«قطب علمی ترانسژنزیز» را چقدر می‌شناسید؟/ از تولید و انجماد اسپرم تا ورود به تولید بذر زعفران گواهی‌شده
گروه استان‌های خبرگزاری آنا - مجتبی آزادیان؛ کشت سلول فرآیندی است که سلول‌ها در شرایط کنترل‌شده و بیرون از محیط طبیعی رشد داده می‌شوند. کشت سلول انسانی اساس تولید واکسن حیاتی و دیگر محصولات زیست‌فناوری است و به همین دلیل آزمایشگاه کشت سلولی و بافت «قطب علمی ترانسژنزیز» دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان) با هدف انجام پروژه‌های نوین در عرصه‌های علوم زیستی و کشت انواع سلول راه‌اندازی شد.
خبرنگار آنا به‌منظور بررسی مأموریت‌ها، اهداف، برنامه‌ها و دستاوردهای قطب علمی ترانسژنزیز دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان) با اکبر پیرستانی رئیس این مرکز به گفتگو نشسته است که مشروح آن را می‌خوانید.
آنا: لطفاً قطب علمی ترانسژنزیز دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان) را معرفی و مأموریت‌ها و برنامه‌های این قطب را تشریح کنید.
پیرستانی: زمانی که دانشجوی دکتری تخصصی بودم، در پژوهشکده رویان کار می‌کردم و به همراه دیگر محققان پیگیر یکسری اهداف بودیم و بنده مجری طرح تولید نخستین گوساله آزمایشگاهی بودم. در حقیقت در تولید جنین آزمایشگاهی در گوساله که به نام «بووانا» به دنیا آمد، از سوی دانشگاه به‌عنوان مجری شرکت داشتم و به‌صورت مشارکتی با مؤسسه رویان فعالیت می‌کردم.
در حقیقت، زمان‌هایی از هسته‌های اصلی پژوهشکده رویان بودم و بسیاری از دوستان ما در قسمت‌های مختلف بودند و «دکتر نصر» یکی از استادان راهنمای بنده بود.
پس از آن به‌دلیل اینکه تخصص ما در زمینه سلولی و مولکولی و جنین و باروری و ناباروری بود، سال 94 با حمایت‌هایی که از طرف معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان) و سازمان مرکزی انجام شد، موفق شدیم موافقت‌نامه‌ای را در ارتباط با قطب علمی ترانسژنزیز بگیریم.
این قطب از سال 94 راه‌اندازی شد و با حمایت‌هایی که از سوی معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی و هم از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری انجام شد، توانستیم با تخفیفات ویژه‌ای تجهیزات آن را خریداری کردیم.
در قطب علمی ترانسژنزیز در زمینه بسیاری از کارهای سلولی ملکولی که در ارتباط با مهندسی ژنتیک است، شروع به فعالیت کردیم و کارهای خوبی انجام گرفت.
اخذ 2 مجوز از وزارتخانه برای تولید و انجماد اسپرم
از اتفاقاتی که برای نخستین بار در ایران در قطب علمی ترانسژنزیز اتفاق افتاده است، اخذ دو مجوز از وزارتخانه برای تولید و انجماد اسپرم گوسفند و بز و یک مجوز دیگر در ارتباط با تولید و انجماد اسپرم در اسب بود که این برای نخستینبار است وزارتخانه این مجوز را به یک مرکز خصوصی می‌دهد.
در ایران عمدتاً کسی در این رشته فعالیت ندارد؛ البته چند مکان هستند که این کار را به‌صورت غیرقانونی انجام می‌دهند؛ اما در قطب علمی ترانسژنزیز موافقت اصولی برای انجام کار اخذ شده است.
در موضوعاتی مانند آندرولوژی دامی و آزمایشگاه کشت سلولی و بافت، تولید و انجماد در حیوانات مختلف خیلی خوب کار کرده‌ایم. حتی در زمینه حیات وحش هم خوب کار کرده‌ایم.
