلی باشد که ترکیه دارد. به عبارت دیگر، ملاحظه مسکو در این مورد بی‌ارتباط با دو پرونده سوریه و لیبی نیست که در این دو نیز در مقابل ترکیه قرار گرفته است. مسکو توانسته در این دو پرونده به نوعی تقابل خود را با آنکارا متعادل سازد، اما باز شدن پرونده سومی در قره‌باغ و حمایت مستقیم از ارمنستان این خطر را برای مسکو در پی دارد که تعادل موجود در روابطش با آنکارا به هم بخورد و بر آن دو پرونده دیگر تأثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، مسکو بی‌توجه به روابطش با باکو نیز نیست و به این نگرانی توجه دارد که حمایتش از ایروان می‌تواند باکو را بیشتر به سمت غرب سوق دهد و منافع روسیه در قفقاز و دریای خزر به خطر بیفتد. با این حال، حاشیه‌نشینی بیش از حد مسکو می‌تواند واکنش منفی ایروان را به دنبال داشته باشد که با ناامیدی از مسکو رو به غرب و به خصوص واشنگتن بیاورد.

نیکولا پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، پیش از این با مشاور امنیت ملی امریکا رابرت اوبرایان تماس تلفنی داشته و ضمن درخواست از امریکا برای فشار آوردن بر ترکیه درخواست تماس تلفنی با رئیس‌جمهور امریکا نیز داشته که ظاهراً این تماس تلفنی به دلیل ابتلای ترامپ به ویروس کرونا اتفاق نیفتاد. حالا قرار است زهراب مناتساکانیان، وزیر خارجه ارمنستان، سفری به واشنگتن داشته باشد و همزمان با گفت‌وگوی سالانه استراتژیک بین امریکا و ارمنستان، با وزیر خارجه امریکا مایک پمپئو دیدار کند. این سفر را باید در جهت تلاش ایروان برای کشاندن پای امریکا در مناقشه قره‌باغ و فشار واشنگتن بر آنکارا ارزیابی کرد، اما در صورت عدم تمایل مسکو برای حمایت جدی از ارمنستان، این دست سفر‌ها می‌تواند ابعاد دیگری به خود بگیرد و باعث شود ایروان در مسیر نزدیکی به واشنگتن و دوری از مسکو قرار بگیرد.

خبر بد برای ایروان اینکه کاخ سفید این روز‌ها به شدت سرگرم مبارزات انتخابات ریاست جمهوری است تا ترامپ بار دیگر به این مقام انتخاب شود. روشن است که مناقشه قره‌باغ و درخواست‌های ایروان با این وضعیت در اولویت کاخ سفید نیست، اما این وضعیتی گذرا است و شرایط بعد از انتخابات امریکا قابل تغییر است، به خصوص اگر جو بایدن از حزب دموکرات بر سر کار بیاید و به دنبال حمایت از جریان غربگرا در میان سیاستمداران ارمنستان باشد. در این صورت، عدم حمایت جدی روسیه از ارمنستان می‌تواند هزینه سنگینی برای مسکو داشته باشد و باعث شود ایروان مورد توجه دموکرات‌های حاکم بر کاخ سفید قرار بگیرد و مسکو به تدریج جا پای استراتژیک خود را در منطقه قفقاز از دست بدهد.

انتهای پیام/