آیا اوباش‌گردانی مبنای قانونی دارد؟/ اثرات و تبعات چرخاندن اراذل در ملأعام چیست؟
به گزارش خبرنگار حوزه قضائی گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، چندی قبل انتشار خبری با عنوان «اوباش‌گردانی» که در محدوده مرکزی شهر تهران صورت گرفت منجر به آتش گرفتن انبار باروت فضای مجازی شد. واکنش‌ها و هجمه‌ها در برخورد با این خبر به اندازه‌ای گسترده و وسیع بود که رئیس دستگاه قضا هم نسبت به این اقدام واکنش نشان داده و در پیامی ضمن محکوم کردن اوباش گردانی گفت که از همان لحظات اولیه اطلاع، به دادستان تهران دستور داده که در خصوص مصادیق تعدی از قانون و نقض حقوق شهروندی، با متخلفین اعم از بازپرس و یا مامورین برخورد شود.
در ادامه پیام آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی آمده بود که وی ضمن تاکید بر برخورد قاطع و بی‌امان با اراذل و اوباش، حکم به تشهیر را صرفا در صلاحیت دادگاه و آن هم در چارچوب قوانین و مقرارت می‌داند که تعرض به متهم ولو اوباش، قطعا مجاز نیست.
هدف از اوباش‌گردانی چیست؟
البته این اولین بار نبود که اوباش‌گردانی صورت می‌گرفت چنانکه قبلاً هم چنین اقدامی در برخی از نقاط پایتخت توسط پلیس انجام می‌شد که به عنوان مثال اراذل و اوباش محله تهرانپارس پس از گردانده شدن توسط نیروی انتظامی از مردم بابت اقداماتشان عذرخواهی کردند و یا اراذل اوباشی که به بیمارستان پورسینای رشت حمله کرده بودند، در این شهر دورگردانی شدند؛ آخرین مورد آن هم چرخاندن اراذل اوباشی که بیشتر گوشی‌قاپی می‌کردند در محل وقوع جرم یعنی در محدوده پاساژ علاءالدین بود که توسط نیروی انتظامی صورت گرفت.
اما هدف از اوباش‌گردانی چیست؟! جانشین فرمانده انتظامی تهران بزرگ در توضیح گرداندن اوباش پاساژ علاءالدین و هدف از این اقدام به بُعد تاثیرگذاری معنوی و روانی اوباش‌گردانی اشاره کرد و گفت که برای عبرت سایر افراد اوباش را در محل چرخانده است.
سردار حمید هداوند با تاکید براینکه این قبیل اقدامات منجر به ریزش هیبت و هیمنه اوباش در نزد مردم می‌شود، اظهار کرد که همه باید بدانند هِیمنه این افراد پوشالی است و هیچ قدرتی ندارند.
آیا اوباش‌گردانی مصداق تعدی به حقوق شهروندی است؟
استقبال جانشین فرمانده انتظامی تهران بزرگ از اوباش‌گردانی و در مقابل خوانده شدن این اقدام به عنوان مصداق تعدی از قانون و نقض حقوق شهروندی از طرف رئیس قوه قضائیه منجر به شکل‌گیری این پرسش می‌شود که جایگاه اوباش‌گردانی در قانون مجازات اسلامی چیست؟ و قاضی شرع بر چه اساس و مبنای قانونی حکم به اوباش‌گردانی می‌دهد؟
در همین راستا رضا قربانی کارشناس مسائل حقوقی به خبرنگار قضائی گروه اجتماعی خبرگزاری آنا گفت: اوباش‌گردانی علاوه بر اینکه از مصادیق تعدی از قانون است، در زمره نقض حقوق شهروندی هم قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر با این برخوردهای غلط، ناصواب و ناشایست از قانون تجاوز می‌شود که این کار درستی نیست.
این وکیل دادگستری ضمن تاکید بر تناسب مجازات با جرمِ متهم افزود: در اینکه باید متهم را مجازات کرد شکی نیست ضمن اینکه باید با اراذل و اوباش برخوردهای قاطع و بی‌امانی صورت بگیرد اما مجازات باید با جرمی که مرتکب شدند، تناسب داشته باشد. در اینکه هرکسی در هر جایگاهی باید در برابر قانون سر تعظیم فرود بیاورد، تردیدی نیست اما اگر قرار باشد همه از قوانین و مقررات تعدی کنند، با همان متهم برابر می‌شوند چراکه متهم هم از قانون سر باز زده و مرتکب به جرمی شده است.