سال 97 دوباره در بحث اسپرم حیوانات نادر که در اصفهان تا حدودی وجود داشتند و حتی در حال انقراض بودند، برای مثال اسپرم بز آلپاین وحشی و بز وحشی سانن زرد را گرفته و منجمد کردیم. اکنون هم این کارهای سلولی مولکولی را انجام می‌دهیم.
تغییر جنسیت مرغ‌ها از تخم‌مرغ
کارهای ژنتیکی هم در ارتباط با بحث دامی در رابطه با انتساب دی‌ان‌ای و در بحث دزدی‌هایی که در مورد اسب انجام می‌گیرد و اینکه تشخیص دهیم پدر و مادرها یکی هستند، انجام می‌دهیم.
یکسری کارهایی در بحث فعالیت‌های دانشجویی هم در این قطب انجام می‌شود، به‌طور مثال یکی از کارهایی که خیلی تیپیک بود و در قسمت چیکن ریسرچ ما این اتفاق افتاد، در مورد تغییر جنسیت مرغ‌ها از تخم‌مرغ بود که سعی می‌کردیم همه تخم‌مرغ‌ها را از لحاظ ماهیتی و فنوتیپی به جنس نر تبدیل کنیم؛ چراکه جوجه‌هایی که اکنون در مرغداری‌ها ریخته و پرورش داده می‌شوند، عمدتاً جنس نر هستند و ماده نیستند.
موفق شدیم این موضوع را نه به لحاظ ژنتیکی؛ اما به‌واسطه آنزیم‌ها و با دستکاری‌هایی که انجام شد، اینها را به نر تبدیل کنیم و ضریب تبدیل‌های آنها نیز خیلی خوب بود.
ورود به موضوع تولید بذر زعفران گواهی‌شده در ایران
در قسمت گیاهی هم همکاران ما ورود کردند و در ارتباط با کشت باغ خیلی خوب در حال فعالیت هستند.
جدیداً در این مرکز با همکاری مرکز تحقیقات گیاهان دارویی برای نخستین بار وارد موضوع تولید بذر زعفران گواهی‌شده در ایران شده‌ایم و همه اقدامات آن در این مرکز انجام شده است؛ البته خیلی‌ها دارند بذر تولید می‌کنند؛ اما اصلاً گواهی‌شده نیست.
مورد بعدی درباره کار همکاران در این مرکز روی موضوع کشت‌بافت یکسری از گیاهان خاص و گیاهان دارویی است.
از دیگر کارهایی که در مرکز انجام می‌شد؛ اما اکنون به‌دلیل هزینه بالا و نیز اینکه یکسری از مواد آن در دسترس ما نیست، بحث تولید جنین آزمایشگاهی بود که اکنون تمام امکانات آن را داریم؛ اما متأسفانه دیگر نمی‌توانیم تولید کنیم؛ چراکه بعضی از محیط‌های کِشت آن خارجی است.
البته تا حدودی وارد این موضوع شدیم که خودمان رقیق‌کننده‌های خاص را بسازیم، رقیق‌کننده‌هایی که مربوط به اسپرم و کشت‌هایی که مربوط به جنین است را تا حدودی انجام می‌دهیم؛ اما عملاً کارهای ما در این زمینه خیلی آهسته‌تر شده است.
فعالیت‌های پژوهشی ما که در ارتباط با تولید مقاله و انتشار و چاپ کتاب است، شامل موارد متعددی است که در حال اتفاق افتادن است.
آنا: آیا همکاری مرکز با نهادها و مراکز علمی مناسب بوده است؟
پیرستانی: با مراکز بسیاری در ارتباط هستیم. با یک مرکز در آلمان طرح مشترک داشتیم که حتی همکار ما شاهین اقبال‌سعید در این زمینه فرصت مطالعاتی داشتند که یک مؤسسه تحقیقات کشاورزی بود.
در اصفهان هم با بسیاری از مراکز در تماس هستیم. مرکز تحقیقاتی گیاه، مرکز تحقیقاتی کشاورزی استان، جهاد استان و با دامپزشکی استان تفاهم‌نامه داشته و فعالیت مشترک داریم.
آنا: آیا در بخش درآمدزایی هم دستاوردی در این مرکز داشته‌اید؟
پیرستانی: کارگاه‌هایی که اینجا برگزار می‌شود، عمدتاً عملی است و سال گذشته پیش از شیوع کرونا، بیشترین کارگاه‌های آموزشی را در حیطه‌های مختلف داشتیم که یکی از راه‌های درآمدزایی ما بود.
راه دیگر درآمدزایی مرکز، بخش تحقیقات دانشجویانی است که در حال انجام پایان‌نامه‌های خود هستند و حتی دانشجویان خیلی از آزمایش‌هایی را که متوقف کرده بودیم، انجام می‌دهند.
حل مشکل وارداتی اسپرم گوسفند و بز در ایران
حتی در حال انجام آنالیزهای اسپرمی در استان اصفهان با نرم‌افزار بودیم؛ اما متأسفانه یک مقدار به‌واسطه اینکه این کار خیلی حیاتی و دقیق است، از ما شکایت شد و اجازه ادامه فعالیت در این زمینه را از ما سلب کردند. اکنون منتظر هستیم تا مجوز صادر شود و موضوع تفسیر و آزمایش اسپرم را انجام دهیم.
مورد بعدی موضوع فروش اسپرم است که اگر مجوز بهره‌برداری صادر شود، مجوز فروش اسپرم هم به مرکز داده خواهد شد تا بتوانیم اسپرم‌هایی را که تولید و منجمد کرده‌ایم، به فروش برسانیم. اگر در این زمینه ورود کنیم، خیلی از موارد وارداتی اسپرمی در ایران به‌ویژه در زمینه گوسفند و بز را حل خواهیم کرد.
آنا: در بخش صادرات محصولات چه‌طور؟ آیا ورود کرده اید؟
پیرستانی: اگر مجوز بهره‌برداری را به ما بدهند، می توانیم در موضوع صادرات هم ورود کنیم. از سال 95 تاکنون به‌دنبال این قضیه هستم و سال 97 به‌طور جدی پیگیر آن بودم تا موفق شدم موافقت اصولی آن را بگیریم. اکنون مدت دو سال است که برای گرفتن مجوز دوندگی می‌کنیم؛ اما فقط اذیت می‌کنند؛ البته این را می‌دانیم که گرفتن این مجوز مقداری سخت است؛ اما مرکز ما شرایط اخذ مجوز را دارد. به هر حال در سازمان‌هایی که مربوط به این قضیه هستند، کارها یک مقدار لاک‌پشتی پیش می‌رود.
اگر این مجوز را بگیریم قطعاً و یقیناً صادرات را هم خواهیم داشت، به‌ویژه که در میان کشورهای اطراف‌مان می‌توانیم تکنولوژی مرتبط با انجماد اسپرم را به خوبی های‌تِک کنیم.
یک طرح هم با کشور عراق برگزار کردیم که در ارتباط با بوفالو یا گاومیش بود که در صورت اخذ این مجوزها، آن را هم شاید بتوانیم عملیاتی کرده و به انجام برسانیم.
آنا: به پایان‌نامه‌های دانشجویی و طرح‌های تحقیقاتی استادان چه میزان اهمیت می‌دهید؟
پیرستانی: بهترین انیمال‌لب یا موش‌خانه یا لانه حیوانات کوچک را داریم که با توجه به شرایط کرونا مقداری فعالیتش کم شده است؛ اما در اینجا تولید موش سوری را داریم که همکاران تولید کرده و به فروش می‌رسانند و همه امکانات و زیرساخت‌هایش را داریم. اگر کرونا برطرف شود، خیلی از کارهای مرکز دوباره روی غلتک خواهد افتاد.
به‌صورت جدی روی این موارد کار می‌کنیم؛ اما یکسری از کارها بسیار کند و لاک‌پشتی پیش می‌رود که امیدوارم سرعت بگیرد. در این مرکز همیشه سعی کرده‌ایم که پویایی خود را حفظ کنیم.
انتهای پیام/4103/4062/
انتهای پیام/