قربانی ضمن اینکه بر نبودن اصل قانونی برای اوباش‌گردانی تاکید کرد، در برخورد با برخی مجرمین مجازات رسوا کردن را مناسب دانسته و تصریح کرد: اگر جرم با مجازات متناسب نباشد، اشتباهات و نادرستی‌ها اتفاق می‌افتد. حقیقت امر این است که برخورد خارج از قوانین و موازین با مجرم نادرست است. از طرفی اصل قانونی بودن جرائم و مجازات‌ها یکی از اصول اولیه و مسلم حقوق جزایی و کیفری است که شرع مقدس اسلام هم آن را قبول دارد.
وی توضیح داد: منظور از اصل قانونی بودن مجازات‌ها این است که بدون وجود قانون نمی‌توانیم مجازاتی را تصور کنیم؛ لذا قانون مجوزی برای این گونه برخوردهای نادرست با مجرمین را نداده اما بعضا حکم انجام این اقدامات از طرف مقام قضایی صادر می‌شود. البته در جرائمی نظیر کلاهبرداری رسوا کردن مجرم مناسب و به جا است چراکه قربانی‌ها از طریق مشاهده و شناسایی تصویر فردی که موارد زیادی کلاهبرداری کرده و یا سرقت‌های مختلف انجام داده، شکایت خود را پیگیری می‌کنند. اما برخوردهایی نظیر اوباش گردانی قانونی و مجوزی وجود ندارد.
آیا اوباش‌گردانی جرم است؟
این جرم‌شناس با استناد به تعدادی از مواد قانون مجازات اسلامی، اوباش‌گردانی را جرم قلمداد کرد و اظهار کرد: در ماده 7، 64 و 165 آئین دادرسی کیفری و 507 و 614 قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات، رفتارهای از قبیل اوباش گردانی را جرم تلقی می‌شود.
قربانی در واکنش به اینکه وقتی برای حکمی مبنای قانونی وجود ندارد، قاضی مربوط به اوباش‌گردانی بر چه اساسی چنین حکمی را صادر کرده است؟ خاطرنشان کرد: درست است که اوباش‌گردانی مبنای قانونی ندارد اما در مورد اندیشه فردی که چنین دستوری را داده نمی‌توانیم نظری بدهیم. این احتمال وجود دارد که نظر وی بر این اساس و مبنا بوده که رسوا و مشهور کردن این متهم بازدارنده‌تر است و سایر اراذل و اوباش هم با دیدن چنین صحنه‌هایی تنبیه می‌شوند و این اقدامات را انجام نمی‌دهند.
این حقوق‌دان در توضیح تاثیر و نقش بازدارنده اقداماتی نظیر اوباش‌گردانی اظهار کرد که این رفتارهای غلط اثری در پیشگیری از وقوع جرم ندارند و حتی احتمال دارد که آن فرد متهم و شرور که در محله‌ها چرخانده می‌شود، معروف‌تر شود که در نتیجه این شهرت متهم احساس می‌کند که از این به بعد باید جرم‌های بزرگتری مرتکب شود؛ به عنوان مثال اگر قبلا از چاقو استفاده می‌کرده، از این به بعد باید از قمه استفاده کند زیرا معروف شده و به تبع همین معروفیت القابی هم برای خود می‌سازند.
اگرچه نیروی انتظامی در تأیید اقدام خود در چرخاندن اراذل و اوباش در سطح شهر بر شهرت منفی یک مجرم در بین مردم و تأدیب وی تأکید دارد ولی بر اساس روال جدید دستگاه قضا مبنی بر احترام به حقوق، عِرض و آبروی شهروندان حتی اگر در این چرخه اراذل و اوباش هم قرار گیرند چنین اقداماتی نافی حفظ شخصیت شهروندان است و باید مورد بازبینی جدی قرار بگیرد.
با وجود همه این کنش‌ها و هجمه‌ها نسبت به اوباش‌گردانی و اظهارنظر رئیس قوه قضائیه در خصوص اجرای چنین احکامی، باید منتظر ماند و مشاهده کرد که آیا تحولی در راستای تعدیل و یا حذف احکامی نظیر اوباش‌گردانی صورت خواهد گرفت یا خیر؟
انتهای پیام/4076/
انتهای پیام/